اوراق بهادار چیست انواع آن کدامند؟

سرمایه گذاری چیست؟

حتما شما هم متوجه تغییرات پرسرعت دنیای امروزی شده‌اید. ممکن است در مواجهه با این شرایط ناپایدار و متغیر سوال همیشگی شما این باشد که آیا می‌توان با این تغییرات همسو شد؟ شاید دغدغه اصلی در این شرایط متغیر موفقیت باشد. اصلا می‌توان با این تغییرات به موفقیت رسید؟

البته که پاسخ ما مثبت است. درست است که تغییرات با سرعت بالاتری در حال رخ دادن است اما این شرایط لزوما به این معنا نیست که نمی‌توانیم با تغییرات همسو شویم یا رشد کنیم. احتمالا سوال بعدی شما این است که چطور باید در این زمینه موفق شویم؟

به نظر می‌رسد موفقیت در شرایط پرتنش در حالی که عدم اطمینان بالا است٬ خیلی به تصمیمات شما بستگی خواهد داشت. چرا که این شرایط نیازمند برنامه‌ریزی و هدف‌گذاری صحیح است تا بتوانیم تا جای ممکن عدم اطمینان را کنترل کنیم. یکی از راه‌هایی که در مواجهه با تغییرات می‌توانیم از آن کمک بگیریم برنامه‌ریزی و هدف‌گذاری اصولی است. در راستای همین برنامه‌ریزی‌ها و تعیین هدف برای آینده٬ سرمایه‌گذاری می‌تواند یک راهکار مناسب باشد. اما سرمایه‌گذاری دقیقا چیست؟ انواع خاصی دارد؟ ضرورتی برای آن حس می‌شود؟ به همه این سوالات در ادامه پاسخ می‌هیم.

به چه فرایندی سرمایه‌گذاری می‌گوییم؟

وقتی از سرمایه‌گذاری یاد می‌کنیم سوال‌های زیادی در ذهن ما ایجاد می‌شوند. تعریف‌های زیادی هم برای سرمایه‌گذاری وجود دارد اما اگر بخواهیم به زبان ساده از این فرایند حرف بزنیم باید بگوییم که «سرمایه‌گذاری در واقع خریدن دارایی‌هایی است که در طول دوره‌های زمانی و به مرور ارزش آن زیاد می‌شود. با زیاد شدن ارزش دارایی‌هایی که خریده‌ایم٬ سود می‌کنیم و یا درآمد ما افزایش خواهد یافت.» پس قرار است با گذر از یک مسیر ما به سود دسترسی پیدا کنیم.

شاید شما نیاز به تعریف دقیق‌تری از فرایند سرمایه‌گذاری داشته باشید. اگر بخواهیم با نگاهی دقیق‌تر به موضوع سرمایه‌گذاری نگاه کنیم می‌توان نکات دیگری به تعریف قبلی اضافه کرد. برای مثال می‌توانیم با منظور دقیق‌تر بگوییم که دارایی می‌تواند شامل اوراق بهادار٬ املاک٬ مستغلات و همه اقلام باارزشی باشد که با هدف دستیابی به سرمایه بیشتر و افزایش درآمد می‌خریم.

با تعریفاتی که بالاتر در مورد سرمایه‌گذاری ارائه کردیم٬ تا حد قابل قبولی با مفهوم سرمایه‌گذاری آشنا شدید اما بد نیست بدانید که سرمایه‌گذاری تعریف‌های علمی مختلفی هم دارد.

اگر از زاویه دید علم اقتصاد به این مسئله نگاه کنیم٬ سرمایه‌گذاری به معنای خریدن کالاهایی است که در حال حاضر برای شما مصرفی ندارند اما در آینده به آن نیاز خواهید داشت و مالکیت آن برایتان سودمند است.

اما از زاویه علم مالی٬ سرمایه‌گذاری فرایندی است که شما دارایی‌هایی مانند اوراق بهادار یا سهام را خریداری می‌کنید که پیش‌بینی می‌کنید در آینده برایتان سودآورد خواهد بود. پس به راحتی در آینده می‌توانید با فروش این دارایی‌ها سود خوبی به دست آورید. چون ارزش سرمایه شما در بازه زمانی خرید تا فروش آن افزایش یافته است.

فرایند سرمایه‌گذاری مزایایی مانند افزایش سرمایه و افزایش ارزش دارایی‌های شما را به دنبال خواهد داشت اما در کنار این مزایا٬ می‌توانید روی دارایی‌هایی سرمایه‌گذاری کنید که نگهداری آن‌ها برای شما ایجاد درآمد می‌کند. در این حالت شما به جای این‌که فقط با فروش سرمایه خود به سود برسید٬ نگهداری این سرمایه هم برای شما جریان نقدی ایجاد می‌کند و بدون فروش آن هم به سود می‌رسید.

مثلا تصور کنید فرایند سرمایه‌گذاری را در گذشته آغاز کرده‌اید و برای این کار سهام خریداری کرده‌اید. حالا تصمیم دارید دوباره سرمایه‌گذاری کنید و برای سرمایه‌گذاری جدید از سود سهام‌های سابق خود استفاده می‌کنید و سهام جدیدی خریداری می‌کنید. با این کار جریان سرمایه‌گذاری خود را حفظ می‌کنید.

بعد از این‌ توضیحات در مورد سرمایه‌گذاری ممکن است این سوال برایتان مطرح شود که روی چه چیزهایی می‌توان سرمایه‌گذاری کرد؟

انواع اصلی سرمایه گذاری:

برای شروع فرایند سرمایه گذاری از چهار نوع دارایی اصلی با هدف رسیدن به سود می‌توانید استفاده کنید که شامل موارد زیر است:

اما آیا فقط در همین دسته‌ها می‌توانیم سرمایه‌گذاری کنیم و به سود برسیم؟ پاسخ ما این است که راه‌های دیگری هم وجود دارد. در کنار این دسته‌های کلی٬ صندوق‌هایی وجود دارد که می‌توانید فرایند سرمایه‌گداری را از آن‌جا آغاز کنید. صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک و صندوق‌های ETF به شما این امکان را می‌دهند تا روی ترکیبات متفاوتی از دارایی‌ها سرمایه‌گذاری کنید. همین حالا هم حتما سوالات بسیار زیادی در باره صندوق‌ها در ذهن شما شکل گرفته که در ادامه به آن‌ها هم پاسخ می‌دهیم و روند کارکرد صندوق‌ها را برای شما روشن می‌کنیم.

احتمالا وقتی در مورد سرمایه‌گذاری بحث می‌کنید٬ بعد از بانک از سهام یا سرمایه‌گذاری در بورس یاد می‌کنید. اما ممکن است بخواهید بدانید سهام چیست و از کجا می‌آید؟

سازمان‌های مختلف سهام خود را با هدف جمع‌آوری پول برای تامین مالی عملیات تجاری خود می‌فروشند. در مرحله بعد شما با خرید این سهام‌ها٬ مالکیتی به نسبت سهام خریداری شده از آن سازمان خواهید داشت و ددر سود و زیان فعالیت تجاری آن شراکت دارید.

در کنار مزایا و جذابیت‌های بازار سهام و بورس باید به یاد داشته باشید٬ هیچ چیزی تضمینی‌ای در این بازار وجود ندارد و ریسک بیشتری نسبت به دیگر انواع سرمایه‌گذاری خواهد داشت.

