عملیات بازار باز چگونه عمل میکند؟

اطلاعیه های مربوط به توقف نماد در قسمت «پیام ناظر» سایت TSETMC قابل مشاهده هستند.

با آغاز شدن عملیات بازار باز چه تغییری در سیاست‌گذاری پولی ایجاد می‌شود؟

هم‌زمان با برگزاری پنجاه‌ونهمین مجمع عمومی بانک مرکزی، از سامانه معاملاتی عملیات بازار باز و سازوکار جدید سیاست‌گذاری پولی با حضور رئیس جمهور رونمایی شد.

رئیس کل بانک مرکزی در این رونمایی که ۲۶ دی ماه برگزار شد، علاوه‌بر اینکه به تشریح وضعیت اقتصاد کلان و نظام بانکی در تابستان سال گذشته و اقدامات بانک مرکزی در کنترل نرخ ارز پرداخته، به فراهم شدن بسترهای عملیات بازار باز و هدف‌گذاری تورمی در بانک مرکزی نیز اشاره کرده است.

چندی پیش عبدالناصر همتی، در صفحه اینستاگرامی خود به این موضوع اشاره کرد که «عملیات بازار باز بنا به تعریف متداول آن، خریدوفروش اوراق قرضه یا بدهی دولت و به‌ویژه اوراق بدهی کوتاه‌مدت از قبیل اسناد خزانه با بانک‌ها و مؤسسات اعتباری است. به‌طور معمول، امروزه بانک‌های مرکزی عملیات بازار باز یا خریدوفروش اوراق را برای دستیابی به اهداف اقتصاد کلان خود، یعنی کنترل تورم و ثبات رشد اقتصادی انجام می‌دهند و برای آنکه قادر باشند نرخ تورم و سطح تولید را در جهت مطلوب و مورد نظر خود تحت تأثیر قرار دهند، احتیاج به یک واسط یا هدف میانی دارند که امکان کنترل قابل توجه آن را داشته باشند.»

همتی در این یادداشت تاکید کرد: «متغیری که امروزه بانک‌های مرکزی به‌عنوان واسطه و هدف میانی برای دستیابی به تورم و تولید مطلوب از آن استفاده می‌کنند، نرخ سود بازار بین بانکی است. بانک مرکزی نیز، از این پس و به‌تدریج با خریدوفروش اوراق اسلامی منتشر شده از طرف خزانه دولت، این ابزار مهم سیاست‌گذاری پولی را به‌کار خواهد گرفت.»

عملیات بازار باز عملیاتی است که در بسیاری از کشورهای پیشرفته با هدف مدیریت نرخ سود، نقدینگی و تورم در دستور کار قرار می‌گیرد. حالا و براساس برنامه‌ریزی صورت گرفته عملیات بازار باز در ایران نیز اجرایی شده است. اقدامی که می‌تواند وضعیت محاسبه نرخ سود بانکی را تحت تأثیر قرار دهد.

عملیات بازار باز چیست و قرار است چه کاری انجام دهد؟

عملیات بازار باز با کنار گذاشتن سیاست تعیین دستوری نرخ سود بانکی، اجازه می‌دهد نرخ سود در کانال مشخصی نوسان داشته باشد.

ابزارهای عملیاتی پیش‌بینی شده برای جذب یا تزریق نقدینگی به بازار بین بانکی با هدف پیگیری سیاست پولی بانک مرکزی در چارچوب جدید سیاست‌گذاری پولی، شامل خریدوفروش قطعی اوراق بهادار دولتی، توافق بازخرید منطبق با شریعت بر مبنای دارایی پایه اوراق بهادار دولتی و ارز، عملیات بازار باز چگونه عمل میکند؟ اعطای اعتبار در قبال وثیقه (اوراق بهادار دولتی، طلا و ارز) و همچنین سپرده‌پذیری بانک مرکزی از بانک‌ها و مؤسسات اعتباری غیربانکی (منطبق با شریعت) است.

