پول کاغذی چگونه رواج پیدا کرد؟

نتایج به‌دست آمده از پیدایش بیت کوین هم از نظر اقتصادی و هم علوم کامپیوتر، بسیار عمیق هستند و به همین دلیل، ناکاموتو صلاحیت این را دارد که نخستین برنده جایزه نوبل در اقتصاد و همچنین جایزه تورینگ (Turing Award) باشد.

نحوه انتقال پول از خارج به ایران (انتقال پول از خارج به ایران توسط صرافی)

نحوه انتقال پول از خارج به ایران (انتقال پول از خارج به ایران توسط صرافی)

نحوه حواله ارزی از طریق صرافی: خیلی از شما در جریان معاملات تجاری تان با بحث انتقال پول، به مشکلات و موانع بسیار زیادی برخوردید. با توجه به شرایط ویژه ای که در کشور مان داریم و با توجه به موقعیت مان، نقل و انتقال پول در ایران به روش های معمول انجام نمی شود. پس ما باید روش های خاص تر و متفاوت تری داشته باشیم. پس نحوه انتقال پول از خارج به ایران موضوع مهمی است.

در این مقاله به بررسی روند انتقال پول از طریق صرافی و اینکه آیا به صراف ها می توان اعتماد کرد؟ در سایت خدمات پرداخت ارزی ارزی پی می پردازیم پس تا انتها با ما همراه باشید.

نحوه انتقال پول از خارج به ایران:

1. برای شروع حواله ارزی صرافی، می بایست قیمت ارز دلخواه خود را به نرخ روز استعلام کنید.
2. پس از آن باید اطلاعاتی اعم از: شماره حساب، نام و نام خانوادگی وی را به صرافی بدهید.
3. سپس مبلغ مورد نظر را با کارمزد تعیین شده برای عملیات انتقال پرداخت کنید.
4. بعد از پرداخت وجه باید رسیدی از صرافی دریافت کنید.

نکته قابل توجه برای انتقال پول از طریق صرافی این است که:

اگر اولین بار است که قصد دارید حواله ارزی از طریق صرافی انجام دهید باید در سیستم صرافی مورد نظر اطلاعات حساب خود را ثبت کنید برای این کار نیاز است که مدارک و اطلاعات زیر را داشته باشید:

• کارت ملی و شناسنامه و کارت بانکی
• آدرس محل سکونت
• اگر اطلاعات حساب شما با کارت ملی یکی باشد مشکلی از بابت ثبت اکانت در صرافی نخواهید داشت

روند کار حواله ارزی صرافی ها در ایران چیست؟

صرافی ها جایگزین بانک ها شدند، قبل از این که اتفاقات و شرایط خاصی در بحث تحریم و نقل و انتقال پولی در ایران اتفاق بیافتد و بانک ها از ارائه خدمات ارزی به ایرانی ها خارج شوند و این امکان وجود نداشته باشد.پول کاغذی چگونه رواج پیدا کرد؟

خود ایرانی ها هم در کشور های دیگر با پاسپورت ایرانی شان نمی توانند خدمات ارزی یعنی دلار و یا یورویی دریافت کنند و یا خیلی سخت می توانند این خدمات را دریافت کنند. اکثرا بحث نقل و انتقال و تحریم هایی که برای خود اشخاص ایرانی هم برای شرکت های تجاریشان واقف است.

تفاوت انتقال پول از طریق صرافی و بانک

نحوه انتقال پول از خارج به ایران: صراف ها در ایران جایگزین مناسبی به جای بانک ها شدند و شما قبلا با مراجعه به بانک ها یک حساب باز می کردید و بانک می گفت این سوئیفت من است، این شماره حساب شماست و اگر مشتریتان می خواهد پول را به این حساب واریز کند در حسال شما نمایش داده می شود و تمام سیستم اتوماتیک بود.

اما حواله ارزی از طریق صرافی تفاوت زیادی با بانک ها دارند و شما با مراجعه به صرافی شخص صراف سوئیفت و شماره حساب خود را که در یک کشور و منطقه دیگر دارد و شما آن را به شمرتی خودتان می دهید و تفاوتش این است که در بانک وقتی پول واریز می شود اتوماتیک وارد دفترچه حساب، کارت یا اینترنت بانک شما می شود اما در اینجا به محض اینکه پول واریز می شود شما باید مدارک لازم برای واریز را به صراف ارائه کنید تا صراف بعد از تایید این مبلغ را بری شما و به حساب شما منظور کند.

این روند کار پول کاغذی چگونه رواج پیدا کرد؟ صراف ها در ایران است و هیچ مشکلی هم در این کار ندارند و هیچ گونه تحریمی بر بحث نقل و انتقال صراف ها نمی تواند تاثیرگذار باشد، درست است که اگر مقدار تقاضای بازار برای خرید ارز افزایش و میزان صادرات کاهش پیدا کند قیمت ارز بالا می رود اما در روند کار صراف ها هیچ مشکلی به وجود نمی آید.

صراف چه کسی است؟

صراف به شخص یا سازمانی گفته می شود که تجارت آن مبادله سکه یا ارز یک کشور با کشور دیگر است. این تجارت سلف بانکداری مدرن بود. ظهور پول کاغذی در اواسط قرن هفدهم و توسعه بانکداری مدرن و نرخ ارز شناور در قرن بیستم به بازار ارز اجازه توسعه داد. این روشی را برای بانک‌ها و سایر شرکت‌های مالی متخصص مانند صرافی‌ها و کارگزاران فارکس فراهم کرد تا بتوانند به راحتی پول یک کشور را به کشور دیگر تغییر دهند.

صراف کسی است که شما به او مراجعه می کنید و یک واحد پولی معین را به واحد دیگر تغییر می ‌دهد البته بانک‌ ها هم این کار را انجام می‌ دهند اما صراف ها با نرخ پایین تر این کار را انجام می ‌دهند و صراف ها بیشتر کارشان با پول نقد است. امروزه انتقال پول از طریق صرافی بسیار رواج پیدا کرده است.

نحوه انتقال پول از خارج به ایران از طریق صرافی قابل اعتماد است؟

در طول زمان صراف هایی بودند که ورشکسته شدند و یا با پول مردم فرار کردند، اکثر این اتفاقات ها در مورد صراف هایی بوده است که مجوز نداشته اند و یا صراف هایی که به علت های مختلف بدهکار شدند و مجبور شدند که از مردم، صراف های دیگرو جاهای دیگر ارز به صورت بهره ای خرید کنند و حالا به علت های مختلف کم آوردند و ورشکسته شدند. برای همین مردم کمی سخت به انتقال پول از طریق صرافی اعتماد می کردند.

اگر معاملاتتان کوچک است خیلی مهم نیست. ولی اگر حدود 100 تا 200 هزار دلار می شود در مورد صراف کمی بیشتر تحقیق کنید و صراف مناسب تری را برای حواله ارزی انتخاب کنید. امیدوارم که مقاله روند و نحوه انتقال پول از خارج به ایران از طریق صرافی از سایت خدمات ارزی و دلاری ارزی پی مورد پسند شما واقع شده باشد.

پرسش و پاسخ

مهم ترین نکته برای انتقال پول از طریق صرافی چیست؟

اگر اولین بار است که قصد دارید حواله ارزی از طریق صرافی انجام دهید باید در سیستم صرافی مورد نظر اطلاعات حساب خود را ثبت کنید برای این کار نیاز است که مدارک و اطلاعاتی که در سایت قرار داده شده است، داشته باشید. برای مطالعه آن ها کلیک کنید.