اوراق قرضه

به نظر شما زمانی که سازمان‌ها و یا دولت‌ها نیاز به افزایش سرمایه دارند چه می‌کنند؟ اگر پاسخ این سوال را نمی‌دانید باید بگوییم که در این بازه زمانی٬ تلاش می‌کنند تا با انتشار بدهی از سرمایه‌گذاران وام بگیرند. به این بدهی‌ها اوراق قرضه می‌گویند.

وقتی تصمیم می‌گیرید با استفاده از اوراق قرضه سرمایه‌گذاری کنید٬ به ناشر این اوراق در یک بازه زمانی مشخص سرمایه می‌دهید. در مقابل سازمان‌ها و یا دولت٬ یک نرخ بازگشت ثابت برای شما تعریف می‌کنند که به همراه سرمایه اولیه به شما پرداخت خواهد شد.

همان‌طور که از تعریف فرایند سرمایه‌گذاری در اوراق قرضه پیداست٬ ریسک کمتری دارد. می‌پرسید چرا؟ به دلیل نرخ بازدهی تضمین شده.

همین مسئله باعث شده به این فرایند٬ سرمایه‌گذاری با درآمد ثابت هم بگویند.

کالاها

شما علاوه بر مواردی که قبل تر گفتیم می‌توانید روی کالاها نیز سرمایه‌گذاری کنید. اما سرمایه‌گذاری روی کالا شامل چه مواردی است؟

در واقع اگر سرمایه خود را صرف خرید محصولات کشاورزی٬ محصولات مربوط به تولید انرژی (مانند نفت) و فلزات (از جمله فلزات گرانبهایی چون طلا یا نقره) کنید٬ در واقع روی گروه کالا سرمایه‌گذاری کرده‌اید.

شما ممکن است در بین انواع مختلف سرمایه‌گذاری‌ها از این دسته غافل شده باشید و یا فقط در مورد خرید طلا فکر کرده باشید اما اهمیت موارد دیگر کمتر از طلا نیست چرا که این گروه به صورت کلی مواد اولیه مورد استفاده در صنایع مختلف هستند پس قیمت آن‌ها به تقاضای بازار وابسته است. مثلا اگر در اثر سیل مزارع گندم آسیب ببینند و عرضه گندم دچار نوسان شود٬ ممکن است به علت کمیابی قیمت آن افزایش یابد.

سرمایه‌گذاری در دسته کالاها و خرید آن‌ها به معنای نگهداشت مقادیر متفاوتی از نفت٬ گندم٬ طلا و… است. به همین علت افراد معمولا به صورت مستقیم روی کالاها سرمایه‌گذاری نمی‌کنند. در عوض٬ سرمایه‌گذاران کالا را برای به کارگیری در معاملات خریداری می‌کنند.

اگر بخواهید روی این اقلام سرمایه‌گذاری کنید٬ می‌توانید از انواع مختلف اوراق بهادار کمک بگیرید. با خرید اوراق بهادار یا خرید سهام شرکت‌های تولیدکننده اوراق بهادار چیست انواع آن کدامند؟ کالا٬ به صورت غیرمستقیم در حال سرمایه‌گذاری روی کالاها هستید.

با این تفاسیر اگر به سرمایه‌گذاری در کالاها علاقه‌مند شدید بهتر است بدانید برای این نوع از سرمایه‌گذاری لازم است با تجربه‌تر باشید. این سرمایه‌گذاری نوسان بالایی دارد و با تچربه کم احتمال دارد ضرر کنید.

املاک

احتمالا پذیرفته‌ترین شکل سرمایه‌گذاری با توجه به فرهنگ ما ایرانی‌ها٬ همین نوع است: سرمایه‌گذاری با خرید املاک. این نوع سرمایه‌گذاری نیاز به مدیریت مستقیم ندارد٬ چون ممکن است شما سهام مربوط به یک سرمایه‌گذاری ملکی را خریداری کرده باشید و غیرمستقیم در این نوع سرمایه‌گذاری مشترک شوید.

صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک و ETFها

حتما تا به حال بارها این ضرب المثل معروف را شنیده‌اید: «همه تخم‌مرغ هات رو توی یک سبد نگذار!»

اساس صندوق‌های سرمایه‌گذاری به زبان ساده دقیقا همین است. این صندوق‌ها با استفاده از استراتژی‌های مختلف و در نظر گرفتن ریسک٬ در نسبت‌های مختلفی از سهام٬ اوراق قرضه و کالا سرمایه‌گذاری می‌کنند. در این شرایط شما در حال سرمایه‌گذاری در انواع مختلفی از دارایی‌ها هستید.

تنوع در سبد سرمایه‌گذاری شما باعث می‌شود تا این روش برای شما ریسک کمتری داشته باشد و مدیریت آن ساده‌تر شود.

تا اینجا در مورد ماهیت سرمایه‌گذاری٬ تعریف‌های آن و انواع مختلف آن صحبت کردیم. شما به راحتی می‌توانید با استفاده از اپلیکیشن نزدیک٬ فرایند سرمایه‌گذاری خود را سریع و ساده انجام دهید. اپلیکیشن نزدیک سبد سرمایه‌گذاری شما را با توجه به اهداف تعیین شده شما می‌چیند و در تمام مراحل سرمایه‌‌گذاری در کنار شماست.

آشنایی با بازار سرمایه

بازار سرمایه یکی از زیر شاخه های بازارهای مالی می باشد. در کشورهای توسعه یافته چرخ اقتصاد برمبنای بازارهای سرمایه می چرخد.

بازار سرمایه یکی از زیر شاخه های بازارهای مالی می باشد. اصولا اقتصاد هر کشوری بر مبنای پول و بازارهای سرمایه طرح ریزی می شود. در کشورهای اروپایی و به طور کلی توسعه یافته چرخ اقتصاد کشور براساس بازارهای سرمایه می باشد. حال اقتصاد کشورهای در حال توسعه هنوز برمبنای قدیمی و براساس بازار پول می باشد. در کشورهای توسعه یافته بانک ها نقش پر رنگ تری در دولت ها ایفا می کنند زیرا به علت نبود بازارهای سرمایه، بانک ها باید این خلاء را در اقتصاد پر کنند

آشنایی با انواع بازار سرمایه

در بازار سرمایه، افراد به معامله ی دارایی های خود می پردازند. بازارهای سرمایه بر حسب سررسید اوراق قرضه به دو دسته تقسیم می شود که عبارتند از:

• بازار اولیه: محل درآمد زایی دولت ها، سازمان ها و … در این بازار از طریق اوراق بدهی می باشد. افرادی که اوراق عرضه اولیه را خریداری می کنند در بازار سرمایه ی اولیه شرکت کرده اند. در این بازار معمولا شرکت های نوپا فعالیت می کنند تا بتوانند سرمایه مورد نیاز خود را بدست آورند.
• بازار ثانویه: در این بازار سرمایه گذاران برای درآمد زایی از دارایی های قبلی خود استفاده می کنند. بازار بورس نوعی بازار سرمایه ی ثانویه می باشد.

سهام، صندوق های سرمایه گذاری مشترک و اوراق قرضه به ترتیب اقلامی هستند که بیشترین خرید و فروش در بازار ثانویه به آنها تعلق می گیرد. در بازار ثانویه سرمایه گذاران بیشتر با یکدیگر معامله می کنند تا شرکت های عرضه کننده ی سهام. در بازار ثانویه ارزش واقعی دارایی ها مشخص می شود.

معرفی اوراق بهادار

انواع اوراق در بازار سرمایه

فعالیت در بازار سرمایه با دو نوع دارایی مختلف اعم از : اوراق بهادار سهام و اوراق بدهی انجام می گیرد. هر کدام از این اوراق نوعی سرمایه با ویژگی های متفاوت می باشند.