بر اساس این طرح، بانک‌ها و مؤسسات اعتباری غیربانکی می‌توانند نسبت به مدیریت نقدینگی (کمبود یا مازاد) خود در بازار بین‌بانکی اقدام کنند. بر اساس سازوکار طراحی شده، بانک مرکزی برای ایجاد دامنه مجاز نرخ سود بازار یا کریدور نرخ سود، کف نرخ کریدور را به عنوان نرخ پذیرش ذخایر مازاد بانک‌ها (سپرده‌گیری از بانک‌ها) و سقف نرخ را به عنوان نرخ تزریق نقدینگی (وام‌دهی در قبال اخذ وثایق نقدشونده به بانک‌ها) تعیین می‌کند.

چرا کارشناسان، عملیات بازار باز را گامی روبه‌جلو می‌دانند؟

گزارش‌ها حاکی از آن است که این عملیات از روز گذشته یعنی شنبه، ۲۸ دی‌ماه آغاز شده و بازیگران بازار پول، در یک چارچوب مشخص، در جریان این عملیات مشارکت دارند. هرچند مشخص نشده که کدام بانک‌ها می‌توانند بازیگران این بازار باشند یا سیاست ارتباطی بانک‌ها با بانک مرکزی چگونه است؟

در حالی که عملیات بازار باز در فاز اجرا قرار گرفته، کارشناسان دو نگاه به این ابزار دارند. طبق گزارش دنیای اقتصاد گروهی معتقدند که نیاز است پیش از اجرای آن برخی از پیش‌نیازها نظیر اصلاح نظام بانکی، استقلال بانک مرکزی و توسعه ابزار مالی فراهم شود. همچنین برخی اعتقاد دارند با تأیید وجود این پیش‌نیازها، اجرای عملیات بازار باز در گام نخست، باعث افزایش شفافیت و سالم‌سازی جریان نقدینگی در بانک‌ها خواهد شد و در ادامه می‌توان با اجرای سایر جنبه‌ها، شرایط را برای اجرای مناسب عملیات بازار باز فراهم کرد. در واقع می‌توان، مرحله نخست در عملیات بازار باز را شرط لازم این ابزار معرفی کرد.

در گذشته، شرایطی برای قاعده‌مندی اضافه برداشت‌ها از بانک‌ها به بانک مرکزی وجود نداشت و حتی در برخی مواقع، بانک مرکزی این بدهی بانک‌ها را از دسته‌بندی اضافه برداشت خارج می‌کرد و به‌عنوان یک خط اعتباری محسوب می‌کرد. در نتیجه عملاً، بانک‌ها برای تأمین منابع خود از بانک مرکزی با هیچ مانعی روبه‌رو نبودند و در واقع ضابطه محکمی وجود نداشت.

بر این اساس، اگر از جریان سیاست‌گذار پولی به عملیات بازار باز نگاه کنیم، نیاز است که پیش‌شرط‌های لازم که مورد بحث منتقدان ایجاد شود، چه بسا که بسیاری از کشورها نیز در یک بستر زمانی به تکمیل این ابزار پرداختند، اما اگر از لحاظ تأمین نقدینگی، نگاه شود، وجود این ابزار می‌تواند جریان نقدینگی در بانک‌ها را قاعده‌مند، شفاف و کارآمدتر از گذشته کند. این در حالی است که در گذشته چنین شرایطی وجود نداشت و بانک‌ها بدون قاعده مشخصی، تأمین مالی می‌کردند. بنابراین از این حیث، عملیات بازار باز یک گام رو به جلو محسوب می‌شود.

در این شرایط کارشناسان معتقد هستند که تنها بهره‌گیری از نام ابزار عملیات بازار باز نمی‌تواند موفقیت آن را تضمین کند و لازم است که در کنار آن اصلاحات لازم در بانک‌ها، استقلال بانک مرکزی در عمل و توسعه ابزارهای مالی صورت گیرد.

با اینکه سال ۱۳۸۸ رشته روابط عمومی را انتخاب کردم، اما آمال و آرزوهایم با سازوکار این رشته سنخیتی نداشت و پا به دنیای خبرنگاری و روزنامه‌نگاری گذاشتم. در سال ۹۶ با قبولی در کارشناسی ارشد علوم ارتباطات اجتماعی علامه خواستم به حوزه سیاست و جامعه وارد شوم که بخت و اقبالم این بود تا در راه پرداخت با دنیای فناوری و فین‌تک آشنا شوم و حالا خبرنگار حوزه بورس این رسانه هستم.