صراف چه کسی است؟

صراف کسی است که شما به او مراجعه می کنید و یک واحد پولی معین را به واحد دیگر تغییر می ‌دهد البته بانک‌ ها هم این کار را انجام می‌ دهند اما صراف ها با نرخ پایین تر این کار را انجام می ‌دهند و صراف ها بیشتر کارشان با پول نقد است.

چرا ارزهای دیجیتال به وجود آمدند و چرا به آنها نیاز داریم؟

جوناس بوستوئن (Jonas Bostoen)، بلاگر مطرح حوزه فناوری است. او در مقاله اخیر خود، روند تاریخی پول را تا دیجیتالی شدن آن مرور کرده و به زبان ساده توضیح داده است که چرا ما به ارزهای دیجیتال غیرمتمرکز نیاز داریم. این مقاله را در ادامه می‌خوانید.

اخیراً از من سؤال شد که چرا بیت کوین می‌خرم و چرا فکر می‌کنم این کار یک سرمایه‌گذاری خوب است. برای پاسخ به این سؤال، یک مطلب دو قسمتی را آماده کرده‌ام. در قسمت اول توضیح می‌دهم که ارزهای دیجیتال چطور به اینجا رسیده‌اند. در بخش دوم نیز، به شما خواهم گفت که چرا به‌نظرم برخی از آنها گزینه خوبی برای سرمایه‌گذاری هستند.

بخش اول: از بذر تا سکه

تعریف پول: هر چیزی که قابلیت مبادله شدن با کالا و خدمات را داشته باشد و همچنین به‌عنوان معیاری برای ارزش‌گذاری آنها مورد استفاده قرار بگیرد.

برای درک بهتر مفهوم پول، باید به ۷٬۰۰۰ سال قبل، یعنی ۵٬۰۰۰ سال قبل از میلاد مسیح برگردیم؛ زمانی که کل جمعیت انسانی تقریباً ۴۰ میلیون نفر بود. در آن زمان، مبادله کالا به کالا (پایاپای) رواج داشت. مبادله پایاپای مانند معامله‌ کردن است؛ شما کالاها و خدمات خود را با کالاها و خدماتی دیگری که نیاز دارید، مبادله می‌کنید. اگر یک مزرعه‌دار ذرت به گوشت خوک نیاز داشته باشد، تلاش می‌کند با یک پرورش‌دهنده یا فروشنده گوشت خوک معامله کند و در ازای گوشت دریافتی، ذرت‌های خودش را پیشنهاد دهد. مشکل این است که توافق بر سر مقدار ذرت یا گوشت خوک در چنین معاملاتی دشوار است، چراکه هیچ قیمت و یا نرخ مبادله مشخصی تعیین نشده است. مشکل دیگر عدم تمایل یکی از طرفین به معامله با کالای دیگر است؛ به‌عنوان مثال، اگر پرورش‌دهنده خوک به ذرت این کشاورز نیازی نداشته باشد، عملاً کشاورز نیز گوشت مورد نیازش را به‌دست نخواهد آورد.

بنابراین، به چیزی نیاز داریم که ارزش را در خود جای دهد و پرورش‌دهنده خوک برای به‌دست آوردن آن اشتیاق داشته باشد. بسیاری از فرهنگ‌ها در نقاط مختلف جهان شروع کردند به استفاده از ابزاری به‌نام «پول کالایی». پول کالایی در واقع اشیایی هستند که ارزش کاربردی دارند و می‌توان از آنها به‌عنوان واسط تبادل استفاده کرد. برای مثال، به بذر (دانه)، نمک یا تنباکو فکر کنید. کشاورزان توافق کردند که از این کالاها به‌عنوان یک روش پرداخت استفاده کنند. به‌جای استفاده از مبادله پایاپای، کشاورزان با ارائه پول کالایی، به اجناس مورد نیاز خود دست پیدا می‌کردند و در آن طرف معامله نیز، فروشنده می‌توانست با استفاده از این پول کالایی، هر آن‌چه را که تمایل دارد خریداری کند. به این ترتیب، مشکل تمایل نداشتن خریدار را نسبت به دریافت کالای پیشنهادشده (مثل ذرت) از سوی خریدار را برطرف کردیم. کشاورز تولیدکننده ذرت می‌تواند برای دریافت گوشت خوک موردنیاز خود، مقدار مشخص شده‌ای از بذر را به پرورش‌دهنده خوک بدهد. اما در صورت استفاده از پول کالایی، یک مشکل دیگر نیز به‌وجود می‌آمد: اکثر این پول‌های کالایی فاسدشدنی بودند و فروشنده یا خریدار را در ذخیره‌سازی دچار مشکل می‌کردند. علاوه بر این، این پول‌ها ارزش خود را نیز به‌خوبی حفظ نمی‌کردند. از سوی دیگر، مطابقت دادن ارزش کالاها و خدمات مختلف با پول کالایی نیز بسیار دشوار بود.

زمانی که جوامع مختلف با این چالش‌ها روبه‌رو شدند، اشیای فلزی برای نخستین بار به‌عنوان پول مورد استفاده قرار گرفتند. فلزها از ویژگی‌های مثبتی مانند دوام بالا، تقسیم‌پذیری راحت، قابلیت حمل آسان و … بهره‌مند هستند. با این حال، از آنجایی که تعیین ارزش یک قطعه از فلز (مثل طلای ناخالص) دشوار بود، جوامع باستانی یک گام به جلو برداشتند. حدود ۷۰۰ سال قبل از میلاد مسیح، لیدی‌ها نخستین قوم در جهان بودند که به ساخت سکه‌های استاندارد روی آوردند. پس از این، سایر کشورهای جهان نیز سکه‌های اختصاصی خود را با ارزش مشخص‌شده صادر کردند. به این ترتیب، با مشخص بودن ارزش هر سکه، اکنون به راحتی می‌شد ارزش کالاها و خدمات را با یکدیگر مقایسه کرد. از آنجایی که لیدیه اولین قومی بود که یک ارز رایج را ایجاد کرد، روند توسعه تجارت برای آن‌ها بسیار سریع جلو می‌رفت و خیلی زود به یکی از ثروتمندترین امپراتوری‌ها در آسیای صغیر تبدیل شدند. ضرب‌المثل انگلیسی «ثروتمند به اندازه کروسوس» در واقع به آخرین پادشاه لیدیه اشاره دارد که نخستین سکه طلا را در جهان ضرب کرد.

یکی از تقریباً ۲۴ نمونه به‌جای مانده از نخستین سکه طلای جهان که به‌دست شاه کروسوس ضرب شد.

ارزش این سکه‌ها در ابتدا بسیار بالا بود. برای ضرب این سکه‌ها اکثر اوقات از فلزات باارزش و بسیار خالصی مانند طلا یا نقره استفاده می‌شد. اما با گذشت زمان، جوامع دیگر در سراسر جهان برای ضرب سکه‌ها پول کاغذی چگونه رواج پیدا کرد؟ از فلزات ارزان‌قیمت استفاده کردند. در عین حال ارزش اسمی سکه‌ها را همچنان بالا نگه می‌داشتند. این سکه‌های جدید اگرچه ذاتاً دارای ارزش سکه‌های طلا نبودند، اما با توجه به اعداد درج‌شده بر روی آن‌ها، ارزشمند تلقی می‌شدند.