1. معرفی اوراق بهادار سهام: افرادی که اوراق بهادار سهام را خریداری می کنند در واقع مالکیت بخشی از یک شرکت یا سرمایه گذاری را به عهده دارند و در سود و زیان شرکت سهیم می شوند. این اوراق در بازار بورس اوراق بهادار خرید و فروش می شود.
2. معرفی اوراق بهادار بدهی: در یک توضیح ساده این اوراق در قالب پول و اوراق قرضه در اختیار وام گیرندگان قرار می گیرد. آن ها مشکل خود را با وام برطرف می کنند سپس اصل پول با بهره را به وام دهنده پس می دهند. اوراق قرضه در هر دو بازار مالی اولیه و ثانویه قابل معامله می باشد.

مزایای بازار بورس

بازار سرمایه چه مزایایی دارد؟

برخی از مزایای بازار سرمایه عبارتند از:

• بازار سرمایه شرایط مساعدی را برای رشد اقتصاد و کسب سود قابل ملاحظه فراهم می کند.
• سرمایه گذاران می توانند یک پس انداز طولانی مدت در بازار سرمایه داشته باشند.
• اطلاعات بدست آمده در بازار سرمایه کاملا روشن و شفاف می باشد. هزینه های ناشی از خرید و فروش به میزان زیادی کاهش پیدا می کند.
• معاملات سریع تر و آسان تر تسویه می شوند.

شرکت های نوپا برای رشد و ارتقای فعالیت های خود باید از بازار اولیه وارد بازار ثانویه شوند و سرمایه ی خود را از طریق اوراق بهادار یا بدهی بدست آورند. در بازار سرمایه خرید و فروش اوراق از طریق بانکداران، حسابداران و وکلا انجام می شود.

مقایسه بازار های سرمایه خصوصی و عمومی

در بازار سرمایه ی عمومی همه چیز شفاف و واضح در اختیار تمام سرمایه گذاران قرار می گیرد. سرمایه گذاران می توانند تمام اطلاعات جمع آوری شده توسط شرکت ها را به آسانی مطالعه کنند و در رابطه با خرید سهام تصمیم گیری کنند. در بازارهای عمومی برای پیدا کردن خریدار با هیچ مشکلی مواجه نیستید و در مدت زمان کوتاهی می توانید سهام خود را بفروش برسانید. در مقابل بازار خصوصی اطلاعات شرکت ها را فقط در اختیار افراد خاص قرار می دهد و برای فروش سهام در این بازار باید چند روزی صبر کنید.

انواع اوراق قرضه

انواع بازار اوراق قرضه کدامند؟

• اوراق قرضه شرکتی: در بازار سرمایه این اوراق به مشاغلی تعلق می گیرد که به ازای پرداخت مبلغی به عنوان بهره به سرمایه گذاران داده شده است. برای پرداخت بهره مدتی بین 5 تا 12 سال زمان تعیین می شود البته باز پرداخت اصل و بهره ی برخی از اوراق بیشتر از 12 سال نیز می باشد.
• بازار سرمایه اوراق ناخواسته: این اوراق بالاترین بازدهی را دارند و پر ریسک هستند. اما این اوراق توسط شرکت های کوچک و کم سابقه ارائه می شود. به همین جهت امکان دارد بازگشت سرمایه ای نداشته باشد.
• اوراق قرضه خارجی: در این نوع از اوراق قرضه مبنای فعالیت شرکت ها بر اساس ارز خارجی می باشد. به این معنا که باز پرداخت اصل و بهره ی اوراق باید متناسب با ارز خارجی باشد.اگر شما اوراقی را به دلار خریداری کرده باشید باید به دلار نیز بهره و اصل پول را پرداخت کنید.

معرفی اوراق قرضه دولتی

در بازار سرمایه، چندین گروه سرمایه گذار وجود دارد که عبارتند از : سرمایه گذار محافظه کار، اوراق بهادار چیست انواع آن کدامند؟ سرمایه گذار بلند پرواز و … اوراق قرضه دولتی کاملا مناسب سرمایه گذاران محافظه کار می باشد. این اوراق دارای سود دوره ای می باشند. از آن جایی که پشتوانه اوراق قرضه دولتی، دولت است سرمایه گذار با کمترین ریسک می تواند در این اوراق سرمایه گذاری کند. دولت ها برای بازپرداخت اوراق قرضه ی خود هیچ مشکلی ندارند آن ها برای تامین منابع مالی مورد نیاز خود از مردم مالیات می گیرند و یا اسکناس چاپ می کنند.

سود زیاد از سرمایه گذاری

ویژگی های بازارهای سرمایه چیست؟

• سرمایه های بلا استفاده و رها شده وارد بازار سرمایه، برای بهره برداری می شوند.
• سرمایه گذاران به آسانی می توانند در این بازار به معامله بپردازند.
• یک فرصت استثنایی برای شرکت های می باشد تا بتوانند با گرفتن وام یا سهیم کردن سرمایه گذاران در سهام شرکت، فعالیت های خود را گسترش دهند و رشد اقتصادی قابل توجهی کسب کنند.
• سرمایه گذاران در بازارسرمایه می توانند دارایی خود را به سرعت و سهولت نقد کنند.
• سرمایه گذارانی که در بازار سرمایه حضور دارند به آسانی از اخبار و وضعیت سهام آگاه می شوند. قیمت های ارائه شده در این بازار مالی کاملا شفاف می باشد. سهام شرکت ها ممکن است با یک اخبار رشد یا کاهش داشته باشد.
• حضور در بازار سرمایه فرصتی برای سرمایه گذاران فراهم می کند تا بتوانند از سرمایه ی خود سود بیشتری ببرند.

چهارچوب و قوانین حاکم بر بازارهای بین المللی

قوانین و مقررات بازار سرمایه در کشورهای مختلف برگرفته از قوانین وضع شده توسط نهاد های نظارتی در آمریکا میباشد. پس از یک دوره رکود طولانی مدت در بازار های سرمایه ی آمریکا و در سال های 1930 گروهی از اقتصاددان های دولت تصمیم گرفتن قوانینی را برای جلوگیری از تقلب و دستکاری در این بازار وضع کنند. قوانین بازار های سرمایه ی آمریکا در سال 1934 به طور کامل در بازار اجرا شد. این قوانین توانست رکود بازار را تا حدود زیادی رفع کند. در این قوانین سرمایه گذار بیشتر مورد حمایت قرار می گیرد تا بتواند با خیالی آسوده به معامله در این بازار بپردازد. بدین ترتیب امکان فریبکاری و تقلب شرکت ها وجود ندارد.

سخن آخر

همان طور که در این مقاله شرح داده شد منظور از بازار سرمایه، سرمایه گذاری های بلند مدت می باشد. برخی از نکاتی که موجب تمایز بازارهای سرمایه می شود عبارتند از: عوامل اقتصادی، میزان تفاوت نقدینگی، امکان دسترسی به اطلاعات و … بازارهای سرمایه یک شاهراه ارتباطی بین دارندگان سرمایه و شرکت های نیازمند سرمایه می باشد. در واقع بازارهای سرمایه بستر مناسبی برای انواع شرکت ها و پروژه ها می باشد از سوی دیگر سرمایه داران نیز در یک فضای مناسب می توانند سرمایه گذاری کنند.

