لازم به ذکر است که رتبه نقد شوندگی در یک محدوده زمانی قابل محاسبه است مثلا یکساله، شش ماهه، یکماهه و… اما در بیشتر موارد از نقد شوندگی ۳ ماهه استفاده می شود.
تاریخچه بورس
بورس چیست؟
بخش مالی اقتصادی هر کشور تامینکننده منابع مالی و فعالیتهای حقیقی اقتصادی محسوب میشود که به دو بخش تقسیم میگردد :
بازار پولی که عمدتا توسط نظام بانکی یک کشور اداره میشود که مهمترین کارکرد آن تامین اعتبارات کوتاه مدت است. بازار سرمایه که کارکرد اصلی آن تامین مالی بلند مدت مورد نیاز در فعالیتهای تولیدی و خدماتی مولد میباشد .
بورس یک نهاد سازمان یافتهای است که از جمله نهادهای عمده و اساسی در بازار سرمایه محسوب میشود و در کنار سایر موسسات و سازمانها ، وظایف خریداران بورس انگیزه دارند چندگانهای را برعهده دارد .
کارکردهای اساسی بورس مدیریت انتقال ریسک و توزیع آن، شفافیت اطلاعات، کشف قیمت، ایجاد بازار رقابتی و همچنین یکی از کارکردهای مهم آن جمع آوری سرمایهها و پس اندازهای کوچک برای تامین سرمایه مورد نیاز فعالیتهای اقتصادی است .
تاریخچه بورس
تاریخچه تاسیس اولین بورس به اواخر قرن چهارده و اوایل قرن پانزده در کشور هلند بر میگردد. اما بورس به صورت مدون از دو قرن پیش شروع به فعالیت کرده است در حال حاضر با پیشرفت تکنولوژی و استفاده از ابزارهای الکترونیکی بیشتر معاملات در بورس از طریق رایانه صورت میگیرد
.
مهمترین مامویت بورس کالایی بر اساس گزارشات آنکتاد کمک به ساماندهی و اصلاح ساختار بازار محصولات بخش کشاورزی از طریق شفافیت اطلاعات، کشف قیمت، توزیع ریسک و سیالیت در معاملات و همچنین تامین منابع مالی مورد نیاز فعالان بخش کشاورزی از طریق توسعه بازار سرمایه است که اولی در کشورهای درحال توسعه و دومی در کشورهای پیشرفته و صنعتی ملاک عمل قرار میگیرد .
بورس کالا چیست؟
بورس کالا (Commodity Exchamge) یک بازار متشکل و سازمان یافتهای است که بطور منظم کالای معینی با ساز و کاری خاص مورد معامله قرار میگیرند . امروزه طبقهبندیهای متعددی برای یک بورس کالایی وجود دارد. اما گسترش بازارهای بخش مالی و حقیقی اقتصاد سبب شده چندین نوع از بررسیها در قالب یک تشکل متمرکز قرار داشته باشند. عموما بورسهای کالایی را در مقابل بورسهای اوراق بهادار و بورسهای اسعار تعریف میکنند. به عبارتی هر آن چیزی که در زمینه ۱- فلزات و مواد معدنی ( کانی ها ) ۲- انرژی و ۳- محصولات کشاورزی مورد مبادله قرار میگیرد در زمره بورس کالایی میگنجد .
اهمیت قانونی بورسهای کالایی
تا قبل از تصویب برنامه سوم، کشور ما برای راه اندازی بورسهای کالا با خلاء قانونی مواجه بود، تا اینکه دستاندرکاران تدوین لایحه و قانون برنامه سوم توسعه جمهوری اسلامی ایران به تدوین و تصویب قانونی اقدام نمودند که شروع یک سری تحولات با اهمیت اقتصادی را در عرصه مبادلات بازار ایفا خواهد نمود در ذیل به متن قانون در برنامه سوم توسعه اشاره میشود:
الف: نسبت به راهاندازی بورسهای منطقهای در سطح کشور در چارچوب قانون بورس بر اقدام کند .
ب: تمهیدات قانون لازم جهت قابل معامله نمودن سلیر ابزارهای مالی در بورس اوراق بهادار، علاوه بر موارد مندرج در بند (۲) ماده (۱) قانون تاسیس بورس اوراق بهادار مصوب ۲۷/۲/۱۳۴۵ را فراهم کند .
ج: نسبت به ایجاد بورس کالا با همکاری دستگاههای ذیربط اقدام نماید.
در ادامه آن ماده ۱۱۳ قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت وزارت جهاد کشاورزی را موظف نمود نسبت به راهاندازی بورس محصولات کشاورزی اقدام نماید واین قانون از ابتدای سال ۱۳۸۱ لازم اجراء بود .
ابزارهای داد و ستد پذیر در بورس کالا
مهمترین ابزار مشقه مورد استفاده در بورس کالا، قراردادهای آتی (Contract futures) و قرارداد اختیار معامله (Contract Option) است. در یک قرارداد آتی که بین خریدار و فروشنده با
واسطهگری شرکتهای کارگزاری منعقد میگردد نوع کالای مورد معامله، تاریخی که کالا تحویل میشود، قیمت، مقدار، مشخصات کالا از قبیل نوع استاندارد، شاخصها و … نوشته میشود. در قراردادهای اختیار معامله (برگ اختیار معامله یک نوع اوراق بهادار است) دارنده آن حق دارد، کالا یا اوراق بهادار خاصی (مثل سهم شرکتها ) را ظرف مدت معینی به قیمت توافقی، معامله کند. برگهای اختیار معامله به دو دسته تقسیم میشوند :
-« برگ اختیار خرید»: دارنده این برگ، حق دارد کالا یا سهام شرکتی را به قیمتی مشخص در تاریخ معینی بخرد.
-« برگ اختیار فروش»: دارنده این برگ، حق دارد کالا یا سهام شرکتی را به قیمتی مشخص در تاریخ معینی بفروشد. البته در یک بورس کالایی نوظهور و یا شرایط خاص کالا میتوان به صورت حراج حضوری و معاملات نقدی مبادله کالا را انجام داد .
بورس کالا چه منافعی را به دنبال دارد
• شفافیت بازار: منظور شفافیت اطلاعات قیمت در بازار است. تصحیح ساختار بازار، منظور استفاده از بازار رقابتی است .