در قرن یازدهم، چین با معرفی پول کاغذی، روند توسعه ارز را به سطح جدیدی ارتقا داد. اکنون مقایسه ارزش‌ کالاها و خدمات با ارز موجود، بازهم ساده‌تر شده بود. کاغذ به خودی خود هیچ ارزشی نداشت، اما معرف یک ارزش مشخص‌شده بود. حالا ما چیزی به اسم «پول‌ نماینده» داشتیم. البته تکامل پول در تمام نقاط جهان به‌صورت یکسان اتفاق نیفتاد. برای مثال، اروپایی‌ها تا قرن شانزدهم همچنان از سکه‌ها استفاده می‌کردند. اما با ساده شدن محاسبه ارزش و انجام معاملات که پول‌ کاغذی با خود به همراه آورد، خیلی زود بسیاری از مناطق جهان به استفاده از این نوع پول روی آوردند. با این حال در مدت کوتاهی، نه تنها مناطق دیگر جهان با مفهوم پول کاغذی هماهنگ شدند، بلکه با اعمال بهبودهای ضروری، پول‌های کاغذی بهتری را هم توسعه دادند. بنابراین شعارهای درج‌شده بر روی اسکناس‌های چینی که «جاعلان گردن زده خواهند شد.» بود به «خدا را باور داریم.» روی اسکانس دلار آمریکا تغییر کرد.

تصویر بازسازی‌شده از یک اسکانس بانکی در چین باستان

پشتوانه پول نماینده، طلاهای موجود در بانک‌ها بود و خیلی زود، دولت‌ها این وعده را دادند که با استفاده از این نوع پول‌ها مردم می‌توانند مقادیر مشخصی طلا یا نقره را بازخرید کنند. برای مثال، مردم می‌توانستند با یک اسکناس پوند استرلینگ قدیمی انگلیس یک پوند (حدود ۰.۵ کیلو) نقره استرلینگ دریافت کنند. بخش اعظمی از قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم، اکثر ارزها از نوع نماینده ارزش بودند و ارزش آن‌ها نیز برپایه استاندارد طلا بود.

در دنیای مدرن امروزی، ارزها دیگر پشتوانه طلا ندارند. در سال ۱۹۷۱، ریچارد نیکسون، رئیس جمهور وقت آمریکا، دلار آمریکا را از طلا جدا کرد و دیری نپایید که این اتفاق در سایر مناطق جهان نیز رخ داد. در حال حاضر، ارزش یک ارز رایج به عرضه دولت و تقاضای مردم بستگی دارد. پولی که ما می‌شناسیم در واقع یک توافق اجتماعی است که دیگر اشیا (مانند فلزات گران‌بها) یا کالاها (مانند بذر و تنباکو) پشتوانه آن نیستند و در عوض، ارزش آن را دولت مشخص می‌کند. به این ترتیب، ما اکنون در عصر پول فیات زندگی می‌کنیم.

بخش دوم: پول و کارکردهای آن

در قسمت قبلی، به چند اصطلاح کلیدی اشاره کردم. در زیر می‌توانید سه مورد از کارکردهای پول را ببینید:

• ذخیره ارزش
• روشی برای پرداخت
• واحد اندازه‌گیری ارزش

بیایید دلار آمریکا را به‌عنوان یک مثال در نظر بگیریم. در وهله اول، این ارز قابلیت ذخیره ارزش را به شما ارائه می‌دهد، چراکه تقریباً مطمئن هستید در طول زمان ارزش آن کاهش محسوسی پیدا نخواهد کرد. در مورد پول فیات، این اطمینان در واقع به‌میزان اعتماد جامعه نسبت به دولت بستگی خواهد داشت. بولیوار ونزوئلا که در سال ۲۰۱۹ با تورمی بالاتر از ۳۵۰,۰۰۰٪ مواجه شد، یکی از نمونه‌های واضح از شکست خوردن یک پول فیات در زمینه حفظ ارزش است. روش پرداخت نیز کاملاً واضح است؛ دلار آمریکا می‌تواند برای خرید کالاها و خدمات مختلفی مورد استفاده قرار بگیرد، چراکه طرفین معامله در سراسر جهان بر روی ارزش آن توافق کرده‌اند. در نهایت، واحد اندازه‌گیری ارزش یکی دیگر از کارکردهای مهم است که به افراد جامعه اجازه می‌دهد کالاها و خدمات خود را با توجه به ارزش دلار آمریکا، قیمت‌گذاری کنند.

بخش قسمت سوم: دیجیتالی شدن

نرم‌افزارها در حال تسخیر دنیا هستند و این موضوع شامل پول هم می‌شود. امروزه اغلب تراکنش‌های مالی به‌صورت دیجیتالی اتفاق می‌افتند. در سال ۲۰۱۹، تجارت الکترونیک فروش ۳٫۵۳ تریلیون دلاری را به خود اختصاص داد. مشکلی که در خصوص پرداخت‌های دیجیتالی وجود دارد، نظارت سازمان‌های واسطه (و البته نیازمند اعتماد) بر روی تمامی پرداخت‌ها است. این یعنی، سازمان واسطه توانایی مشاهده فعالیت‌های مالی شما، جلوگیری از تراکنش‌ها و یا معکوس کردن آن‌ها را در اختیار دارد. حتی در بدترین شرایط، این امکان وجود دارد تا سازمان وجوه شما را مصادره کند. این بزرگ‌ترین مشکل تمرکز است.

همین موضوع باعث ایجاد یک تفاوت بزرگ با پول نقد می‌شود؛ پول نقد فیزیکی به‌صورت همتا به همتا، خصوصی و غیرقابل برگشت منتقل می‌شود. البته حتی در صورت استفاده از پول نقد، باز هم باید به دولت خود اعتماد داشته باشید. در واقع این دولت است که به‌عنوان پشتوانه اصلی پول نباید اجازه دهد ارزش آن در طی زمان کاهش بیابد و یا دچار تورم شود. مشکل پول نقد این است که برای مبادله آن باید در همان کشوری که این پول رایج است، حضور داشته باشید. اگرچه برخی از افراد نیاز به یک پول الکترونیکی و همتا به همتا را به خوبی درک کردند، متأسفانه تقریبا تمامی تلاش‌ها در این زمینه با شکست مواجه شده بود. اما در جریان بحران اقتصادی اواخر سال ۲۰۰۸، مقاله‌ای با عنوان «بیت کوین: یک سیستم پول الکترونیکی همتا به همتا» از سوی فردی ناشناس با نام مستعار ساتوشی ناکاموتو (Satoshi Nakamoto) منتشر شد.

ویجی بویاپاتی (Vijay Boyapati) در مقاله روند صعودی برای بیت کوین (The Bullish Case for Bitcoin) نوشته است:

نتایج به‌دست آمده از پیدایش بیت کوین هم از نظر اقتصادی و هم علوم کامپیوتر، بسیار عمیق هستند و به همین دلیل، ناکاموتو صلاحیت این را دارد که نخستین برنده جایزه نوبل در اقتصاد و همچنین جایزه تورینگ (Turing Award) باشد.

بخش چهارم: ظهور ارزهای دیجیتال

بیت کوین اولین پروژه‌ای بود که تمام مشکلاتی را که سایر پروژه‌های پول دیجیتال با آن مواجه شدند، برطرف کرد. دوبار خرج کردن (خرج کردن یک پول در دو جای مختلف)، یکی از بزرگ‌ترین مشکلات بود. با پیدایش بیت کوین، بسیاری از پروژه‌های دیگر دنباله‌رو این ارز دیجیتال شدند و در واقع بیت کوین باعث ظهور تعداد زیادی ارز دیجیتال مختلف شد. اکثر ارزهای دیجیتال بر روی بلاک چین پایه‌گذاری شده‌اند. بلاک چین یک فناوری پیشرفته است که چهار ویژگی مهم و انقلابی زیر را برای تمام این ارزهای دیجیتال به همراه آورده است:

• مستقل و غیرمتمرکز بودن
• منبع‌باز و شفاف بودن
• مقاوم در برابر سانسور بودن
• همتا به همتا و اساساً خصوصی بودن

این یعنی مردم می‌توانند بدون نیاز به نظارت سازمان‌های واسطه و تأیید صلاحیت از سوی آنها و همچنین نگرانی در مورد مرزهای یک کشور، سرمایه خود را بین یکدیگر جابه‌جا کنند. بنابراین، هزینه‌های جابه‌جایی سرمایه نسبتاً پایین بوده و هیچ سازمان واسطه‌ای وجود ندارد که در این جابه‌جایی سهم (کارمزد) داشته باشد. تنها هزینه‌ای که می‌پردازید برای شبکه است که مسئولیت تأیید تراکنش‌هایتان را برعهده دارد.