بازار سرمایه یا بازار مالی چیست و انواع بازارهای مالی و سرمایه گذاری کدامند؟

علم اقتصاد با وجود تمام بزرگی و گستردگی خود و علیرغم آنچه به نظر می‌رسد علمی ساده است. بازار سرمایه (بازار مالی) مانند بازار پول، بازار بورس، بازار طلا و مسکن، بورس کالا و بورس اوراق بهادار از جمله اصطلاحات رایج در این عرصه هستند. شاید گستردگی همین اصطلاحات در اقتصاد باشد که آنرا پیچیده و سخت جلوه می‌دهد. همه ما افرادی را می‌شناسیم یا زندگینامه افرادی شنیده یا دیده‌ایم که موفقیت‌های بزرگی در هر یک از بازارهای بزرگ اقتصادی کسب کرده‌اند و به چهره‌ای ثروتمند، موفق و شناخته شده تبدیل شده‌اند. برای موفقیت در هر یک از این بازارهای مالی ابتدا باید نسب به آنها آگاهی پیدا کرد، پس اجازه دهید در گام اول با مفهموم ابتدایی هر یک از آنها آشنا شویم.

بازار مالی یا بازار سرمایه چیست؟

بازار مالی (Financial Market) اصطلاحی گسترده است که برای طیف وسیعی از بازارها به کار می‌رود. هر بازاری که در آن تجارتی صورت می‌گیرد یک بازار مالی محسوب می‌شود. حتی بازارهایی که در آنها تجارت اوراق بهادار شامل سهام، اوراق قرضه، ارز، فلزات و مشتقات آنها انجام می‌شود هم بازار مالی هستند.

بازار پول چیست؟

یکی از بازارهای مالی، بازار پول است که در آن از هر ابزار یا دارایی با توان نقد شوندگی بالا یا ابزارها و دارایی‌های خرد برای تبادل استفاده می‌شود. این ابزارها معمولا توسط شرکت‌ها، اشخاص، بنگاه‌های تجاری و شرکت‌ها استفاده می‌شوند و در واقع نوعی جانشین پول هستند که سررسید کمتر از یک سال دارند.

عدم نیاز به هم‌زمانی دریافت پول و انجام مخارج یکی از اصلی‌ترین دلایلی است که اشخاص و بنگاه‌ها از بازار پولی استفاده می‌کنند. از جمله ابزارهای بازار پول می‌توان به سپرده‌ها، وام با وثیقه، حواله و بروات اشاره کرد.

بازار سرمایه چیست؟

یکی از بازارهای مالی، بازار سرمایه است که با نام بازار بورس اوراق بهادار نیز شناخته می‌شود، بازاری برای خرید و فروش اوراق قرضه و اوراق مالکیت است. کار اصلی بازار سرمایه ایجاد پلی ارتباطی بین تامین کننده سرمایه‌های خرد و کلان، چه حقیقی و چه حقوقی و متقاضیان سرمایه مثل شرکت‌هاست.

بازار سرمایه در واقع تسهیل کننده فرآیند خرید و فروش ابزارهای مالی (اسناد خزانه، اوراق تجاری و گواهی سپرده) است. شاخص‌ترین ابزار مالی این بازار اوراق مالکیت که اکثرا با نام سهام شناخته می‌شود و اوراق قرضه یا مشارکت است.

برخلاف بازار مالی پول، بازار سرمایه محلی برای عرضه و فروش سهام و اوراق قرضه برای بازه‌های زمانی بیش از یک سال است.

تفاوت‌های بازار پول و بازار سرمایه

برخلاف تصور بسیاری از افراد، بازار پول و بازار سرمایه یکی نیستند و تفاوت‌های اساسی و چشمگیری به عنوان بازار مالی با هم دارند. همانطور که قبل‌تر اشاره کردیم یکی از بارزترین این تفاوت‌ها این است که بازار سرمایه منحصرا به سرمایه گذاری میان مدت و بلند مدت (یک ساله و بیشتر) می‌پردازد و بازار پول غالبا به خرید و فروش ابزارهای مالی با سررسید کمتر از یک سال محدود است.

دیگر تفاوت بزرگ بازار پول و بازار سرمایه ابزارهای مالی متفاوت آنهاست؛ در حالی که بازار پول از سپرده‌ها، وام با وثیقه، حواله و بروات استفاده می‌کند، بازار سرمایه از اوراق بهادار (سهام) و اوراق مشارکت استفاده می‌کند.

بازار سرمایه محلی برای عرضه و فروش و سهام و اوراق قرضه برای بازه‌های زمانی بیش از یک سال و سرمایه گذاری‌های میان مدت و بلند مدت است، در حالی که تمرکز بازار پولی بر سرمایه گذاری‌های کوتاه مدت کمتر از یک ساله.

بازار طلا یا بورس طلا چیست؟

وقتی به نواسانات بازار سرمایه سکه و طلا بخصوص در سال‌های اخیر نگاه می‌کنیم و عدم وجود ثبات اقتصادی و کاهش ارزش پول ملی را هم چاشنی آن کنیم، تبدیل سرمایه راکد به طلا و سکه عملی عقلانی به نظر می‌رسد.

اما وقتی درباره بازار طلا و سکه و خرید و فروش آنها صحبت به میان می‌آید، اکثر ما تصویری مشخص از آن در ذهن داریم؛ مراجعه به بازار و یا صرافی‌ها برای خرید و فروش طلا و سکه.

در حالی که این کار نه تنها راه معامله و خرید و فروش طلا و سکه نیست، بلکه راه کم ریسک‌تر و مناسب‌تری هم وجود دارد. خرید طلا (صندوق طلا) در بورس یکی از راه‌ها مناسب، به صرفه و کم ریسک برای سرمایه گذاری در این بازار است.

صندوق طلا یکی دیگر از راه‌های سرمایه گذاری در بورس است

اما صندوق طلا چیست؟ دارایی‌های جمع آوری شده از سرمایه گذاران که در گواهی سپرده‌هایی نظیر طلا، اوراق مبتنی بر طلا و گواهی سپرده طلا سرمایه گذاری می‌کنند. صندوق طلا علاوه بر اینکه نسبت به سکه طلا از ریسک پایین‌تری برخوردار است، افراد با سرمایه به مراتب کمتری هم قادر به سرمایه گذاری در آن هستند.

گواهی سپرده طلا ورقه بهاداری است که نشان می‌دهد مالک آن مقدار معینی از سکه سپرده شده در انبار است. انباری که واقع در خزانه داری پردیس بانک رفاه است. سکه‌های مورد تائید همگی ضرب سال ۱۳۸۶ و با وزن ۸٫۱۳۳ گرم و عیار ۹۰۰ هستند.

هر شخص می‌تواند با دریافت کد بورسی از طریق بازار سرمایه، اقدام به خرید طلا، سکه و دیگر مشتقات آن بکند. سرمایه گذاری برای خرید سکه باید سفارش‌های خود را در مضرب ۱۰ وارد سامانه کند. یعنی اگر قصد خرید ۴ سکه دارد باید ۴۰ سفارش وارد سامانه کند.

معاملات در حال حاضر از ۱۲:۳۰ تا ۱۵:۳۰ انجام می‌شود. بدین صورت که تا ساعت ۱۳ مرحله پیش گشایش است که در آن قیمت تعیین می‌شود و سپس معاملات عادی تا ساعت ۱۵:۳۰ به جریان می‌افتند.

در حال حاضر چهار صندوق طلا به نام‌های طلا، گوهر، عیار و زر مشغول فعالیت هستند که اشخاص پس از دریافت کد بورس خود به راحتی می‌توانند در آنها مشغول به داد و ستد و سرمایه گذاری شوند.