• استاندارد کردن: افزایش کیفیت کالاهای کشاورزی
• برخورداری تولیدکنندگان و تجار کالاهای کشاورزی از مزایای مرتب بر قوانین و مقررات حاکم بر بورس
• افزایش کارآیی بازاریابی یا بهبود شبکه توزیع و کاهش حاشیه بازاریابی
• تغییر الگوی کشت و افزایش توان تولیدی و توان صادراتی
• افزایش اشتغال در بخش خریداران بورس انگیزه دارند کشاورزی
گروههای بهرهمند از بورس
استفاده از بورس در انحصار گروهی خاص در جامعه نمیباشد تمام افراد میتوانند به طور مستقیم یا غیر مستقیم از بورس استفاده نمایند گروههای اجتماعی که در بورس فعالیت دارند عبارتند از :
• تولیدکنندگان
• کارگزاران
• صاحبان صنایع فرآوری و تبدیل
• تجار
• مبادلهگران تضمینی
• دلالان و واسطهها
• بازارسازان
• اشخاص عادی و کسانی که مایلند پساندازهای خود را در این بازار به کار اندازند
ساختار بورس
بورس زیر نظر نهاد واحد نظارتی که معمولا سیاستهای آن توسط بالاترین مراجع ذیربط دولتی درهر کشوراعمال میگردد که با حضور و مشارکت فعال بخش خصوصی ایجاد میشود و اتاق پایاپای که تضمین و تسویه قراردادها را بر عهده دارد از جمله مهمترین بخشهای آن محسوب میشود. فعالیت میکند علاوه برآن واحد نظارت داخلی (در داخل بورس) هیات بازرسین و داوری ارکان اصلی ساختار بورس را تشکیل میدهند .
بورسهای کالایی در جهان
سابقه مدرنترین بورس کالای جهان به محصول برنج در اوساکای ژاپن در قرن ۱۷ بر میگردد همچنانکه از منابع موثق مدرنترین بورس کالا به مبادلات آتی نقل میکنند. آپشن و فیوچر نیز در آمستردام هلند در قرن ۱۷ خریداران بورس انگیزه دارند استفاده میشده است. بهر حال در جهان امروزی مبادلات آتی با یک ضرورت اجتنابناپذیر تبدیل شده است و اکنون بورسهای بزرگی در بیش از ۲۰ کشور جهان مشاهده میشود. کشورهای همچون آمریکا، انگلیس، آلمان، فرانسه، ژاپن، جمهوری کره، برزیل، استرالیا و سنگاپور و بسیاری که از کشورهای در حال توسعه دارای بورس کالا هستند و این روند در یک دهه گذشته شدت بیشتری گرفته است .
در سال ۲۰۰۰ میلادی، نزدیک به ۲ میلیارد قرارداد از نوع آپش و فیوچیر در بورسهای کالایی سراسر جهان مبادله شده است نسبت به سال ۱۹۹۹ حدود ۱۶ درصد افزایش نشان میدهد .
برنامههای در دست اقدام بانک
اهم طرحهای در دست اجرا و در حال مطالعه این بانک عبارتند از:
• تلاش در جهت فرهنگسازی و آشنایی فعالان بخش کشاورزی با مقوله بورس
• تلاش در جهت فراگیر شدن بورس کشاورزی در سراسر کشور (گسترش جغرافیایی) و امکان حضور همه گروههای بهرهمند از طریق شبکه گسترده شعب بانک
• تلاش در جهت جاری شدن مزایای بورس در تمامی سطوح و لایههای فعالان بازار و بازیگران عرصه تولید، توزیع و مصرف و تحقق اهداف اصلی بورس کشاورزی
• اعطای خطوط اعتباری به کارگزاران در جهت بازسازی در بورس کشاورزی
• تلاش برای گسترش موضوعی بورس و پذیرش تولیدات یا محصولات سایر زیر بخش کشاورزی در بورس
• روشهای تامین مالی خرد برای بهرهبرداران کوچک و برقراری امکاناتی جهت حضور این قشر عظیم از جامعه بهرهبرداران چند میلیونی بخش کشاورزی با استفاده از ابزارهای متعدد نظیر تبدیل کردن قرارداد تسهیلات اعطایی سلف به کشاورزان به معاملات بورسی
• تلاش برای حضور مشتریان این بانک در بورس کشاورزی که زمینه فعالیتشان کالای بورسی است و برقراری امتیازات و تشویقهای خاص برای این گروه
تاریخچه بورس اوراق بهادار
بورس اوراق بهادار تهران در سال ۱۳۴۶ تاسیس گردید. این سازمان از پانزدهم بهمن ماه آن سال فعالیت خود را با انجام چند معامله بر روی سهام بانک توسعه صنعتی و معدنی آغاز کرد. در پی آن شرکت نفت پارس ، اوراق قرضه دولتی ، اسناد خزانه ، اوراق قرضه سازمان گسترش مالکیت صنعتی واوراق قرضه عباس آباد به بورس تهران راه یافتند. اعطای معافیت های مالیاتی شرکتها و موسسه های پذیرفته شده در بورس در ایجاد انگیزه برای عرضه سهام آنها نقش مهمی داشته است. طی ۱۱ سال فعالیت بورس تا پیش از انقلاب اسلامی در ایران تعداد شرکتها و بانکها و شرکتهای بیمه پذیرفته شده از ۶ بنگاه اقتصادی با ۲/۶ میلیارد ریال سرمایه در سال ۱۳۴۶ به ۱۰۵ بنگاه با بیش از ۲۳۰ میلیارد ریال درسال ۵۷ افزایش یافت. همچنین ارزش مبادلات در بورس از ۱۵ میلیون ریال در سال ۱۳۴۶ به بیش از ۱۵۰ میلیارد ریال سرمایه در سال۱۳۵۷افزایش یافت. در
سالهای پس از انقلاب اسلامی وتا پیش از نخستین برنامه پنج سال توسعه اقتصادی ، دگرگونی های چشمگیری در اقتصاد ملی پدید آمد که بورس اوراق بهادارتهران را نیز در بر گرفت . نخستین رویداد ، تصویب لایحه قانون اداره امور بانک ها در تاریخ ۱۷ خرداد ۱۳۵۸ توسط شورای انقلاب بود که به موجب آن بانک های تجاری و تخصصی کشور در چهار چوب ۹ بانک شامل ۶ بانک تجاری و۳ بانک تخصصی ادغام و ملی شدند . چندی بعد و در پی آن شرکتهای بیمه نیز در یکدیگر ادغام گردیدند و
به مالکیت دولتی در آمدند و همچنین تصویب قانون حفاظت و توسعه صنایع ایران در تیر ۱۳۵۸ باعث گردید تعداد زیادی از بنگاه های اقتصادی پذیرفته شده در بورس از آن خارج شوند . به گونه ای که تعداد آنها از ۱۰۵شرکت و موسسه اقتصادی در سال ۱۳۵۷ به ۵۶ شرکت در پایان سال ۱۳۶۷ کاهش یافت . بدین ترتیب در طی این سالها بورس و اوراق بهادار دوران فترت خود را آغاز کرد که تا پایان سال ۱۳۶۷ادامه یافت . از سال ۱۳۶۸ ، در چهارچوب برنامه پنج ساله اول توسعه اقتصادی ، اجتماعی و فرهنگی تجدید فعالیت بورس اوراق بهادار تهران به عنوان زمینه ای برای اجرای سیاست خصوصی سازی ، مورد توجه قرار گرفت.