با ارزهای دیجیتال، کسب‌وکارها دیگر در زمینه پرداخت‌های مالی خود با محدودیت بانک‌ها یا شرکت‌های پردازش پرداخت، مواجه نیستند، چراکه عملاً چنین واسطه‌هایی وجود ندارد. همه‌چیز در یک شبکه فراگیر اتفاق می‌افتد، جایی که به ارائه اطلاعات شخصی، افشای اطلاعات مالی و یا پرداخت اضافی هزینه برای استفاده از این خدمات، نیازی ندارید؛ تنها چیزی که نیاز دارید یک دستگاه متصل به اینترنت است.

خوب است بدانید که در سراسر دنیا تقریباً ۲ میلیارد فرد بزرگ‌سال از هیچ حساب بانکی برخوردار نیستند. به همین دلیل، این افراد برای نقل و انتقالات مالی خود در بین کشورهای مختلف باید کارمزدهای سنگینی را به شرکت‌هایی مانند وسترن یونیون (Western Union) پرداخت کنند. ارزهای دیجیتال این مشکل را کاملاً حل می‌کنند، به‌خصوص این روزها که خرید یک گوشی هوشمند به مراتب آسان‌تر از افتتاح حساب در بانک است.

افرادی که به ارزهای دیجیتال باور دارند، می‌گویند این نوع ارزها به‌سادگی می‌توانند گام بعدی در روند تکامل مفهوم پول باشند. برای نخستین بار، نوعی ارز را در اختیار داریم که هیچ دولت یا بانکی آن را صادر نکرده و صرفا بر پایه کدهای کامپیوتری و فناوری رمزنگاری به‌وجود آمده‌ است. صاحب‌نظران معتقدند با حذف انسان از فرایندهای مالی، احتمال فساد پول کاغذی چگونه رواج پیدا کرد؟ و اشتباهات ناخواسته نیز به صفر خواهد رسید. فارغ از اینکه از قبل به ارزهای دیجیتال اعتقاد داشته‌اید یا خیر، امیدوارم در این مقاله اطلاعات کافی برای درک بهتر مزایای این نوع از ارزها را ارائه کرده باشم.

داستان پیدایش پول به زبان ساده

شاید برایتان جالب باشد که بدانید کلا پول از کجا آمده، چطوری سر و کله‌اش به پای زندگی ما انسان‌ها باز شده، و چه تاریخچه‌ای را گذرانده است. با مجله واگویه همراه باشید تا کمی تاریخ پیدایش پول را باهم مرور کنیم.

در زمان‌های دور که هنوز جامعه شهری به مانند امروز رشد نکرده بود، انسان‌ها نیاز روزانه خود را با تلاش خود و خانواده خودشان و با روش‌های مختلفی مانند شکار یا کاشت گیاه تامین می‌کردند.

در این میان، برخی از نیازها، یا به اندازه کفایت برطرف نمی‌شد، یا اینکه کلا تامین از عهده‌ی فرد خارج بود. بدین ترتیب، رفته رفته معامله کالا به کالا رواج پیدا کرد. بدین صورت که فردی شکار می‌کرد، و گوشت شکاری را با گندمی که همسایه‌اش درو کرده بود معاوضه می‌کرد.

این روش برای مبادله اجناس که اصطلاحا به آن داد و ستد پایاپای هم گفته می‌شود، برای سالیان طولانی، بدون اینکه معیاری برای سنجش ارزش کالا وجود داشته باشد ادامه داشت، تا اینکه به تدریج، بحث مبادله غیر مستقیم کالا به کالا با توجه به ارزش هر جنس به وجود آمد، و همین بحث، مبنایی بر پیداش پول شد. داستان پیدایش پول را می‌توان در سه مرحله خلاصه کرد که در ادامه آنها را می‌خوانید.

۱. مرحله اول پیدایش پول: واسطه‌های نا متعارف

در جوامع نخستین، به دست آوردن انواع کالا، صرفا از طریق مبادله کالا به کالا امکان پذیر بود. اما این روش، مشکلاتی را هم به همراه داشت. مثلا معمولا این مبادله بدون در نظر گرفتن ارزش کالاها انجام می‌پذیرفت، چرا که روشی برای ارزش گذاری وجود نداشت. همچنین یافتن طرف معامله، آنچنان آسان نبود. فرضا ممکن بود فردی برای مبادله گندم داشته باشد، و در ازای گندمش برنج بخواهد. حالا یافتن شخصی که برنج داشته باشد و در ازای برنج خود گندم نیاز داشته باشد، چالش بزرگی بود.

در این مرحله، مردم برای اینکه این مشکل را به نحوی برطرف کنند، اجناس خاصی را مانند صدف یا گاو و گوسفند را بعنوان کالای واسط برای معاملات خود در نظر می‌گرفتند.

۲. مرحله دوم پیدایش پول: مسکوکات فلزی

رشد جمعیت‌های شهری، شکل گیری تدریجی نظام‌های اقتصادی، و نیاز مبرم مردم به تهیه تولیدات مختلف، باعث شد تا کالاهای واسط مرحله‌ی پیشین، با سنگ‌های قیمتی طلا و نقره جایگزین گردد، تا مورد قبول همگی واقع شود.

سپس، حاکمان و مسئولان، برای رونق تجارت و داد و ستدها، به تدریج طلا و نقره‌جات را به شکل سکه ضرب کرده، و آنها را با نام و نشان خودشان ممهور، و در قلمرو حکومت خودشان رواج دادند.

با اکتشافات اخیر، مشخص شده که تاریخ ضرب سکه به جهت استفاده در داد و ستد، به پنج هزار سال قبل باز می‌گردد! شاید برایتان جالب باشد بدانید اولین سکه‌ای که در ایران رواج داشت، در زمان داریوش اول ضرب شد و نامش «دریک» بود.

۳. مرحله سوم پیداش پول: اسکناس

با رشد بیشتر نظام اقتصادی کشورها، و افزایش معاملات، و رواج بیشتر مسکوکات در بازار، حرفه صرافی نیز ابداع و گسترش یافت. وظیفه صراف‌ها، واسطه‌گری بین تجار داخلی و خارجی کشورها بود. همین کار، مقدمه‌ای شد بر تولید اسکناس یا پول‌های کاغذی، و نهایتا تشکیل موسسه‌هایی به نام بانک!

داستان از این قرار بود که صراف‌ها به ازای مسکوکاتی که از مشتریان خود دریافت می‌کردند، رسیدی را به اعتبار خود به مشتریان تحویل می‌دادند. آنگاه همین رسیدهای معتبر، در بین مردم دست به دست می‌گشت و در عمل همان کار واسطه گری کالاها و مسکوکات را انجام می‌داد!

همین رویه بود که باعث شد تولید پول کاغذی یا اصطلاحا اسکناس، پایه‌گذاری شود. و به همین دلیل هم بود که در بدو خلق پول کاغذی، رابطه مستقیمی بین ارزش اسکناس‌ها و طلا و نقره برقرار شد.

آنچه که خواندید، داستان پیدایش پول به زبان ساده بود. شاید بتوان گفت که اختراع پول، یکی از ابداعات کم نظیر بشر برای رفع مشکلات اقتصادی و معیشتی مردم بود.