با مطالعه این مطلب قدم ابتدایی برای آشنایی با بازارهای مختلف و اصطلاحات رایج در اقتصاد آشنا شدید. حالا اگر بدنبال دلیل می‌گردید یا هنوز برای حضور در دوره‌های آموزشی و سرمایه گذاری در بازار بورس شک دارید، ما با ارائه چند دلیل شک شما را برطرف می‌کنیم.

بهره‌مندی کل کشور و جامعه: بسیاری ازسهم‌ها و اوراقی که در بازارهای سرمایه و دیگر بازارها عرضه می‌شوند مربوط به طرح‌های بزرگ ملی هستند. این طرح‌ها علاوه بر درآمدزایی و اشتغال زایی، به چرخه تولید و رونق ملی هم کمک می‌کنند.

سود ده بودن نسبت به دیگر سرمایه گذاری‌ها: ملک، خودرو، ارز، طلا و سکه و بازارهای دیگر پرنوسان و اغلب غیر قابل پیشبینی هستند. اما بازار بورس و آگاهی از چگونگی خرید و فروش سهام راهی سودبخش برای سرمایه گذاری محسوب می‌شود.

قانونی بودن: سرمایه گذاری در بورس شیوه‌ای قانونی با قوانینی مکتوب و مشخص برای کسب سود و خرید فروش است. در نتیجه نگرانی‌های قانونی و تبصره‌های مختلف و یا قوانینی که هر روز تغییر می‌کنند در مورد آن صدق نمی‌کند.

شفاف و همواره در دسترس بودن: بازار بورس بازاری شفاف است که در هر زمان می‌توان در مورد آن اطلاعات کسب کرد. تاریخچه هر سهم و نحوه رشد و نزول آن شفاف و قابل ردگیری است.

مثل پول نقد: سهام درست مثل پول نقد است و هر روزی که اراده کنید می‌توانید آنرا تبدیل به پول کنید. برعکس بازارهای مالی مثل ارز و سکه و مسکن با رکودهای فصلی و شوک‌های ناگهانی به خواب زمستانی می‌روند.

در این مطلب با اصطلاحات و معانی بازارهای مالی مختلف به صورت سطحی آشنا شدید و همچنین بررسی کردیم که چرا بورس محلی امن و مطمئن برای سرمایه گذاری محسوب می‌شود.

آشنایی با انواع بازارهای مالی در ایران

جایگاه بخش مالی در اقتصاد یک کشور

نظام مبتني بر اقتصاد بازار در سطح كلان به وجود بازارهاي 4 گانه اعتقاد دارد. اين بازارها عبارتند از: بازار كالا، بازار كار، بازار پول و بازار سرمايه. تجزيه و تحليل بازارهاي 4 گانه تعادل عمومي را به اثبات مي‌رساند. دو بازار از بازارهاي ياد شده در ارتباط با بخش مالي مي‌باشد. بخش مالي روي دوم سكه اقتصاد است كه در واقع مكمل بخش واقعي اقتصاد است. بنابراين تعادل بلند مدت و با ثبات هر نظام اقتصادي هنگامي به دست مي‌آيد كه دو بخش مالی و اقتصادی با ارتباطات دروني خود در شرايط تعادلي عمل كنند. بر اين اساس مي‌توان گفت كه بخش مالي تزريق كننده حيات به بخش حقيقي اقتصاد است و منظور از توسعه مالي، توسعه سيستم يا بخش مالي يعني بازارها، نهادها و ابزارهاي مالي مي‌باشد.

بازارهای مالی در ایران

بازارهاي مالي مناسبات و ترتيباتي هستند كه امكان معامله تعهدات و ابزارهاي مالي را فراهم نموده و به تقابل عرضه و تقاضاي اين اسناد مي‌پردازند. بازارهاي مالي نيز بازارهايي هستند كه در آنها دارايي‌هاي مالي مثل سهام و اوراق قرضه كه ارزش آنها به ارزش توليدات و خدمات ارايه شده توسط شركت‌هاي منتشر كننده آنها وابسته است، مبادله مي‌شوند. تفاوت دارايي‌هاي مالي با دارايي‌هاي واقعي در اين است كه دارايي‌هاي واقعي ماهيت فيزيكي دارند مانند اتومبيل، املاك و مستغلات، و وسايل منزل.

یكي از راه‌هاي سرمايه گذاري خريد دارايي‌هاي مالي است. مزيت خريد دارايي‌هاي مالي نسبت به خريد دارايي‌هاي واقعي از ديدگاه اقتصادي اين است كه اولا دارايي واقعي كالاي مصرفي است نه وسيله پس انداز و سرمايه گذاري. دوم اينكه خريد دارايي‌هاي واقعي و بلااستفاده نگه داشتن آنها به اميد گرانتر شدن در آينده به معناي بلااستفاده نگه داشتن منابع كشور است و ارزش افزوده اي ايجاد نمي‌كند. مگر آنگه از آن استفاده شود.

چند نوع از دارايي‌هاي مالي عبارتند از: سپرده‌هاي سرمايه‌گذاري در بانك‌ها، طرح‌هاي بازنشستگي كه توسط صندوق‌هاي بازنشستگي ارايه مي‌شود، انواع بيمه نامه‌هاي شركت‌هاي بيمه و در نهايت اوراق بهادار قابل داد و ستد در بورس اوراق بهادار كه توسط كارگزاران خريد و فروش مي‌شود.

طبقه‌بندی انواع بازارهای مالی در ایران

بازارهاي مالي بر پايه معيارهاي متفاوتي قابل طبقه‌بندي هستند:

1- طبقه‌بندي بر اساس نوع دارايي

2- طبقه‌بندي بر اساس مرحله عرضه اوراق بهادار

3- طبقه‌بندي بر اساس سررسيد تعهدات مالي

انواع بازارهای مالی بر اساس نوع دارايي

الف) بازار سهام

در اين بازار، سهام شركت‌ها كه نشانگر مالكيت دارنده آن در شركت است، دادوستد مي‌شود.

ب) بازار اوراق بدهی

بازاري است كه در آن ابزارهاي با درآمد ثابت (اوراق قرضه) دادوستد مي‌شوند.

ج) بازار ابزارهای مشتق

بازاري است براي معاملات ابزارهايي مبتني بر دارايي‌هاي مالي يا فيزيكي از كه آن جمله مي‌توان به اختيار معامله و قرارداد آتي اشاره كرد.

انواع بازارهای مالی بر اساس مرحله عرضه اوراق بهادار

الف) بازار اولیه (Primary Market)

بازار اوليه جايي است كه بنگاه اقتصادي مي تواند در آن دارايي هاي مالي خود را با منابع مالي بلند مدت مبادله كند. در اين بازار منتشر كننده اوراق بهادار اقدام به فروش اين اوراق مي كند تا وجوه مورد نياز خود را تامين كند. دليل اصلي قابليت فروش اين اوراق وجود بازار ثانويه است.

ب) بازار ثانویه (Secondary Market)

در اين بازار اوراق بهاداري كه قبلا منتشر شده مورد خريد و فروش قرار مي‌گيرند. وجود اين بازار مشاركت‌كنندگان را مطمئن مي‌سازد كه مي‌توانند اوراق بهادار خود را به راحتي به فروش برسانند و مشكلي از نظر تبديل به نقد كردن دارايي‌هاي مالي‌شان نداشته باشند. در مورد اوراق قرضه كه داراي سررسيد مشخصي مي‌باشند، وجود اين بازارها اين امكان را فراهم مي‌آورد تا دارندگان اين اوراق مجبور به نگهداري آن‌ها تا تاريخ سررسيد نباشند. علاوه بر آن بازار ثانويه قيمت سهام جديدي كه قرار است در بازار اوليه عرضه شود را تعيين مي‌كند.