بر این اساس سیاست گذاران در نظر دارند بورس اوراق بهادار با انتقال پارهای از وظایف تصدی های دولتی به بخش خصوصی ، جذب نقدینگی و گرد آوری منابع پس اندازی پراکنده و هدایت آن به سوی مصارف سرمایه گذاری ، در تجهیز خریداران بورس انگیزه دارند منابع توسعه اقتصادی و انگیزش موثر بخش خصوصی برای مشارکت فعالانه در فعالیتهای اقتصادی نقش مهم و اساسی داشته باشد . در هر حال ، گرایش
سیاست گذاری های کلان اقتصادی به استفاده از ساز و کار بورس ، افزایش چشمگیر شمار شرکتهای پذیرفته شده و افزایش حجم فعالیت بورس تهران را در بر داشت که بر این اساس طی سال های ۱۳۶۷ تا نیمه اول سال جاری تعداد بنگاه های اقتصادی پذیرفته در بورس تهران از ۵۶ شرکت به ۳۲۵ شرکت افزایش یافت .شرکتهای پذیرفته شده و شرکتهای فعال در بورس به دو دسته تقسیم می شوند.۱ – شرکت های تولیدی ۲ – شرکت های سرمایه گذاری شرکت های تولیدی معمولا به تولید کالای خاصی مبادرت می ورزند و در گروه صنایع فعال خریداران بورس انگیزه دارند در بورس قرار می
گیرند ودر سازمان بورس بانام شرکت و کد خاص خود ، مشخص می شوند . اما شرکتهای سرمایه گذاری شرکت هایی هستند که به عنوان واسطه های مالی فعالیت میکنند. که این گونه شرکت ها یا فعالیت تولیدی ندارند ویا فعالیت آنها به گونه ای است که با کمک های مالی از طریق خرید سهام شرکت های تولیدی و صنعتی خریداران بورس انگیزه دارند و یا مجموعه ای از آنها به تولید و سرمایه گذاری این شرکت ها مبادرت می نمایند که بر این اساس در حال حاضر شرکت های سرمایه گذاری فعال در بورس ۱۹ شرکت است و شرکت های تولیدی ۲۹۸ شرکت می باشند . همچنین اکنون زمینه های لازم برای حضور شرکت های خدماتی نیز در بورس فراهم شده است
۱۰ نکته مهم در بازار بورس
برای سرمایه گذاری در بورس توجه به برخی نکات می تواند مفید باشد و مارا در رسیدن به اهدافمان یاری دهد. موارد زیر از جمله نکات مهمی هستند که برخی از آنها از اصول مهم و پایه ای سرمایه گذاری در این حیطه اند:
۱- انتخاب صنعت برتر : در میان صنایع مختلف صنایعی هستند که میانگین بازده آنها از میانگین بازده بازار بیشتر است.
پس چرا آنها را انتخاب نکنید؟!
۲- انتخاب شرکت برتر : پس از گزینش صنعت برتر حالا به سراغ شرکتهایی بروید که بازده آنها از میانگین بازده صنعت بالاتر است .
(منظور از بازده، کلیه سودهای منتفع از شرکت اعم از EPS، اختلاف قیمت، سهام جایزه و… در یک مدت معین می باشد.
۳- میزان نقد شوندگی: هیچگاه سهمی نخرید که در فروش آن دچار مشکل شوید. نقد شوندگی عامل بسیار مهمی است که هرگز نباید مورد غفلت قرار گیرد. این فاکتور متاثر از پارامترهایی مثل حجم معاملات شرکت، تعداد سهام معامله شده، دفعات معامله، تعداد خریدار و… می باشد. نقد شوندگی به صورت رتبه ای مطرح می شود و رتبه ۱ به معنای بالاترین میزان نقد شوندگی است و رتبه های ۲ و ۳ و ۴ و ….. به ترتیب نقد شوندگی کمتری دارند.
برخی از افراد تا رتبه ۱۰۰ را قابل قبول می دانند. بعضی ها بیشتر از ۵۰ نمی روند و عده ای هم به بیشتر از ۲۰ رضایت نمی دهند. به هرحال بسته به استراتژی و هدف سرمایه گذاری تان، ملاکی را برای خودتان قرار دهید.
لازم خریداران بورس انگیزه دارند به ذکر است که رتبه نقد شوندگی در یک محدوده زمانی قابل محاسبه است مثلا یکساله، شش ماهه، یکماهه و… اما در بیشتر موارد از نقد شوندگی ۳ ماهه استفاده می شود.
۴- میزان سهام در دست سهامداران عمده: هر چه این میزان کمتر باشد و سهم یک شرکت بیشتر در دست مردم و سهامداران جز باشد، بهتر است. چرا که در اینجا عرضه و تقاضای و اقعی است که میزان قیمت را تعیین می کند. در صورتیکه قسمت اعظمی از سهام یک شرکت در دست سهامداران عمده باشد به همان نسبت آنها می توانند کنترل بیشتری را بر آن سهم اعمال کنند. و در این بین سهامدار جز است که ضرر می کند.