مستندمسابقه خانه ما

از زمانی که پول، وارد معادلات روزانه بشر شده، همواره یکی از دغدغه های ذهنی و درگیری های عملی در زندگی انسان ها بوده است. موضوع انشای تکراری «علم، بهتر است پول کاغذی چگونه رواج پیدا کرد؟ یا ثروت؟» گواهی بر این مدعاست. اما خارج از شوخی، ماهیت پول، واقعا چیست؟ چرا اینقدر می تواند برای انسان ها مهم و جذاب باشد؟
بسیاری از آدم ها، سال های زیادی از عمر خود را صرف جمع کردن این موجود عجیب می کنند. آن قدر در گوش بسیاری از ما در مدح پول و ذمّ بی پولی گفته اند که الان اگر از بچه های 5-6 ساله هم بپرسی که می خواهند چه کاره شوند؟ جواب هایی می دهند که معلوم است آخر و عاقبت شغلی خود را جوری برانداز کرده اند که پول و پله ی حسابی به جیب بزنند!
چرا این طور است؟ واقعا تا به حال شده که فکر کنید اصلا این موجود عجیب و جذابی که من صبح تا شب، دنبالش می دوم، دقیقا چیست و از کجا آمده است؟
تعاریف مختلف و متنوعی در مورد پول و کارکردهای آن وجود دارد. ابتدا با هم نگاهی به تاریخچه پول و این که پول از کجا آمده، خواهیم انداخت و در مطالب بعدی، به ماهیت پول خواهیم پرداخت.

پول چگونه به وجود آمده است؟

پولیس، پولی بود که با مس ساخته می‌شد. بعضی ‌از علمای زبان شناسی می‌گویند کلمه پولس در آغاز در فنیقیه وضع شد و از آنجا به کشورهای دیگر سرایت کرد و کلمه فلوس که هنوز در برخی از کشورهای خاور نزدیک و خاورمیانه مصطلح است همین پولس است و کلمه پول که در زبان فارسی امروزی، متداول است از ریشه پولوس گرفته شده ‌است و برخلاف تصور بعضی، از ریشه فولاد نیست.

در گذشته های دور، انسان باید به صورت مستقل و با تلاش فردی و به روش آذوقه جویی، برای تامین نیازهای خود اقدام می کرد، مثلا با شکار یا چیدن میوه ها و سبزی ها و … ولی با گذشت زمان، انسان های اولیه هم فقط به داشته ها و یافته هایشان قناعت نمی کردند و گاهی از راه زور و درگیری و جنگ، اموال دیگری را تصرف می کردند و اگر به هر دلیلی برایشان میسر نبود، با روش تهاتر یا معاوضه کالا با کالا، نیازهای خود را برآورده می کردند. در این گونه داد و ستدهای اولیه (که زمان آن به قرن ها پیش از میلاد مسیح برمی گردد) معاوضه دو کالا با هم بدون تعیین ارزش و معیاری برای سنجش انجام می‌پذیرفت، اما این شیوه، مشکلات و چالش هایی برای دو طرف معامله ایجاد می کرد:

• امکان تعیین ارزش کالا براساس قبول واحد معینی که مورد تایید طرفین معامله باشد نبود.
• یافتن طرفین مبادله دو کالا (مثلا گندم و گوسفند) که هر دو نیاز به کالاهای عرضه شده ی طرف دیگر داشته و در عین حال، آماده ی مبادله هم باشند، چندان آسان نبود. چنین مساله ای ممکن بود باعث شود کالای فرد روی دستش بماند و آسیب ببیند و دیگر قابل‌استفاده نباشد.
• اگر اندازه و حجم کالای یک فرد بزرگ بود، نمی‌توانست آن را به‌سادگی جابه‌جا کند. مثلا تبادل یک گله گوسفند با یک کالای معادل، کار ساده ای نبود.
• گاهی اوقات امکان بخش‌بندی کردن کالا وجود نداشت.
• ممکن بود دو طرف معامله، سر ارزش‌گذاری کالاهایشان با هم کنار نیایند.

برای درک بهتر این مشکلات فرض کنید شما به یک کیلو گندم احتیاج دارید و یک گوسفند هم دارید که قصد تهاتر آن را دارید. از طرفی همسایه شما یک کیلو گندم اضافی دارد و اتفاقا به گوشت گوسفند پول کاغذی چگونه رواج پیدا کرد؟ شما هم احتیاج دارد. شما باید تنها معادل یک کیلوگرم گندم، به طرف مقابل، گوشت گوسفند بدهید و فرض می کنیم که یک کیلوگرم گندم به اندازه یک پنجم گوسفند شما می‌ارزد، تازه این در صورتی است که همسایه شما این ارزش گذاری را بپذیرد!
بنابراین باید گوسفند خود را به 5 قسمت مساوی تقسیم کنید و یک قسمت را به همسایه بدهید و گندم بگیرید! حال با 4 قسمت دیگر گوسفند چه باید بکنید؟ از کجا معلوم پول کاغذی چگونه رواج پیدا کرد؟ که در مبادلات بعدی هم دیگران از شما گوشت گوسفند طلب کنند؟! این 4 قسمت از گوسفند را باید کجا نگهداری کنید که فاسد نشود؟! (توجه دارید که هنوز یخچال و فریزر اختراع نشده!) اگر کسی در ازای معامله ای از شما گوسفند نخواهد و فرضاً برنج بخواهد، شما ابتدا باید دنبال شخص ثالثی بگردید که برنج دارد و به گوسفند احتیاج دارد. بعد برنج را دریافت کنید و با طرف مقابل مبادله کنید! ماجرا خیلی سخت و پیچیده شد، نه؟!
تازه در صورتی که یک طرف می خواست به جای کالا، خدمتی را ارائه دهد و تبادل کند، کار بسیار سخت تر بود چرا که ارزش گذاری خدمت در مقابل کالا، به این آسانی ها نیست.

همه این مسایل باعث شدند که بشر نیاز به واسطه ای برای معاملات خود احساس کند که بیانگر ارزش مبادله‌ای صرف است و در نگاه عامه هم ارزشمند باشد و قدرت خرید کلی برای دارنده آن ایجاد کند و بتوان ارزش مورد نظر را در آن ذخیره نمود و در آینده استفاده کرد. اینجا بود که پای پول کالایی به تبادلات انسان ها باز شد.

پول کالایی چیست و چه ویژگی هایی دارد؟

پول کالایی (commodity money) نوعی از کالا بود که به عنوان نوعی ارزش قابل مبادله کار می‌‌کرد؛ مثلاً مستعمرات آمریکایی در قرن های ۱۷ و ۱۸ ام بعد از میلاد از پوست سگ آبی و ذرت خشک شده در معاملات استفاده می‌‌کردند.
در این حالت، کالاهای مورد استفاده برای معامله ویژگی‌‌های مشخصی دارند:

• مورد طلب و پذیرش عموم مردم هستند و ارزش دارند.
• اغلب کمیاب هستند و به دست آوردنشان به راحتی ممکن نیست.
• بادوام، قابل‌حمل و قابل ذخیره‌‌ هستند (مثلا فاسد شدنی نیستند).
• قابلیت شمارش دارند.

در مناطقی از دنیا این نقش بر عهده فلزات ارزشمندی همچون آهن، طلا و نقره بود، و در جایی دیگر، کالایی مثل نمک! مثلا در دوران روم باستان، نمک به قدری کمیاب و ارزشمند بوده که سربازان رومی به عنوان حقوق، نمک دریافت می کرده‌اند.