تورم در ایران؛ جیب خالی دولت به گرانی دامن خواهد زد؟

گزارش مرکز آمار ایران از تغییرات شاخص قیمت مصرف‌کننده در فروردین‌ماه ۱۳۹۹، نخستین گزارش از نرخ عملیات بازار باز چگونه عمل میکند؟ تورم در دوره فراگیری کرونا در ایران است. با این حساب، تحلیل این گزارش می‌تواند به پیش‌بینی نرخ تورم در ماه‌های آتی کمک کند.

نرخ تورم نقطه به نقطه و نرخ متوسط تورم سالانه در فروردین ماه به ترتیب ۱۹.۸ درصد و ۳۲.۲ درصد بود که در مقایسه با نرخ تورم نقطه به نقطه و نرخ تورم سالانه در اسفندماه پارسال، ۲.۲ واحد/درصد و ۲.۶ واحد/درصد کاهش داشت.

اما در این گزارش آنچه برای تاثیر کرونا بر عملیات بازار باز چگونه عمل میکند؟ نرخ تورم اهمیت داشت، نرخ تورم ماهانه فروردین است، نرخ تورم ماهانه در فروردین ماه امسال به ۲.۱ درصد رسید، این نرخ تورم ماهانه در مقایسه با نرخ تورم ماهانه اسفندماه پارسال که ۱.۵ درصد بود، روند افزایشی داشته و اساسا قرارگرفتن نرخ تورم ماهانه در محدوده دو درصد، نرخ تورم بالایی به حساب می‌آید.

نرخ تورم ماهانه "خوراکی‌ها، آشامیدنی‌ها و دخانیات" در فروردین ماه امسال ۵.۱ درصد بوده حال آنکه نرخ تورم ماهانه "غیرخوراکی‌ و خدمات"، در فروردین ۰.۸ درصد اعلام شده است.

مقایسه نرخ تورم ماهانه این دو گروه عمده در فروردین‌ماه ۹۹ نشان می‌دهد که چگونه تغییر تقاضای ناشی از بحران کرونا، تغییرات در شاخص تورم گروه‌های عمده را رقم می‌زند.

نرخ تورم از میانه پارسال با تغییر شیب، ماه به ماه اعداد کوچک‌تری را تجربه کرد، هرچند که بخشی از صاحب‌نظران کاهش شتاب نرخ تورم را با تداوم رکود در اقتصاد ایران، توضیح می‌دادند. حال این پرسش مطرح است که این روند کاهشی عملیات بازار باز چگونه عمل میکند؟ در ماه‌های آتی نیز ادامه خواهد یافت؟

بدون فراگیر شدن بحران کرونا، پیش‌بینی برای تغییرات نرخ تورم تحت تاثیر چند عامل با اثرها و جهات مخالف بود.

زنگ خطر تورم؛ کسری بودجه دولت

مهم‌ترین عامل ساختاری تورم در اقتصاد ایران کسری بودجه دولت است، بدون بحران کرونا هم کسری بودجه دولت برای سال جاری تا ۱۳۰ هزار میلیارد تومان پیش‌بینی می‌شد، به طور سنتی جبران کسری بودجه دولت در اقتصاد ایران با دست بردن دولت در جیب بانک مرکزی، استقراض از این بانک و چاپ اسکناس جبران می‌شود که پایه پولی و نقدینگی را افزایش می‌دهد و در نهایت اثری تورمی به جا می‌گذارد.

نرخ رشد نقدینگی در اقتصاد ایران چه در دوره کوتاه‌مدت و چه در بازه زمانی بلندمدت همواره در محدوده ۲۵ تا ۳۰ درصد باقی‌مانده است که نرخ رشدی بالاست.

به اعتراف عبدالناصر همتی، کماکان نرخ رشد نقدینگی در حدود ۲۹ درصد باقی مانده است، ضمن آنکه سرعت گردش پول نیز در این سال‌ها افزایش یافته که می‌تواند عامل موثر دیگری بر رشد نرخ تورم به حساب آید.

از طرف دیگر پیش‌بینی می‌شد که تداوم تحریم‌ها، دشواری مبادلات و کاهش درآمدهای ارزی دولت، روند واردات مواد اولیه، کالاهای واسطه‌ای و سرمایه‌ای موردنیاز تولید، این بخش را با دردسر و دشواری روبرو کند که در نهایت کاهش عرضه را به همراه خواهد داشت.