۵- اخبار اقتصادی-سیاسی: همواره به اخبار داخلی و خارجی توجه داشته باشید. فکر نمی کنم روزانه ۱۵ دقیقه گوش دادن به اخبار یا مطالعه روزنامه ها وقت زیادی بگیرد اما کمک بزرگی به شما خواهد کرد تا بتوانید در برخی موارد روند بازار را پیش بینی کنید و همینطور صنایع خاصی را مورد توجه قرار دهید .
خطر حرکات شارپی سهامداران در بورس
برخی تحلیلگران پیش بینی می کنند که معاملات روز شنبه بورس با میل و رغبت دوباره خریداران می تواند خوش بینانه دنبال شود.
به گزارش پایگاه خبری بانکداری الکترونیک، معاملات بازار سهام در روز شنبه 4 دی ماه 1400، اگر حرکت روز چهارشنبه را امتداد ببخشد، چه بسا شاهد اقبال دوباره خریداران به بازار سهام خواهیم بود.
بورس بازان با توجه به شاخص های عملکردی مثبت در سمت تقاضا و حرکت روبه جلوی شاخص منتظرند که دوباره موج دیگری از حرکت شارپی را مشاهده کنند.
البته تداوم حرکت های شارپی و هیجانی به نفع بازار نخواهد بود و معامله گران باید از درگیر شدن در حرکت های شارپی و هیجانی بر حذر باشند، چرا که رشد مستمر و پایدار نیازمند رفتارهای حساب شده و قابل پیش بینی پذیر است و حرکت های شارپی خریداران بورس انگیزه دارند تنها بازار را از سمت تحلیل دور می کند و به آغوش هیجان می اندازد.
سیگنال های مثبت به بورس
البته سیگنال های مثبت از وین که قرار است از روز 6 دی ماه دور جدید آن آغاز شود، نشان می دهد طرفین برای به توافق رسیدن جدیت لازم را دارند اما باید منتظر ماند که طرف غربی و ایالات متحده چه دستورکاری را در اختیار اروپایی ها و روسیه و چین قرار می دهد که با بازگشت به برجام، احیای برجام را رقم بزند.
ایران تاکید کرده بعد از رفع تحریم ها، اقدامات جبرانی را از سر خواهد گرفت و در این خصوص امیدوار است. البته بهبود روابط ایران و عربستان که با سفر وزیر خارجه عراق به ایران شکل جدی تری به خود گرفته، حکایت از گام های روبه جلو و امیدوارکننده در سیاست خارجه دارد.
خریداران بورس انگیزه دارند
تازه ترین نظرسنجی هم نشان می دهد که خریداران برای روزشنبه آمادگی دارند دوباره در سمت تقاضا فعال شوند، البته به نظر می رسد که حرکت شارپی بازار در روز چهارشنبه ممکن است در روز شنبه حالت عکس هم به خود بگیرد اما فعلا مولفه ها و رویدادهای منفی که سیگنال فروش به بازار را ارسال کند، وجود ندارد.
با توجه به جذابیت سهام در قیمت های کنونی ممکن است بازار روز شنبه خوش بینانه معاملات را از سر گیرد.
روش خرید خودرو از بورس کالا
مدیر عملیات بازار بورس کالای ایران گفت: اطلاعیه عرضه برای آگاهی مردم روی سایت بورس کالا در دسترس قرار گرفته و زمان ثبت سفارش از یک روز پس از انتشار اطلاعیه تا ساعت ۸:۳۰ روز انجام معامله امکان پذیر است.
مدیر عملیات بازار بورس کالای ایران در رابطه با عرضه خودرو نکاتی را مطرح کرد.
- چرا خودرو در بورس کالا عرضه شد؟
یعقوبی: بستر لازم برای فروش خودرو در بورس کالا فراهم شده تا با استفاده از بازاری شفاف و رقابتی، خودرو با قیمتی منصفانه به دست مصرف کننده رسد شرط لازم برای محقق شدن اهداف یاد شده، عرضه منظم توسط خودروسازان در بورس و عدم فروش در بازار خارج از بورس است تا به ایجاد بازار متشکل خودرو کمک شود و خریداران با اطمینان از عرضه مستمر خودرو در بورس، رفتارهای هیجانی از خود بروز ندهند.
-جزییات و چگونگی دریافت کد و خرید از بورس به چه صورت است؟
یعقوبی: اطلاعیه عرضه برای آگاهی عموم مردم روی سایت بورس کالا در دسترس قرار گرفته است و زمان ثبت سفارش از یک روز پس از انتشار اطلاعیه عرضه تا ساعت ۸:۳۰ روز انجام معامله امکان پذیر است. پس از آن از طریق معاملات حراج باز جلسه معاملاتی فروش خودرو برگزار میگردد.
استفاده از روش حراج باز متضمن کشف نرخ عادلانه و جلوگیری از به وجود آمدن انگیزه سفتهبازی خارج از بورس میشود، زیرا مصرف کننده نهایی تا هر قیمتی که مناسب بداند زمان دارد رقابت را ادامه دهد و خودرو مورد نیاز خود را خریداری کنند.
برای شرکت در حراج و خرید خودرو، مشتریان باید در بورس کالا پذیرش شوند که به هر دو صورت مراجعه حضوری و الکترونیکی این امکان فراهم شده است. در روش حضوری مشتری به یکی از کارگزاریهای دارای مجوز از سازمان بورس و اوراق بهادار مراجعه میکند و مدارک و فرمهای مورد نیاز را تکمیل میکند. پس از بررسی مدارک توسط بورس کالا، صدور کد مشتری انجام میشود.
در روش الکترونیکی مشتری دارای کد سجام با مراجعه به سامانه آنلاین شرکتهای کارگزاری، کدملی خود را وارد میکند و پیامکی از سامانه سجام که حاوی رمز است دریافت مینماید. با وارد کردن رمز دریافت شده اطلاعات مشتری از سامانه سجام فراخوانی شده و در اختیار بورس کالا قرار میگیرد و با توجه به انجام احراز هویت در مراحل ثبتنام سجام، کد مشتری توسط بورس کالا صادر میشود.