شاید شما هم شنیده باشید یا در بعضی فیلم های سینمایی دیده باشید که در برخی از زندان‌های جنگ جهانی و جا‌هایی که ورود و خروج کالا سخت و ملاقات با زندانیان عملاً غیر ممکن بود، «سیگار» به پول رایج تبدیل شد. افراد حاضر می‌شدند به یکدیگر کمک کنند و کارهای یکدیگر را انجام دهند و در مقابل، چند نخ سیگار را که به روش های غیرقانونی وارد مجموعه شده، به دست بیاورند. در واقع افراد در ابتدا سیگار را می‌گرفتند که آن را مصرف کنند، اما کم کم به چنان کالای گرانبهایی تبدیل می‌شد که سیگاری‌ها هم آن را ذخیره می‌کردند تا در مواقع ضروری، خدمات و کالاهای مورد نیاز خود را با آن خریداری کنند. غیرسیگاری‌ها هم، در ازاء کارهایی که برای دیگران انجام می‌دادند، سیگار طلب می‌کردند!‍ چون می‌دانستند که هر نخ سیگار، سرمایه‌ای است که بعداً با آن می‌توان فرصت‌ها و خدمات دیگر را خریداری کرد. این همان مفهوم پول کالایی است!

در طول تاریخ، طلا و نقره، در بین جوامع مختلف نقش پول کالایی را ایفا می کردند. نکته مهم و جالب توجه این است که طلا و فلزات ارزشمند، تنها به دلیل زیبایی یا کمیاب بودن، نقش ذخیره ارزش را ایفا نمی‌کنند؛ بلکه موارد استفاده این فلزات است که آن را ارزشمند و مورد پذیرش عموم جامعه قرار می‎دهد. به عنوان مثال در پول کاغذی چگونه رواج پیدا کرد؟ عصر آهن (حدوداً سه هزار سال پیش)، بشر از آهن برای ساخت سلاح و ابزار استفاده می‌کرد که همین باعث ارزشمندی آن شد. اما طلا بسیار پیشتر از آهن محبوب مردم بود. نمونه زیورآلات تزئینی ساخته شده از طلا که بیش از چهار هزار سال قدمت دارند، هم اکنون در موزه های جهان فراوان است. طلا ویژگی ها و مزایای بسیاری دارد که آن را به کالایی ارزشمند بدل می سازد:

طلا، میل ترکیبی بسیار کمی دارد و در طبیعت به صورت خالص یا نزدیک به خالص یافت می‌شود.

طلا زنگ نمی‌زند و چهره‌ آن پس از سال ها، مانند روز نخست باقی می‌ماند.

طلا در مقابل بسیاری از اسیدها و بازها مقاومت بالایی دارد.

طلا، چکش‌خوار است و انسان می‌توانسته به سادگی آن را تغییر شکل دهد.
همین‌ نکات باعث شد که انسان‌ها در نخستین دوره‌های رواج پول کالایی (Commodity Money)، طلا را به عنوان یکی از گزینه‌های خود برگزیدند.

مخترع پول کیست؟

بسیاری بر این باور هستند که اولین بار پول به صورت سکه، در لیدیه در ساحل شرقی ترکیه‌ کنونی مورد استفاده قرار گرفته است. در حدود ۷۰۰ سال پیش از میلاد، لیدی ها اولین تمدنی بودند که سکه ضرب کردند. سایر کشورها پس از آن، شروع به ضرب سکه‌های مخصوص به خود با میزان ارزشی مشخص کردند. لیدی ها اولین مردمی بودند که از سکه‌های طلایی و نقره‌ای استفاده کرده و فروشگاه‌های خرده‌فروشی را در مکان‌هایی دائم به راه انداختند. سکه‌های اولیه لیدی ها از ترکیبی از طلا و نقره به نام «الکتروم» ساخته می‌شدند.

گروهی از محققین باستان‌شناسی معتقدند که این افراد (ضرب‌کنندگان سکه) مهاجرین یونانی بودند که در خدمت دولت لیدی، سکه زدند و جهانیان، این اختراع را که پس از اختراع خط بزرگترین اختراع بشر به شمار می آید، مدیون یونانی‌ها هستند.
البته در اکتشافاتی که اخیراً در کشور هندوستان شده، مسکوکاتی به‌دست‌آمده که ظاهراً مربوط به پنج هزار سال قبل است (سه هزار سال پیش از میلاد).

تاریخچه پول در ایران

بعد از فتح لیدیه توسط کورش بزرگ، سکه‌های تمدن لیدی ها در ایران آن زمان (۲۵۵۰ سال پیش) رواج یافت. اما اولین سکه طلای ایرانی، دریک و سکه های نقره نیز سیگل یا شِکِل نام داشتند که در دوران هخامنشیان و در زمان داریوش اول، تحت انحصار حکومت مرکزی ضرب، و از آنها برای داد و ستد استفاده می‌شد.

استفاده از حواله به جای سکه، تولد پول بی پشتوانه

سکه های طلا و نقره از زمان پیدایش، تا هزاران سال بعد به عنوان پول کالاییِ رایج در میان مردم و دولت‌ها، نقش اساسی در تجارت داشتند. اما استفاده از این سکه ها نیز خالی از مشکل نبود. نگهداری و حمل و نقل سکه ها توسط بازرگانان و تاجران، سختی ها و خطرات خاص خود را داشت. به عنوان مثال بسیاری از اعراب که در آن دوران به تجارت مشغول بودند، مورد حمله راهزنان قرار می‌گرفتند که همین موضوع باعث پیدایش «حواله» در میان اقوام عرب شد.

نحوه کارکرد حواله به این صورت بود که شخصی می توانست بدهی خود را به شخص دیگری منتقل کند. به عنوان مثال تصور کنید شخصی می‌خواهد از شهری به شهر دیگری رفته و با خود هزار سکه طلا ببرد که قطعا حمل چنین مقدار زیادی از سکه، دردسرهای خودش را داشت. بنابراین، شخص مزبور به جای این کار، می‌‎توانست هزار سکه طلا را به معتمدی در شهر مبدا بسپارد و در ازای آن یادداشتی تحت عنوان حواله بگیرد که با ارائه آن به معتمد شهر مقصد، همین مقدار سکه را از او دریافت کند. معتمدین شهر مبدا و مقصد نیز هر چند ماه یک بار یکدیگر را ملاقات کرده و باقیمانده نقدی این حواله ها را با هم تسویه می کردند. رفته رفته پول ها نزد حواله داران باقی می‌ماندند و نامه های آنان به یکدیگر (همان حواله ها) در دست مردم جابجا می‌شد.
بعدها این مفهوم توسط سایر فرهنگ ها و کشورها هم مورد پذیرش و استفاده قرار گرفت و منجر به تولد پول بدون پشتوانه گردید.

حواله های بدون پشتوانه و مفهوم ارز

به تدریج، فرهنگ استفاده از حواله به جایی رسید که مردم نیازی نمی دیدند حواله های خود را نزد معتمد شهر نقد کنند و بعد با آن به تجارت بپردازند؛ بلکه می ‎توانستند از همان حواله ها برای خرید کالا و خدمات استفاده کرده و باقیمانده ی آن را به صورت سکه دریافت نمایند. تنها کافی بود که حواله را پشت نویسی کنند و آن را به صاحب جدیدش انتقال دهند. بنابراین حواله ها بدون آنکه ارزش ذاتی داشته باشند، به اعتبار معتمدان شهرها، کارکرد پولی پیدا کرده و مستقیما مورد معامله قرار می گرفتند. کم کم معتمدان شهر به این نتیجه رسیدند که کمتر کسی برای دریافت اصل سکه ها به آنها مراجعه می کند؛ چرا که مردم استفاده از حواله های بی دردسر را به سکه های دست و پاگیر پول کاغذی چگونه رواج پیدا کرد؟ ترجیح می‎دادند. بنابراین سرمایه راکدی نزد معتمدان شهر شکل گرفت که همچنان مورد نیاز مردم نبود. آنها به دو طریق می‌توانستند از این سرمایه خلق شده استفاده یا حتی سوء استفاده کنند:
گاهی سکه های مردم را به نفع خود خرج می‌کردند و آن را سرمایه گذاری و معامله می‌کردند و گاهی نیز به دیگران حواله بدون پشتوانه (وام) می‌دادند و در عوض در سود تجارت، شریک می‌شدند. در واقع فرایندی مشابه وام های بانکی و یا کارت های اعتباری امروزی شکل گرفت.