این عوامل در کنار باقی‌ماندن انتظارت تورمی در جامعه همگی عواملی برای فشار وارد آوردن بر نرخ تورم برای حرکت رو به بالا به حساب می‌آمد.

منبع تصویر، Getty Images

در مقابل تکرار نرخ رشد منفی اقتصادی و تداوم رکود حاکم بر اقتصاد ایران، این تحلیل را تقویت می‌کرد که تحریک‌پذیری طرف تقاضا اتفاق نیفتد و دست‌کم روند نرخ تورم از این مسیر، افزایشی نشود.

عبدالناصر همتی، رئیس کل بانک مرکزی ایران در پستی اینستاگرامی هدفگذاری این بانک برای نرخ تورم در سال ۱۳۹۹ را ۲۰ درصد اعلام کرد و یکی از دلایل توقف روند شتاب تورم در نیمه دوم پارسال را آغاز اجرای عملیات بازار باز برشمرده بود.

البته رئیس کل بانک مرکزی اذعان کرده بود که این بازار عمق چندانی دارد، ضمن آنکه ساختار عملیات بازار باز در ایران ساختار ناقصی است و باید درباره اثرگذاری آن با احتیاط سخن گفت.

اما پس از فراگیر شدن بحران کرونا هر کدام از این عوامل موثر بر تورم چه تحولی را تجربه کرده یا خواهند کرد؟

تقریبا همه ناظران و صاحب‌نظران اقتصادی متفق القول هستند که کسری بودجه دولت به عنوان عامل ساختاری موثر بر تورم با فراگیری کرونا تشدید می‌شود.

کاهش درآمدهای نفتی به دلیل افت تقاضای جهان این کالا و سقوط بی سابقه قیمت نفت، بخشی از درآمدهای پیش بینی شده دولت در بودجه از این محل را به شدت کاهش خواهد داد.

بودجه ۱۳۹۹ در بخش درآمدهای نفتی بر پایه نفت بشکه‌ای ۵۰ دلار و فروش روزانه یک میلیون بشکه نفت طراحی شده است، حال آنکه نفت به زحمت بشکه‌ای ۲۰ دلار است و میزان فروش نفت ایران بعید است در سطح فروش روزانه ۴۰۰ هزار بشکه تثبیت شود.

منبع تصویر، Getty Images

پادکست چشم‌انداز بامدادی رادیو بی‌بی‌سی – دوشنبه ۱۹ اردیبهشت ۱۴۰۱

همچنین بالاگرفتن شیوع بیماری کرونا بر فعالیت بسیاری از کسب و کارها اثر گذاشته و با این حساب ظرفیت مالیات‌ستانی دولت در سال جاری کاهش پیدا خواهد کرد.

دیگر درآمد دولت یعنی صادرات کالاهای غیرنفتی نیز با توجه به افت توان خریداران این کالاها و همچنین مسدود شدن مرزهای تجاری، افت شدیدی را تجربه کرده است.

در عین حال که درآمدهای دولت با کاهش مواجه شده، هزینه‌های ناشی از برنامه‌های بهداشتی و درمانی مقابله با بحران کرونا میزان کسری بودجه دولت را بیش از پیش تعمیق و تشدید خواهد کرد.

فراموش نکنیم که طراحی برنامه‌های عبور از بحران و بسته‌های حمایتی دولت برای خانوارها و بنگاه‌ها موجب رشد نقدینگی و انبساط پولی خواهد شد که ذاتا سیاست‌هایی تورم زا هستند.

بخشی از این تسهیلات درنظر گرفته شده در برنامه حمایتی دولت از محل کاهش ذخایر سپرده قانونی بانک‌ها نزد بانک مرکزی تامین خواهد شد.

برنامه‌های دولت در حمایت از خانوارها همگی برای تقویت طرف تقاضای اقتصاد طراحی شده‌اند. در مقابل طرف عرضه اقتصاد با بروز کرونا با آسیب‌های جدی روبرو شده‌است، شماری از واحدهای تولیدی با خانه‌نشینی کارگران نیمه تعطیل هستند ضمن آنکه با توقف تولید کارخانه‌ها در چین مشخص نیست زنجیره تولید کالاها در کشورهای واردکننده مواد اولیه و واسطه‌ای مورد نیاز تولید از چین، به سادگی ترمیم شوند.