- آیا برای معامله افراد باید حساب وکالتی داشته خریداران بورس انگیزه دارند باشند؟
یعقوبی: برای انجام معامله، مشتریان باید دارای حساب وکالتی متعلق به خود باشند که خدمت حساب وکالتی از طریق اکثر بانکها به مشتریان ارائه میشود. در این زمینه، تمام وجه معامله باید در حساب وکالتی موجود باشد تا در زمان انجام معامله این مبلغ بلوکه شود و پس از انجام معامله به حساب بورس کالا برای تسویه انتقال یابد.
شرکت در جلسه معاملاتی صرفا از طریق کارگزاران انجام میشود. آدرس و شماره تماس شرکتهای کارگزاری در سایت بورس کالا درج شده است.
- اولین مرحله عرضه چه زمان و با چه قیمتی است؟
یعقوبی: در اولین مرحله از عرضه، خودروی کارا به صورت تک کابین و دو کابین روز چهارشنبه (۲۸ اردیبهشت) با قیمتهای پایه حدود ۲۹۱ میلیون تومان برای تک کابین و ۳۰۱ میلیون تومان برای خودروی دوکابین انجام میپذیرد و بدیهی است سایر خودروها پس از تقاضای عرضه کننده و پذیرش از طریق بورس کالا قابل عرضه خواهند بود.
بورس چیست؟ همه چیز درباره بورس
بخش مالی اقتصادی هر کشور تامینکننده منابع مالی و فعالیتهای حقیقی اقتصادی محسوب میشود که به دو بخش تقسیم میگردد:
- بازار پولی که عمدتا توسط نظام بانکی یک کشور اداره میشود که مهمترین کارکرد آن تامین اعتبارات کوتاه مدت است.
- بازار سرمایه که کارکرد اصلی آن تامین مالی بلند مدت مورد نیاز در فعالیتهای تولیدی و خدماتی مولد میباشد .
بورس یک نهاد سازمان یافتهای است که از جمله نهادهای عمده و اساسی در بازار سرمایه محسوب میشود و در کنار سایر موسسات و سازمانها ، وظایف چندگانهای را برعهده دارد.
کارکردهای اساسی بورس مدیریت انتقال ریسک و توزیع آن، شفافیت اطلاعات، کشف قیمت، ایجاد بازار رقابتی و همچنین یکی از کارکردهای مهم آن جمع آوری سرمایهها و پس اندازهای کوچک برای تامین سرمایه مورد نیاز فعالیتهای اقتصادی است .
تاریخچه بورس
تاریخچه تاسیس اولین بورس به اواخر قرن چهارده و اوایل قرن پانزده در کشور هلند بر میگردد. اما بورس به صورت مدون از دو قرن پیش شروع به فعالیت کرده است در حال حاضر با پیشرفت تکنولوژی و استفاده از ابزارهای الکترونیکی بیشتر معاملات در بورس از طریق رایانه صورت میگیرد.
مهمترین مامویت بورس کالایی بر اساس گزارشات آنکتاد کمک به ساماندهی و اصلاح ساختار بازار محصولات بخش کشاورزی از طریق شفافیت اطلاعات، کشف قیمت، توزیع ریسک و سیالیت در معاملات و همچنین تامین منابع مالی مورد نیاز فعالان بخش کشاورزی از طریق توسعه بازار سرمایه است که اولی در کشورهای درحال توسعه و دومی در کشورهای پیشرفته و صنعتی ملاک عمل قرار میگیرد.
بورس کالا چیست؟
بورس کالا (Commodity Exchamge) یک بازار متشکل و سازمان یافتهای است که بطور منظم کالای معینی با ساز و کاری خاص مورد معامله قرار میگیرند .
امروزه طبقهبندیهای متعددی برای یک بورس کالایی وجود دارد. اما گسترش بازارهای بخش مالی و حقیقی اقتصاد سبب شده چندین نوع از بررسیها در قالب یک تشکل متمرکز قرار داشته باشند. عموما بورسهای کالایی را در مقابل بورسهای اوراق بهادار و بورسهای اسعار تعریف میکنند.
به عبارتی هر آن چیزی که در زمینه:
- فلزات و مواد معدنی (کانی ها)
- انرژی
- محصولات کشاورزی مورد مبادله قرار میگیرد در زمره بورس کالایی میگنجد.
اهمیت قانونی بورسهای کالایی
تا قبل از تصویب برنامه سوم، کشور ما برای راه اندازی بورسهای کالا با خلاء قانونی مواجه بود، تا اینکه دستاندرکاران تدوین لایحه و قانون برنامه سوم توسعه جمهوری اسلامی ایران به تدوین و تصویب قانونی اقدام نمودند که شروع یک سری تحولات با اهمیت اقتصادی را در عرصه مبادلات بازار ایفا خواهد نمود.
در ذیل به متن قانون در برنامه سوم توسعه اشاره میشود:
- الف: نسبت به راهاندازی بورسهای منطقهای در سطح کشور در چارچوب قانون بورس بر اقدام کند.
- ب: تمهیدات قانون لازم جهت قابل معامله نمودن سلیر ابزارهای مالی در بورس اوراق بهادار، علاوه بر موارد مندرج در بند (۲) ماده (۱) قانون تاسیس بورس اوراق بهادار مصوب ۲۷/۲/۱۳۴۵ را فراهم کند.
- ج: نسبت به ایجاد بورس کالا با همکاری دستگاههای ذیربط اقدام نماید.
در ادامه آن ماده ۱۱۳ قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت وزارت جهاد کشاورزی را موظف نمود نسبت به راهاندازی بورس محصولات کشاورزی اقدام نماید و این قانون از ابتدای سال ۱۳۸۱ لازم اجراء بود.
ابزارهای داد و ستد پذیر در بورس کالا
مهمترین ابزار مشقه مورد استفاده در بورس کالا، قراردادهای آتی (Contract futures) و قرارداد اختیار معامله (Contract Option) است. در یک قرارداد آتی که بین خریدار و فروشنده با واسطهگری شرکتهای کارگزاری منعقد میگردد نوع کالای مورد معامله، تاریخی که کالا تحویل میشود، قیمت، مقدار، مشخصات کالا از قبیل نوع استاندارد، شاخصها و … نوشته میشود.
در قراردادهای اختیار معامله (برگ اختیار معامله یک نوع اوراق بهادار است) دارنده آن حق دارد، کالا یا اوراق بهادار خاصی (مثل سهم شرکتها ) را ظرف مدت معینی به قیمت توافقی، معامله کند. برگهای اختیار معامله به دو دسته تقسیم میشوند:
برگ اختیار خرید:
دارنده این برگ، حق دارد کالا یا سهام شرکتی را به قیمتی مشخص در تاریخ معینی بخرد.