حواله در حقیقت همان چیزی است که امروزه با نام ارز (Currency) می‌شناسیم. البته این ارز با آن ارزی که هر روز نرخش را در سایت ها و فضای مجازی چک می کنید، کاملا تفاوت دارد!! در مقالات بعدی به تفاوت های پول و ارز خواهیم پرداخت.

تاریخچه اسکناس یا پول کاغذی

اسکناس‌های کاغذی، اولین بار حدود قرن هفتم میلادی در سلسله‌ی پادشاهی «تانگ» در «دره‌ رودخانه زرد» چین مورد استفاده قرار گرفت. این پول کاغذی چگونه رواج پیدا کرد؟ کاغذها به‌تدریج تبدیل به اسکناس رسمی شده و جایگزین بسیار سبک‌تری برای هزاران سکه‌ای شدند که در مبادلات بزرگ باید بین مناطق مختلف جابه‌جا می‌شدند. مقامات محلی چین در آن زمان پیشنهاد کردند که بازرگانان، سکه‌های فلزی خود را در خزانه‌ دولت با اسکناس عوض کنند. استفاده از پول کاغذی بعدها طی سلسله‌ «سانگ» که حدود سال ۹۶۰ میلادی آغاز شده بود، در چین به‌صورت رسمی درآمد.

بعد از آن، مغول ها هم در قرن ۱۳ و ۱۴ میلادی تصمیم به چاپ اسکناس گرفتند؛ چرا که مغول ها قلمرو بسیار وسیعی داشتند و سنگینی سکه ها، باعث می‌شد مالیات گرفتن از مردم و جمع آوری آن بسیار کار مشکلی باشد. این اسکناس ها قطعات کاغذی نسبتاً بزرگی بودند که روی آنها تصویر سکه نقاشی شده بود و تنها وقتی ارزش داشت که امپراطوری مغول آنها را مهر می‌زد.

می‌توان گفت نشر اسکناس، بیش از هر چیز نیازمند دو عامل بود: اقتدار حاکمیت و اعتماد مردم به حاکمیت. اسکناس های چینی که یوآن نامیده می شدند، پس از حدود چهار قرن از بین رفت. چرا که حاکمیت چین، اقتدار خود را از دست داد و کمبود درآمد و مشکلات مالی کشور را با نشر اسکناس های بی پشتوانه جبران می‌کرد که در نهایت منجر به تورم گسترده در سراسر کشور، و رویگردانی مردم چین از اسکناس ها شد. بعد از این دوره و اولین تجربه ناموفق، چاپ اسکناس از قرن ۱۷ میلادی توسط بانک هایی در سوئد، انگلیس و بعد در سایر نقاط اروپا، دوباره آغاز شد. این بانک ها طلا و مسکوکات مردم را در خزانه خود به عنوان پشتوانه، نگهداری می‌کردند و معادل این ذخایر به چاپ اسکناس می‌پرداختند و کم کم با جلب اعتماد مردم به اسکناس ها، استفاده از اسکناس (ارز) در اغلب کشورهای دنیا رواج یافت.

تاریخچه اسکناس در ایران

پول کاغذی تا اواسط قرن شانزدهم میلادی، استفاده فراگیری در غرب نداشت و فراگیری آن با صدور اوراقی در معاوضه با طلا از طرف بانک‌ها گسترش پیدا کرد. اسکناس در زبان فرانسه Assignas نامیده می‌شد که به معنی «تضمین پرداخت وجه از طرف دولت» بوده است. روس‌ها به آن، آسیگناف می‌گفته‌اند که این کلمه در زمان حکومت فتحعلی شاه قاجار در ایران به ‌صورت اسکناس درآمد.

قدیمی ‌ترین اسکناس شناخته‌ شده در ایران، اسکناس یک‌ درهمی، منقش به لااله‌الاالله و محمدرسول‌الله است که در زمان فرمانروایی کی تون مغول به سال ۶۹۳ هجری قمری در تبریز به چاپ رسیده و چاو مبارک موسوم بوده است.

اولین بانکی که اسکناس های ایران را چاپ می‌کرده، بانک جدید شرق بود که مرکزش در لندن و در آسیا عملیات بانکی داشته است. اسکناس‌های چاپ شده توسط این بانک در بانک بازرگانی ایران انتشار می‌یافت. مبلغ این اسکناس ها از ۵ قران به بالا بوده است.

بانک ها اهمیت بسیاری در روند تاریخی پول و ارز داشته اند که پرداختن به مفهوم بانک و کارکردهای آن، مجالی دیگر می طلبد و در مطالب بعدی به آن خواهیم پرداخت.

پول آن چیزی نیست که شما می دانید!

در ابتدا باید بگوییم که تعریف پول بر خلاف آنچه که ظاهراً به نظر می رسد، آسان نیست و بسیار دشوار است. تصور یک بانکدار امروزی از پول با تصور رئیس یک قبیله در صدها سال قبل، زمین تا آسمان با هم تفاوت دارند.

پول یک سکه ی فلزی یا یک تکه کاغذ چاپ شده نیست. پول آن دلار نیکلی پول کاغذی چگونه رواج پیدا کرد؟ یا کاغذی، فرانک فرانسه، لیر ایتالیا، پزوتای اسپانیا یا روبل روسی نیست. چرا؟ چون این موارد اگرچه به عنوان پول مورد استفاده قرار می گیرند ولی در بعضی از جزایر اقیانوس آرام، یک کپه سنگ نیز همین نقش (یعنی نقش پول) را بازی می کند. به عبارت دیگر، تمام این مواردی که در اینجا ذکر کردیم، نشانه یا جانشین پول هستند و نمایندگان یک چیز واقعی می باشند.

پس پول را نباید سکه یا کاغذ چاپ شده ای که اسکناس نامیده می شود، بدانید. سکه و اسکناس فقط نشانه هستند ولی همین نشانه ها نماینده ی یک چیز واقعی می باشند.

اندیشه ی یافتن چیزی به عنوان پول یکی از جالب ترین پیشرفت های بشر به شمار می رود. با این حال بیشتر مردم نمی دانند که این فکر از کجا پیدا شد و پول چگونه این همه ارزش پیدا کرد؟ شما می توانید همین الان با ماهیت پول آشنا شوید.

هزاران سال پیش، از پول هیچ اثری وجود نداشت و مردم به جای استفاده از پول، از روش معامله ی پایاپای استفاده می کردند. پایاپای یعنی مبادله ی کالا با کالا؛ به عبارت دیگر، وقتی شخصی کالایی را لازم داشت که خودش از تهیه کردن آن عاجز بود، باید به سراغ فردی می رفت که آن کالا را در اختیار داشت. آنگاه آن را می گرفت و به جای پول، کالای دیگری را به او می پرداخت. حال اگر فروشنده، این کالا را نمی خواست، فرد خریدار سرگردان باقی می ماند، چون کالای مورد نیاز خود را نمی توانست به آسانی تهیه نماید.