انواع بازارهای مالی بر اساس سررسید تعهدات مالی

الف) بازار پول

بازار پول بازاري براي دادوستد پول و ديگر دارايي‌هاي مالي جانشين نزديك پول است كه سررسيد كمتر از يكسال دارند. همچنين مي‌توان از بازار پول به عنوان بازار ابزارهاي مالي كوتاه مدت با ويژگي اندك بودن ريسك عدم پرداخت، نقدشوندگي و ارزش اسمي زياد نام برد.

سهام عادي

سهام عادي نوعي ابزار سرمايه‌گذاري است كه نشانگر مالكيت دارنده آن در يك شركت سهامي است و به دو دسته سهام با نام و سهام بينام تقسيم مي شود.

سهام ممتاز

سهام ممتاز نوعي اوراق بهادار است كه دارنده آن نسبت به درآمدها و دارايي‌هاي شركت، حق يا ادعاي محدود و معيني دارد. اين سهام زماني منتشر مي‌شود كه هزينة سهام عادي بالاتر باشد.

اوراق قرضه

اوراق قرضه اسنادي هستند كه به موجب آن‌ها ناشر متعهد مي‌شود مبالغ معيني (بهره سالانه) را در فاصله‌هاي زماني مشخص به دارنده پرداخت كند و در سررسيد، اصل مبلغ را بازپرداخت كند.

اوراق مشاركت

اوراقي است كه سود علي الحساب دارد و صادركننده اوراق متعهد مي شود اصل پول و سود قطعي را در تاريخ معين پرداخت كند.

ریسک چیست و انواع ریسک‌ کدام است؟

زیان بالقوه و قابل اندازه‌گیری یک نوع سرمایه‌گذاری را ریسک می‌گویند.

برخی از ریسک‌های سرمایه‌گذاری بر روی اوراق بهادار عبارت است از: اعلام نشدن سود سهام، پایین بودن میزان سود هرسهم، کاهش قیمت هرسهم.

در ادامه این مطلب از سایت بورسینس چند ریسک دیگر را بطور کوتاه لیست کرده ایم.

ریسک عملیاتی (Operational Risk) چیست؟

ریسک عملیاتی یا اهرم مالیاتی مربوط است به سود عملیاتی که منشا آن نیز هزینه‌های ثابت شرکت است.

ریسک عملیاتی، ریسک زیان ناشی از فرایند ناقص یا شکست خورده، سیاست‌ها، سیستم‌ها یا رویدادهایی است که فرایند عملیاتی کسب و کار را تحت شعاع قرار می‌دهد.

خطای کارکنان، فعالیت‌های مخربانه و خلافکارانه مانند تقلب و رویدادهای فیزیکی نیز از جمله فاکتورهایی هستند که می‌توانند ریسک عملیاتی را پی داشته باشند.

اغلب سازمان‌ها پذیرفته‌اند که مردم و فرایندها به طور ذاتی دچار خطا می‌شوند و کم‌اثر یا بی‌اثر شدن عملیات را به بار می‌آورند.

دلایل ریسک عملیاتی:

• بلایای طبیعی، مانند زمین‌لرزه، طوفان‌ها یا آتش‌سوزی
• بحران‌های سلامتی و بهداشت، مانند همه‌گیری ویروس COVID-19
• فجایع ناشی از انسان‌ها، مانند حملات سایبری، تروریسم و جرایم سایبری
• شبه‌جرم‌ها مانند اختلاس، جرایم سایبری درون سازمانی، غفلت کارکنان، تهدیدات جنسی، محیط کاری خصومت‌آمیز و…
• نقض قوانین، نقض قرارداد، دستکاری در بازار و اعمال معاملات غیرمنصفانه
• قوانین و شرایط کاری جدید
• شکست خوردن در پایبندی به سیاست‌ها یا فرایندهای کاری شرکت یا شکست در اطمینان حاصل کردن از پیشبرد سیاست‌ها
• سیستم‌های کامپیوتری یا IT قدیمی
• اختلال در زنجیره تامین
• استفاده ناکارآمد از سیستم‌های ابری
• سیاست‌های کاری متناقض یا غیرمنصفانه
• رفتارهای ناایمن
• کاستی و نقص در محصولات
• خطاهای انسانی مانند خطا در وارد کردن داده، یا از دست دادن ضرب العجل‌‌ها
• ناکارآمدی فرایندهای داخلی یا درک اشتباه فرایندها

ریسک مالی (Financial Risk) چیست؟

ریسک مالی گونه‌ای ریسک اضافی است که در اثر افزایش بدهی در شرکت به سهامداران تحمیل می‌شود.

ریسک ناشی از به‌کارگیری بدهی در شرکت را ریسک مالی می‌نامند.

به عبارت دیگر، ریسک مالی به توانایی کسب و کار در مدیریت بدهی و پاسخگو بودن در مقابل تعهدات مالی اشاره دارد.

این نوع از ریسک اغلب به خاطر بی‌ثباتی‌ها، زیان در بازار مالی یا تحرکات قیمت سهام و ارزها، تغییر نرخ بهره و… به وجود می‌آید.

ریسک غیرسیستماتیک و ریسک سیستماتیک چیست؟

کل ریسک بازار را می‌توان به دو دسته کلی ریسک سیستماتیک (Systematic Risk) و ریسک غیر سیستماتیک تقسیم کرد.

ریسک غیر سیستماتیک ریسکی است که ناشی از خصوصیات خاص شرکت از جمله نوع محصول، ساختار سرمایه سهامداران عمده و غیره می‌باشد.

ریسک سیستماتیک ناشی از تحولات کلی بازار و اقتصاد بوده و تنها مختص به شرکت خاصی نمی‌باشد به دیگر بیان ریسک سیستماتیک در اثر حرکت‌های کلی بازار به وجود می‌آید.

طبق نظریه‌های پرتفولیو با متنوع‌سازی سبد سهام می‌توان ریسک غیر سیستماتیک را از میان برد ولیکن ریسک سیستماتیک همچنان باقی می‌ماند.

شرکت‌هایی که فروش آنها بسیار پرنوسان است، یا مانع مالی آنها در حد گسترده‌ای از محل دریافت وام تامین شده است، یا رشد بسیار سریعی داشته‌اند، یا نسبت‌های جاری پایینی دارند و همچنین شرکت‌های کوچک بیش از دیگران از ریسک سیستماتیک تاثیر می‌پذیرند.

هر معامله‌ای در بورس دارای ریسک مخصوص به خود است، توصیه می‌کنم مطلب پیشنهاد و سیگنال سهام برای تازه کارها! که یک مطلب آموزنده است را مطالعه کنید.

ریسک اعتبار (Credit risk)

این ریسک مربوط به زمانی است که یک شرکت یا شخص توانایی آنرا نداشته باشد که سود قراردادی و اصل سرمایه را براساس تعهدات خود پرداخت کند.

سرمایه‌گذارانی که اوراق مشارکت و سایر اوراق بدهی جزئی از پرتفوی سرمایه‌گذاری آنهاست با این نوع از ریسک مواجه هستند.

البته اوراق بدهی دولتی کمترین میزان ریسک را دارا می‌باشند در حالیکه اوراق مشارکت شرکت‌ها دارای ریسک اعتباری بیشتری است.