برگ اختیار فروش:
دارنده این برگ، حق دارد کالا یا سهام شرکتی را به قیمتی مشخص در تاریخ معینی بفروشد. البته در یک بورس کالایی نوظهور و یا شرایط خاص کالا میتوان به صورت حراج حضوری و معاملات نقدی مبادله کالا را انجام داد .
بورس کالا چه منافعی را به دنبال دارد؟
- شفافیت بازار: منظور شفافیت اطلاعات قیمت در بازار است. تصحیح ساختار بازار، منظور استفاده از بازار رقابتی است.
- استاندارد کردن: افزایش کیفیت کالاهای کشاورزی
- برخورداری تولیدکنندگان و تجار کالاهای کشاورزی از مزایای مرتب بر قوانین و مقررات حاکم بر بورس
- افزایش کارآیی بازاریابی یا بهبود شبکه توزیع و کاهش حاشیه بازاریابی
- تغییر الگوی کشت و افزایش توان تولیدی و توان صادراتی
- افزایش اشتغال در بخش کشاورزی
گروههای بهرهمند از بورس
استفاده از بورس در انحصار گروهی خاص در جامعه نمیباشد تمام افراد میتوانند به طور مستقیم یا غیر مستقیم از بورس استفاده نمایند، گروههای اجتماعی که در بورس فعالیت دارند عبارتند از:
- تولیدکنندگان
- کارگزاران
- صاحبان صنایع فرآوری و تبدیل
- تجار
- مبادلهگران تضمینی
- دلالان و واسطهها
- بازارسازان
- اشخاص عادی و کسانی که مایلند پساندازهای خود را در این بازار به کار اندازند.
ساختار بورس
بورس زیر نظر نهاد واحد نظارتی که معمولا سیاستهای آن توسط بالاترین مراجع ذیربط دولتی درهر کشوراعمال میگردد که با حضور و مشارکت فعال بخش خصوصی ایجاد میشود و اتاق پایاپای که تضمین و تسویه قراردادها را بر عهده دارد از جمله مهمترین بخشهای آن محسوب میشود.
فعالیت میکند علاوه برآن واحد نظارت داخلی (در داخل بورس) هیات بازرسین و داوری ارکان اصلی ساختار بورس را تشکیل میدهند.
بورسهای کالایی در جهان
سابقه مدرنترین بورس کالای جهان به محصول برنج در اوساکای ژاپن در قرن ۱۷ بر میگردد؛ همچنانکه از منابع موثق مدرنترین بورس کالا به مبادلات آتی نقل میکنند.
آپشن و فیوچر نیز در آمستردام هلند در قرن ۱۷ استفاده میشده است. بهر حال در جهان امروزی مبادلات آتی با یک ضرورت اجتنابناپذیر تبدیل شده است و اکنون بورسهای بزرگی در بیش از ۲۰ کشور جهان مشاهده میشود.
کشورهای همچون آمریکا، انگلیس، آلمان، فرانسه، ژاپن، جمهوری کره، برزیل، استرالیا و سنگاپور و بسیاری که از کشورهای در حال توسعه دارای بورس کالا هستند و این روند در یک دهه گذشته شدت بیشتری گرفته است.
در سال ۲۰۰۰ میلادی، نزدیک به ۲ میلیارد قرارداد از نوع آپش و فیوچیر در بورسهای کالایی سراسر جهان مبادله شده است نسبت به سال ۱۹۹۹ حدود ۱۶ درصد افزایش نشان میدهد.
برنامههای در دست اقدام بانک
اهم طرحهای در دست اجرا و در حال مطالعه این بانک عبارتند از:
- تلاش در جهت فرهنگسازی و آشنایی فعالان بخش کشاورزی با مقوله بورس
- تلاش در جهت فراگیر شدن بورس کشاورزی در سراسر کشور (گسترش جغرافیایی) و امکان حضور همه گروههای بهرهمند از طریق شبکه گسترده شعب بانک
- تلاش در جهت جاری شدن مزایای بورس در تمامی سطوح و لایههای فعالان بازار و بازیگران عرصه تولید، توزیع و مصرف و تحقق اهداف اصلی بورس کشاورزی
- اعطای خطوط اعتباری به کارگزاران در جهت بازسازی در بورس کشاورزی
- تلاش برای گسترش موضوعی بورس و پذیرش تولیدات یا محصولات سایر زیر بخش کشاورزی در بورس
- روشهای تامین مالی خرد برای بهرهبرداران کوچک و برقراری امکاناتی جهت حضور این قشر عظیم از جامعه بهرهبرداران چند میلیونی بخش کشاورزی با استفاده از ابزارهای متعدد نظیر تبدیل کردن قرارداد تسهیلات اعطایی سلف به کشاورزان به معاملات بورسی
- تلاش برای حضور مشتریان این بانک در بورس کشاورزی که زمینه فعالیتشان کالای بورسی است و برقراری امتیازات و تشویقهای خاص برای این گروه
تاریخچه بورس اوراق بهادار
بورس اوراق بهادار تهران در سال ۱۳۴۶ تاسیس گردید.
این سازمان از پانزدهم بهمن ماه آن سال فعالیت خود را با انجام چند معامله بر روی سهام بانک توسعه صنعتی و معدنی آغاز کرد.
در پی آن شرکت نفت پارس، اوراق قرضه دولتی، اسناد خزانه، اوراق قرضه سازمان گسترش مالکیت صنعتی واوراق قرضه عباس آباد به بورس تهران راه یافتند.
اعطای معافیت های مالیاتی شرکتها و موسسه های پذیرفته شده در بورس در ایجاد انگیزه برای عرضه سهام آنها نقش مهمی داشته است.
طی ۱۱ سال فعالیت بورس تا پیش از انقلاب اسلامی در ایران تعداد شرکتها و بانکها و شرکتهای بیمه پذیرفته شده از ۶ بنگاه اقتصادی با ۲/۶ میلیارد ریال سرمایه در سال ۱۳۴۶ به ۱۰۵ بنگاه با بیش از ۲۳۰ میلیارد ریال درسال ۵۷ افزایش یافت. همچنین ارزش مبادلات در بورس از ۱۵ میلیون ریال در سال ۱۳۴۶ به بیش از ۱۵۰ میلیارد ریال سرمایه در سال۱۳۵۷افزایش یافت.