پس از گذشت مدت زمانی، برخی از کالاها جنبه ی پول پیدا کردند. به عبارتی چون همیشه مورد احتیاج مردم واقع می شدند، همیشه می شد آنها را به عنوان «بهای اجناس خریداری شده» مبادله نمود، مانند گاو، تنباکو، حبوبات، پوست و نمک. سرانجام روزی فرا رسید که این کالاهای گوناگون که مانند پول رد و بدل می پول کاغذی چگونه رواج پیدا کرد؟ شدند، همه از جریان افتادند و قطعه هایی از فلز، بخصوص طلا و نقره، جانشین آنها گردیدند. مدتی بعد سکه های فلزی با وزن و عیارهای مخصوصی ساخته شد و هر تعداد از این سکه ها نماینده ی یکی از کالاهای پولی قبلی گردید. به عنوان مثال، تعداد معینی از سکه ها معادل یک راس گاو یا ۵۰ کیلو تنباکو به شمار می آمدند.

در طی تاریخ بشر، پول دستخوش تغییرات بسیار زیادی شده است. گاو و گوسفند اولین شکل پول بودند و بعدها غلات و نمک نیز به عنوان پول مورد استفاده قرار گرفتند. در جوامع اولیه ی سراسر دنیا از اشیای گوناگون و متفاوتی به عنوان پول استفاده می شده است. بعدها استفاده از سکه رواج پیدا کرد و مدت کوتاهی بعد از آن استفاده از پول کاغذی موسوم به اسکناس آغاز گردید.

با پیدایش و رواج این شکل های جدید پول، دولت های محلی رفته رفته بر شکل و ارزش پول نظارت کردند. هر کشوری شکل مخصوصی از پول را برای خود انتخاب کرد و این وضعیت تا به امروز هم ادامه یافته است. امروزه ما نیز از سکه و اسکناس هایی استفاده می کنیم که دولت آنها را فراهم می آورد و همه ی مردم این پول ها را قبول دارند.

حال ببینیم ارزش پول به خاطر چیست و چه سودی برای ما دارد؟
استانداردهای اندازه گیری ارزش پول (که بطور وسیعی در سراسر دنیای متمدن امروز به کار گرفته می شود) طلا و نقره است. این دو فلز آنقدر نایاب هستند که ارزش شان را از دست نمی دهند و در عین حال، به قدری فراوان می باشند که نیازهای بازار را برآورده می کنند. به عبارت دقیق تر، کاغذ و فلزی که دولت به عنوان پول منتشر می کند، به این دلیل دارنده ی ارزش مشخصی تلقی می شوند که ذخایر کافی طلا و نقره برای پشتیبانی از آنها وجود دارد.

انگلستان در سال ۱۸۲۱ میلادی روش پشتوانه ی یک فلزی را به عنوان پایه ی نظام پولی خود انتخاب کرد و طلا به عنوان پول رایج کشور انگلستان پذیرفته شد. در سال ۱۹۱۴ میلادی تقریباً برای پول های تمام کشورهای جهان، طلا به عنوان معیار ارزش برگزیده شده بود.

کشورهای جهان با پذیرفتن یک استاندارد یا معیار ارزش، توانستند که آسان تر از زمان گذشته با یکدیگر داد و ستد کنند. دلار آمریکا، فرانک فرانسه و مارک آلمان تماماً ارزش ثابتی بر حسب طلا داشتند و این را استاندارد طلا می نامند.

اما در سال ۱۹۳۱ میلادی، برخی از کشورهای جهان استاندارد طلا را کنار گذاشتند و برخی دیگر (از جمله پول ایالات متحده آمریکا) همچنان بر پایه ی قیمت ثابت طلا باقی ماندند. با این حال طلا همچنان در بازرگانی بین المللی اهمیت دارد. دولت ها قطعات طلا را (که شمش نام دارد) خرید و فروش می کنند. قسمتی از طلا در پرداخت بدهی های بین المللی به کار می آید و بخشی دیگر نگهداری می شود.

پول برای ما چهار فایده دارد که به شرح زیر است:

1. پول، بازرگانی و مبادله را آسان تر و امکان پذیر ساخته است. فرض کنید که تصمیم گرفته اید یک دوچرخه بخرید و برای بدست آوردن آن دوچرخه کار می کنید و کار شما چمن زنی است. ولی آن فردی که شما برایش کار می کنید، دوچرخه ای ندارد تا به شما بدهد. از این رو، مقداری پول به شما پرداخت می کند تا خودتان به مغازه ی دوچرخه فروشی بروید و کالای دلخواه خود را فراهم نمایید. پس پول در اینجا خیلی به درد شما می خورد زیرا توانسته اید کار بکنید و چیزی را که احتیاج دارید، بوسیله ی پول به آسانی فراهم نمایید.
2. پول مانند یک متر ارزش ها را اندازه گیری می کند. به عبارتی بوسیله ی پول می توانیم ارزش چیزهای گوناگون را نسبت به همدیگر بسنجیم. فرض کنید که برای چمن زنی در هر ساعت ۱۰ ریال پول پرداخت می شود و قیمت یک دوچرخه نیز در حدود ۱۵۰۰ ریال است. در این صورت، شما می توانید ارزش دوچرخه را نسبت به کار خودتان بسنجید. به عبارتی باید ۱۵۰ ساعت کار کنید تا بتوانید قدرت خرید دوچرخه ی مورد بحث را پیدا کنید.
3. پول مانند یک انبار به درد شما می خورد. شما نمی توانید محصول گوجه فرنگی خودتان را مدت زیادی نگه دارید، زیرا گوجه فرنگی ها در مدت اندکی فاسد خواهند شد و از بین خواهند رفت. ولی اگر گوجه فرنگی ها را بفروشید، پول آن را می توانید ذخیره کنید تا یک روز در آینده مورد استفاده ی شما قرار گیرد.
4. پول مانند معیاری برای پرداخت های آینده نیز به کار می رود. به عنوان مثال، زمانی که یک دوچرخه خریداری می کنید، ۳۰۰ ریال از قیمت آن را بطور نقد پرداخت می نمایید. در عین حال، در همان زمان نیز به فروشنده قول می دهید که بقیه ی قیمت دوچرخه را چند روز یا چند ماه بعد به او پرداخت کنید. چیزی که بعداً به فروشنده خواهید پرداخت، تخم مرغ یا گوجه فرنگی نیست بلکه مبلغ پولی است که شما با فروشنده ی دوچرخه هر دو بر سر آن توافق کرده اید. پس به این ترتیب، ملاحظه می کنید که پول از این لحاظ هم ممکن است مورد استفاده ی مردم قرار گیرد.

ساده ترین راه تعریف پول این است که بگوییم پول وسیله ی آسانی برای مبادله است و مقیاسی برای سنجش ارزش کالا و کار می باشد. وقتی شخص به چیزی احتیاج داشته باشد، می تواند شکلی از پول را که در اختیار دارد، بدهد و کالای مطلوبش را بگیرد یا همین شخص می تواند کار یا خدمات خودش را در اختیار دیگران بگذارد و در برابرش پول بگیرد.

اگر درست با ماهیت پول آشنا شده اید، حالا به این سوال پاسخ دهید: شما بین پولدار بودن یا ثروتمند بودن کدام را انتخاب می کنید؟
همه انسان ها پولدارند اما همه ثروتمند نیستند و دلیلش این است که شیوه نگاه به پول در افراد فرق می کند. آنهایی که ماهیت پول را شناخته اند، می دانند که پول ها در طول تاریخ به دلایل مختلف، تغییر کرده اند و باز هم در آینده تغییر خواهند کرد. بنابراین ما فکر می کنیم نگهداری و پس انداز پول به میزان زیاد اشتباه بزرگی است.