ریسک نرخ بهره (Interest Rate Risk)

ریسک ناشی از نرخ سود مربوط به زمانی است که تغییر در نرخ سود باعث دگرگونی ارزش یک سرمایه‌گذاری گردد.

این نوع ریسک معمولا روی اوراق مشارکت و اوراق بدهی بیشتر اثر می‌گذارد.

به عبارت دیگر، ریسک نرخ بهره، احتمال کاهش ارزش یک دارایی به خاطر نوسانات غیرمنتظره در نرخ بهره است. ریسک نرخ بهره، اغلب با دارایی‌هایی که درآمد ثابت ایجاد می‌کنند (fixed-income assets مانند اوراق مشارکت) مرتبط است.

مانند سایر انواع ریسک‌ها، ریسک نرخ بهره را می‌توان کاهش داد. اصلی‌ترین ابزارها برای کاهش ریسک نرخ بهره شامل تنوع‌سازی دارایی‌ها در سبد و پوشش ریسک (hedging) است.

ریسک سیاسی (Political Risk)

ریسک سیاسی نوعی از ریسک مالی به حساب می‌آید که در آن، دولت یک کشور بصورت ناگهانی سیاست‌های خود را تغییر دهد.

این ریسک عامل بزرگیست که باعث کاهش سرمایه‌گذاری خارجی در کشورهای در حال توسعه و جهان سوم می‌شود.

ریسک بازار (Market Risk)

ریسک بازار عبارت است از تغییر در بازده که ناشی از نوسانات کلی بازار است.

در بین انواع ریسک‌ها آشناترین ریسک است که به عنوان ریسک نوسانات بازار نیز شناخته می‌شود و سرمایه‌گذاران و معامله‌گران در بورس بصورت روزانه با آن مواجه هستند.

این ریسک بیشتر در بازار سهام، آتی سکه، فارکس و سایر بازارهای با نوسانات بالا وجود دارد. نوسانات یک معیار برای ریسک است چون به رفتار و خلق و خوی سرمایه‌گذاران بستگی دارد و نه منطق ( این مقاله را بخوانید : روانشناسی، حلقه مفقوده تصمیم‌گیری در بازار بورس )

چون کسب سود فعالان بازار به بالا و پایین شدن قیمت بستگی دارد، نوسانات برای بازدهی یک امر حیاتی است و هرچقدر یک اوراق بهادار یا بازار با نوسانات بیشتری همراه باشد، احتمال بیشتری برای تغییر بزرگ در هر دو جهت (افزایش یا کاهش قیمت) وجود دارد.

همه اوراق بهادار در معرض ریسک بازار قرار دارند، اگرچه سهام عادی بیشتر تحت تأثیر این نوع ریسک است. این ریسک می‌تواند ناشی از عوامل متعددی از قبیل رکود، جنگ، تغییرات ساختاری در اقتصاد و تغییر در ترجیحات مشتریان است.

ریسک تورمی

این نوع ریسک که تمامی اوراق بهادار را تحت تأثیر قرار می‌دهد عبارت است از ریسک قدرت خرید، یا کاهش قدرت خرید وجوه سرمایه‌گذاری شده.

این نوع ریسک با ریسک نوسان نرخ بهره مرتبط است، برای اینکه نرخ بهره معمولاً در اثر افزایش تورم افزایش می‌یابد. علت این است که قرض دهندگان به‌منظور جبران ضرر ناشی از قدرت خرید، سعی می‌کنند نرخ بهره را افزایش دهند.

ریسک تجاری

ریسک ناشی از انجام تجارت و کسب‌وکار در یک صنعت خاص یا یک محیط خاص را ریسک تجاری گویند.

برای مثال یک شرکت فولاد در صنعت خاص خود با مسائل منحصر به خود مواجه است.

ریسک نقدینگی

ریسک مرتبط با بازار ثانویه‌ای است که اوراق بهادار در آن معامله می‌شود. آن دسته از سرمایه‌گذاری‌هایی که خریدوفروش آن به‌ آسانی صورت می‌گیرد از نقدینگی بالایی برخوردار است.

هرچه عدم اطمینان در خصوص عامل زمان و ابهام قیمتی بالا باشد میزان ریسک نقدینگی نیز افزایش می‌یابد. ریسک نقدینگی سهام مربوط به بازارهای خارج از بورس خیلی بیشتر است.

اگر در مورد انواع ریسک‌ها سوالی دارید در بخش نظرات بنویسید.

قصد شروع سرمایه‌گذاری در بورس را دارید؟ اولین قدم این است که افتتاح حساب رایگان را در یکی از کارگزاری‌ها انجام دهید:

برای سرمایه‌گذاری و معامله موفق، نیاز به آموزش دارید. خدمات آموزشی زیر از طریق کارگزاری آگاه ارائه می‌شود:

اوراق بهادار

در جوامع پیشرفته و رو به رشد امروزی اکثریت افراد واژه اوراق بهادار ، سهام و یا بورس را شنیده اند و با آن سر و کار دارند ، حتی افرادی هم که نسبت به این مسائل بی توجه اند باز هم نام اوراق را از گفته های دیگران ، رسانه های جمعی و یا اخبار روزمره شنیده اند فقط از تعریف دقیق و تخصصی آن اطلاعی ندارند که در این مقاله از سایت به صورت‌ اختصاصی به آن خواهیم پرداخت و توضیحات و نکات مهم و مختصری را خدمت مخاطبان همیشگی و محترم سایت عارض می شویم .

در جمع های خانوادگی ، مجموعه های کاری ، دوستان و مکاتب علمی بحث داغ و پر مخاطب بورس و اوراق بهادار بسیار ترند شده است و هر فردی بر اساس تجربه هایی که در این راستا کسب نموده است ، مهم ترین شان را در اختیار دیگران قرار می دهد اما باید توجه داشته باشید که هر موضوعی علم و دانش مخصوص به خود را دارد و حتماً لازم است در ابتدا آموزش مربوط به آن را از منابع و مراجع معتبر اخذ نموده و سپس نسبت به فعالیت در آن حوزه اقدام فرمائید. در اولین گام به تعریف اوراق و اوراق بهادار می پردازیم تا مفاهیم به صورت اصولی و پایه ای در ذهن شما تثبیت شود ، تا پایان با ما همراه باشید .

اوراق چیست ؟

اوراق بهادار یا برگ های سهام ، در واقع سند هایی هستند که معادل پولی آن را نظام بانکی هر کشور تضمین کرده است . قرضه برگه های بها داری که از جانب دولت یا شرکت اوراق بهادار چیست انواع آن کدامند؟ های مختلف منتشر شده است ، دارای مدت و نرخ بهره ثابت و معینی هستند که در اصطلاح به آن ها اوراق گفته می شود .

اوراق بهادار چیست ؟

اوراق بهادار، به هر گونه ورقه ها یا مستنداتی گفته می شود که حقوق مالی قابل نقل و ‌انتقال برای مالک را تضمین کند. یا به عبارتی متمایز تر ، اوراق بهادار به نوعی ابزار مالی با قابلیت نقل ‌و ‌‌انتقال هم گفته می شود. این اوراق از هر نوع آن شامل سهام قابل انتشار عادی، سهام قابل انتشار ممتاز، حق تقدم، سهام جایزه، اوراق مشارکت، قابلیت معامله، قرارداد های آتی که نوعی ارزش مالی و اقتصادی را برای مالک آن به‌ دنبال دارد. همچنین شرکت ها ، ارگان ها یا نهاد هایی که اوراق بهادار صادر می‌کند، به ‌عنوان صادر کننده( یا توزیع کننده) شناخته می ‌شوند. این اوراق ذکر شده در بازار بورس و سرمایه به سه طبقه کلی اوراق بدهی ، اوراق حقوق صاحبان سهام و ابزارهای مشتقه تقسیم می ‌شوند.