در سالهای پس از انقلاب اسلامی وتا پیش از نخستین برنامه پنج سال توسعه اقتصادی ، دگرگونی های چشمگیری در اقتصاد ملی پدید آمد که بورس اوراق بهادارتهران را نیز در بر گرفت . نخستین خریداران بورس انگیزه دارند رویداد ، تصویب لایحه قانون اداره امور بانک ها در تاریخ ۱۷ خرداد ۱۳۵۸ توسط شورای انقلاب بود که به موجب آن بانک های تجاری و تخصصی کشور در چهار چوب ۹ بانک شامل ۶ بانک تجاری و۳ بانک تخصصی ادغام و ملی شدند.
چندی بعد و در پی آن شرکتهای بیمه نیز در یکدیگر ادغام گردیدند وبه مالکیت دولتی در آمدند و همچنین تصویب قانون حفاظت و توسعه صنایع ایران در تیر ۱۳۵۸ باعث گردید تعداد زیادی از بنگاه های اقتصادی پذیرفته شده در بورس از آن خارج شوند.
به گونه ای که تعداد آنها از ۱۰۵ شرکت و موسسه اقتصادی در سال ۱۳۵۷ به ۵۶ شرکت در پایان سال ۱۳۶۷ کاهش یافت.
بدین ترتیب در طی این سالها بورس و اوراق بهادار دوران فترت خود را آغاز کرد که تا پایان سال ۱۳۶۷ادامه یافت.
از سال ۱۳۶۸، در چهارچوب برنامه پنج ساله اول توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی تجدید فعالیت بورس اوراق بهادار تهران به عنوان زمینه ای برای اجرای سیاست خصوصی سازی، مورد توجه قرار گرفت.
بر این اساس سیاست گذاران در نظر دارند بورس اوراق بهادار با انتقال پارهای از وظایف تصدی های دولتی به بخش خصوصی، جذب نقدینگی و گرد آوری منابع پس اندازی پراکنده و هدایت آن به سوی مصارف سرمایه گذاری، در تجهیز منابع توسعه اقتصادی و انگیزش موثر بخش خصوصی برای مشارکت فعالانه در فعالیتهای اقتصادی نقش مهم و اساسی داشته باشد.
در هر حال، گرایش سیاست گذاری های کلان اقتصادی به استفاده از ساز و کار بورس ، افزایش چشمگیر شمار شرکتهای پذیرفته شده و افزایش حجم فعالیت بورس تهران را در بر داشت که بر این اساس طی سال های ۱۳۶۷ تا نیمه اول سال جاری تعداد بنگاه های اقتصادی پذیرفته در بورس تهران از ۵۶ شرکت به ۳۲۵ شرکت افزایش یافت .شرکتهای پذیرفته شده و شرکتهای فعال در بورس به دو دسته تقسیم می شوند:
- شرکت های تولیدی
- شرکت های سرمایه گذاری
شرکت های تولیدی معمولا به تولید کالای خاصی مبادرت می ورزند و در گروه صنایع فعال در بورس قرار می گیرند و در سازمان بورس با نام شرکت و کد خاص خود، مشخص می شوند.
اما شرکتهای سرمایه گذاری شرکت هایی هستند که به عنوان واسطه های مالی فعالیت میکنند. که این گونه شرکت ها یا فعالیت تولیدی ندارند ویا فعالیت آنها به گونه ای است که با کمک های مالی از طریق خرید سهام شرکت های تولیدی و صنعتی و یا مجموعه ای از آنها به تولید و سرمایه گذاری این شرکت ها مبادرت می نمایند که بر این اساس در حال حاضر شرکت های سرمایه گذاری فعال در بورس ۱۹ شرکت است و شرکت های تولیدی ۲۹۸ شرکت می باشند.
همچنین اکنون زمینه های لازم برای حضور شرکت های خدماتی نیز در بورس فراهم شده است.
۵ نکته مهم در بازار بورس
برای سرمایه گذاری در بورس توجه به برخی نکات می تواند مفید باشد و مارا در رسیدن به اهدافمان یاری دهد.
موارد زیر از جمله نکات مهمی هستند که برخی از آنها از اصول مهم و پایه ای سرمایه گذاری در این حیطه اند:
انتخاب صنعت برتر:
در میان صنایع مختلف صنایعی هستند که میانگین بازده آنها از میانگین بازده بازار بیشتر است.
پس چرا آنها را انتخاب نکنید؟!
انتخاب شرکت برتر:
پس از گزینش صنعت برتر حالا به سراغ شرکتهایی بروید که بازده آنها از میانگین بازده صنعت بالاتر است(منظور از بازده، کلیه سودهای منتفع از شرکت اعم از EPS، اختلاف قیمت، سهام جایزه و… در یک مدت معین می باشد).
میزان نقد شوندگی:
هیچگاه سهمی نخرید که در فروش آن دچار مشکل شوید.
نقد شوندگی عامل بسیار مهمی است که هرگز نباید مورد غفلت قرار گیرد. این فاکتور متاثر از پارامترهایی مثل حجم معاملات شرکت، تعداد سهام معامله شده، دفعات معامله، تعداد خریدار و… می باشد. نقد شوندگی به صورت رتبه ای مطرح می شود و رتبه ۱ به معنای بالاترین میزان نقد شوندگی است و رتبه های ۲ و ۳ و ۴ و ….. به ترتیب نقد شوندگی کمتری دارند.
برخی از افراد تا رتبه ۱۰۰ را قابل قبول می دانند. بعضی ها بیشتر از ۵۰ نمی روند و عده ای هم به بیشتر از ۲۰ رضایت نمی دهند. به هرحال بسته به استراتژی و هدف سرمایه گذاری تان، ملاکی را برای خودتان قرار دهید.
لازم به ذکر است که رتبه نقد شوندگی در یک محدوده زمانی قابل محاسبه است مثلا یکساله، شش ماهه، یکماهه و… اما در بیشتر موارد از نقد شوندگی ۳ ماهه استفاده می شود.
میزان سهام در دست سهامداران عمده:
هر چه این میزان کمتر باشد و سهم یک شرکت بیشتر در دست مردم و سهامداران جز باشد، بهتر است.
چرا که در اینجا عرضه و تقاضای و اقعی است که میزان قیمت را تعیین می کند. در صورتیکه قسمت اعظمی از سهام یک شرکت در دست سهامداران عمده باشد به همان نسبت آنها می توانند کنترل بیشتری را بر آن سهم اعمال کنند. و در این بین سهامدار جز است که ضرر می کند.
اخبار اقتصادی-سیاسی:
همواره به اخبار داخلی و خارجی توجه داشته باشید.
فکر نمی کنم روزانه ۱۵ دقیقه گوش دادن به اخبار یا مطالعه روزنامه ها وقت زیادی بگیرد اما کمک بزرگی به شما خواهد کرد تا بتوانید در برخی موارد روند بازار را پیش بینی کنید و همینطور صنایع خاصی را مورد توجه قرار دهید.
فرآیند و مزایای عرضه های خرد فولاد در بورس کالای ایران
فرآیند و مزایای عرضه های خرد فولاد در بورس کالای ایران
معاملات محصولات فولادی در بورس کالای ایران و پیش از آن در سازمان کارگزاران بورس فلزات تهران مزایای بیشماری برای این صنعت و فعالان آن داشته است که از آن جمله میتوان به تشکیل یک بازار ملی، رقابتی و شفاف برای محصولات فولادی و همچنین تسهیل تأمین مالی فعالان این صنعت اشاره نمود که در نهایت به افزایش سطح تولیدات این محصول در کشور منجر شده است. شفافیت و رقابت در معاملات بورس کالای ایران باعث حذف رانت و فساد در این بازار گردیده و تضمین حسن انجام معاملات، اطمینان خاطر فعالان بازار را نسبت به امنیت معاملات جلب کرده است.
بورس کالای ایران مزایای متعددی برای صنعت فولاد دارد که می توان مواردی از قبیل پوشش ریسک، تامین مالی و کمک به بخش خصوصی از طریق کاهش مالیات، ایجاد اطمینان در بین طرفین معامله، حذف واسطههای غیرضروری، ایجاد شفافیت و کشف قیمت عادلانه، منصافانه و منطقی، ارائه اطلاعات از روند نرخها و معاملات و انجام تحلیلهای اقتصادی، معرفی عرضهکننده به تعداد زیادی خریدار داخلی و خارجی، بیان وضعیت اقتصادی کشور در قالب قیمتهای مورد معامله و انجام معاملات مکانیزه و الکترونیکی را در این راستا برشمرد که این موارد به علاوه ابزارهای مالی جدید می تواند یاری دهنده صنعت فولاد برای خروج از رکود باشد.
بورس کالا به منظور تسهیل دسترسی مشتریان خرد و رونق بازار محصولات فولادی اقدام به ورود خریداران بورس انگیزه دارند عرضههای خرد در تالار صنعتی نموده است. آغاز فروش خرد فولاد نیز به خریداران فولاد کمک می کند تا دیگر مجبور به خرید این محصولات از واسطه های غیر ضروری و پرداخت سودهای بالا نباشند. از طرفی برای کارخانههای فولادی نیز این فرصت مهیا میشود که کالای بیشتری را تولید و به دست مصرفکننده برسانند.این عرضه، چرخه کاملی از تولید تا مصرفکننده را بدون واسطه فراهم نموده به این معنا که متقاضیان محصولات نهایی فولاد میتوانند بدون واسطه محصولاتی مانند میلگرد و تیرآهن را از بورس کالا تهیه کنند که این امر علاوه بر کاهش هزینه برای مصرفکننده، زمینه افزایش تقاضا در صنعت فولاد هم در بخش بالادستی (تولیدکننده مواد اولیه) و هم در صنعت پاییندستی (محصول نهایی) را فراهم میآورد.
قبل از اجرای راهاندازی این معاملات در بورس، حجم تقاضا برای خریداران بیش از ۱۱۰ تن بوداما در حال حاضر محصولات فولادی با تناژ زیر ۱۱۰ تن هم عرضه میشوند. بر این اساس معامله گران خرد،بدون واسطه محصولات نهایی مورد نیاز خود را از بورس کالا تهیه کرده و هزینههای مصرفی خود را کاهش میدهند. شاید در ابتدابه نظر رسد که معاملات خرد در بورس کالا مورد استقبال خریداران قرار نگیرد، اما با گذشت زمان وشناخت مزایای این طرح مشتریان انگیزه لازم برای ورود به معاملات را پیدا خواهند نمود.
در حال حاضر اطلاعیه عرضه در بورس کالای ایران در ۳ سطح تقسیم بندی شده است. در سطح اول نوع عرضه مدنظر است که این عرضه میتواند داخلی یا صادراتی باشد. در سطح دوم بحث نحوه عرضه مطرح است که میتواند به صورت عمده و یا خرد باشد و در نهایت در سطح سوم بر اساس روش خرید این تقسیم بندی صورت میگیرد که به قرارداد عادی، خاص و بلندمدت تقسیم میشود.عرضه خرد در بورس کالای ایران در تالار اصلی صورت میپذیرد و حداقل عرضه خرد بر مبنای یک واحد (یک کیلوگرم، یک تن، و … ) میباشد. قیمت پایه در عرضه خرد بر اساس کشف قیمت عمده و خرد (آخرین قیمت معامله شده) و هزینههای جانبی مثل حمل و نقل و بسته بندی و … (به پیشنهاد عرضه کننده) تعیین میگردد.
اصولا تحریک تقاضا در بازارهای کالایی در نتیجه رونق بخشهای مختلف اقتصادی به خصوص بخش مسکن و ساخت و ساز میباشد. لذا با توجه به پیشبینیهای مثبت در صنعت ساخت و ساز در سال جاری، انتظار می رود تقاضای کالاها در بورس کالا نسبت به سال قبل افزایش داشته باشد. از طرفی بورس در راستای تقویت بازار خرده فروشی به دنبال ایجاد سازوکارهای فروشB2B(ارتباط بنگاه و بنگاه)وB2C (ارتباط بنگاه و مصرف کننده) میباشد که پیش بینی میشود این امر نقش بسزایی در تحریک تقاضا داشته باشد.
دیدگاه شما