تاریخچه بورس اوراق بهادار در ایران به چه زمانی بر می گردد ؟

در ابتدای مسیر و نقطه شروع ، برای افتتاح و تأسیس سازمان بورس و اوراق بهادار استان تهران در سال ۱۳۱۵ گردهمایی مبنی بر انجام اقدامات اولیه تشکیل شد. در آن روز ها ، کارشناسان و مهندسان خبره و خارجی زیادی جهت بهبود شرایط اقتصادی و بانک داری کشور استخدام شدند که دولت از بین این کارشناسان ماهر و حرفه ای ، شخصی به نام وان لوتر فلد را که اصالتاً اهل کشور بلژیک بود ، به عنوان مأمور راه‌اندازی بورس ایران برگزید. در ادامه این فرد به همراه همکار هلندی خود توانستند اساسنامه بورس را تدوین کنند و بانک ملی نیز منابع مالی و اقتصادی را مورد بررسی قرار داد اما با شروع جنگ جهانی دوم این برنامه مهم و اقتصادی بزرگ به فراموشی و نسيان سپرده شد و کشورمان ایران با مشکلات مختلف اقتصادی ، مالی و امنیتی روبرو شد.

اما در پی این اتفاقات مهیب ، در سال ۱۳۳۳ نیز مجدداً کارگروهی علمی متشکل از ارگان ها و سازمان های متعدد جهت راه‌اندازی بورس تشکیل شد که تعدادی از آن ها عبارت اند از بانک مرکزی، وزارت بازرگانی، اتاق بازرگانی و صنایع و معادن بود. آن‌ها بعد از۱۰ الی۱۲ سال تلاش و تحقیق در سال ۱۳۴۵ موفق شدند قوانین لازم برای تأسیس بورس اوراق بهادار ایران را تدوین کنند. سرانجام پس از تلاش های فراوان و اقدامات عملی مهم ، لایحه مربوط به تأسیس بورس در اردیبهشت همان سال به تصویب مجلس اسلامی رسید و بازار بورس اوراق بهادار کشور رسماً فعالیت خودش را در ۱۵ بهمن ۱۳۴۶ با دو شرکت نفت پارس و بانک صنعت و معدن آغاز کرد.

همچنین بخوانید : اصول حسابداری چیست؟

انواع سهام کدامند؟

۱_ سهام عادی : رایج ‌ترین و کاربردی ترین برگه اوراق بهادار، سهام عادی است که در بورس اوراق بهادار مورد معامله قرار می گیرد ‌.

سهام دارای دو ارزش اسمی و بازاری است. ارزش اسمی در ایران 100 تومان است اما ارزش بازاری همان نرخی است که سهام معامله می‌شود و بر مبنای عرضه و تقاضا تعیین می‌ شود. فرد خریدار و متقاضی بابت خرید سهام عادی سود ثابت دریافت نخواهد کرد .

۲_ سهام ممتاز(ترکیبی) : سهام ممتاز اوراق بهاداری است که علاوه بر ویژگی‌ ها و آپشن های سهام عادی یکسری مزایای مازاد دیگری هم دارد. این امتیازها باید با تأیید سایر سهام داران در مجمع شرکت تصویب شود. از جمله این مزایا اختصاص یافتن سود ثابت به سهام ممتاز است یا در صورتی که قرار باشد در مجمع سودی تقسیم شود ابتدا سود سهام ممتاز پرداخت می ‌شود و همچنین در صورت انحلال شرکت سهام داران سهام ممتاز زودتر از مابقی سهام داران به حق و حقوقشان می‌رسند .

۳_ حق تقدم سهام : تصور کنید شما 1000 سهم از سهام یک شرکت را تهیه کرده‌اید و به اندازه 1000 سهم مالکیت آن شرکت را برعهده دارید. شرکت تصمیم می ‌گیرد سرمایه خود را افزایش دهد آن هم از نوع آورده نقدی به همان میزان که سرمایه خود را افزایش می‌دهد مثلا ۶۰ درصد باید برگه سهام جدید منتشر کند. در این صورت بعد از افزایش سرمایه شما 1000 سهم را در اختیار دارید ولی ارزش آن کمتر شده و برای داشتن همان ارزش گذشته و حفظ میزان مالکیت تان در شرکت، به شما حق تقدم خرید برگه سهام جدید آن هم به قیمت اسمی سهام داده می ‌شود.

۴_ سهام جایزه: در برخی اوقات شرکتی از یکی از راه های افزایش سرمایه (محل سود انباشته و یا تجدید ارزیابی دارایی) اقدام به افزایش سرمایه جاری خود می ‌کند. در این شرایط مثلا شما قبل از افزایش سرمایه ۲000 سهم ۶00 تومانی داشتید. پس از افزایش سرمایه به روش ‌های ذکر شده، باید شرکت بسته به میزان افزایش سرمایه برگه سهام صادر کند.

اما باید بدانید که در آن صورت دیگر قیمت هر سهم ۶00 نخواهد اوراق بهادار چیست انواع آن کدامند؟ بود و مثلا ۳50 تومان می ‌شود. اما برای این که دارایی و سرمایه شما ثابت بماند به شما 1000 سهام عادی دیگر به عنوان جایزه داده می ‌شود. بنابراین سرمایه اولیه شما تغییری نخواهد کرد و فقط میزان سهام تان بیشتر می‌ شود که به آن سهام جایزه می‌ گویند.

۵_ سهام با نام و بی نام : اگر در زمان خرید سهام شرکتی نام مالک آن یا در اصل خریدار آن در ورقه سهم یا در دفتر سهام شرکت، ثبت شده باشد به آن نوع سهام با نام می ‌گویند. اما اگر اسم فرد ثبت نشود، فقط برگه سهام را به فرد خریدار می ‌دهند. سهام بی نام در مبلغ حامل صادر می‌ شود که البته قابلیت جابجایی و نقل و انتقال دارد. با نام بودن سهام امکان ارتباط بین شرکت و صاحبان سهام را آسان ‌تر می‌کند.

۶_ سهام نقدی و غیر نقدی: اگر در ازای خرید سهام یک شرکت وجه نقد پرداخت کنید سهام نقدی و در صورتی که برای خرید به جای پول نقد از دارایی دیگری از جمله زمین، ملک و غیره استفاده کنید، سهام غیر نقدی می ‌گویند.

ابزارهای قابل معامله در بورس اوراق بهادار

علاوه بر سهام، ابزارهای متعدد دیگری همانند اوراق مشارکت، صندوق های سرمایه‌ گذاری قابل معامله، قرارداد های آتی، قرارداد اختیار معامله، اوراق اجاره و اوراق تسهیلات اعطایی بابت خرید مسکن همانند سهام تحت قوانین و مقررات خاص در بازار سرمایه معامله می ‌شوند. آسان بودن دسترسی، سادگی درک مطالب و موارد مهم و رشد های جذاب قیمت موجب شده است که تعداد زیادی از سرمایه گذاران با هدف کسب سود به بازار سرمایه جذب شوند.

این مقاله توسط شرکت نرم افزاری آرپا تولید کننده نرم افزار مالی ، اداری ، بازرگانی ، تولیدی و فروشگاهی تهیه شده است.