همگی این عوامل احتمال تشدید روند افزایشی نرخ تورم را تقویت می‌کند، اما در مقابل بحران شیوع کرونا و ماندگاری یا اوج‌گیری دوباره بیماری در آینده نزدیک، با نااطمینانی از آینده همراه است و همین موضوع باعث خواهد شد تا خانوارها در خرید بسیاری از کالاها و خدمات با احتیاط بیشتری رفتار کنند و ترکیب سبد هزینه خانوارهای ایرانی صرفا به سمت تامین نیازهای اولیه خوراکی، آشامیدنی و بهداشتی پیش برود.

کاهش تنوع سبد خرید و احتیاط در هزینه کردن و همچنین تداوم رکود شاید بتواند آثار عوامل بر تورم را تا حدودی کنترل کند اما آشکارا عواملی که در جهت تشدید تورم عمل می‌کنند، قوی‌تر و متنوع‌تر هستند و از این رو انتظار افزایش سطح عمومی قیمت کالا و خدمات حتی بیش از پیش‌بینی‌های فارغ از کرونا، انتظار معقول‌تری است.

البته محمدهاشم پسران، اقتصاددان سرشناس ایرانی چندی پیش در گفت‌وگو با روزنامه دنیای اقتصاد تاکید می‌کرد که پذیرفتن مقداری از تورم با هدف تقویت طرف تقاضا و رونق گیری چرخ اقتصاد، قابل قبول خواهد بود، اما افزایش نرخ تورم ۳۲ درصدی به نرخ‌های بالاتر در ماه‌های آتی معلوم نیست حرکت تورم در همان محدوده قابل قبول مورد نظر این اقتصاددان باشد.

بررسی دلایل توقف و بازگشایی نمادها در بورس ایران | دلیل توقف نماد ها چیست؟

یکی از محدودیت‌هایی که سرمایه‌گذاران بورس با آن مواجه می‌شوند، توقف معاملات برخی نمادها می‌باشد. متوقف شدن نمادها به دلایل مختلفی رخ می‌دهد. توقف نمادها، دلایل آن و زمان بازگشایی مجدد آنها از جمله مسائل با اهمیتی است که سرمایه‌گذاران باید از آن مطلع باشند. در این مطلب به بررسی دلایل توقف نماد و نحوه بازگشایی آنها می‌پردازیم.

وضعیت نمادها در بورس و فرابورس ایران

به طور کلی نمادها می‌توانند در پنج نوع وضعیت قرار بگیرند. در ادامه، هریک را شرح خواهیم داد:

1. مجاز: در این وضعیت، سهم به صورت عادی و در تایم معاملات خرید و فروش می‌شود.
2. مجاز/ محفوظ: در این وضعیت، ارسال سفارش بر روی نماد امکان‌پذیر است، اما معامله صورت نمی‌گیرد. نماد، زمانی در این وضعیت قرار می‌گیرد که بعد از مدتی توقف در حال بازگشایی است. در وضعیت مجاز-محفوظ ، سهم سفارش گیری دارد، سفارشات قابل اصلاح و لغو کردن هستند و سفارشات ثبت شده به محض مجاز شدن نماد، انجام خواهند شد.
3. مجاز / متوقف: وضعیتی است که در آن معاملات نماد مجاز است اما به دلایلی سفارش‌گیری در آن متوقف شده است. در این وضعیت، خرید و فروشی روی نماد انجام نمی‌شود.
4. ممنوع: در این وضعیت، معاملات نماد متوقف شده و خرید و فروشی صورت نمی‌گیرد. در این نوع توقف ، نماد در همان روز معاملاتی بازگشایی می‌شود.
5. ممنوع / متوقف: در این وضعیت، معاملات نماد متوقف شده و هیچ دستوری روی سهم قابل اجرا نیست. در این نوع ممنوعیت، نماد تا اطلاع ثانوی بسته می‌ماند و در همان روز معاملاتی باز نخواهد شد.

علل توقف نمادها در بازار بورس و فرابورس

معاملات سهام شرکتهای بورسی ممکن است بنا به دلایل مختلفی متوقف شود. زمان و نحوه بازگشایی نماد پس از توقف ، وابسته به علتی است که سهم به دلیل آن متوقف شده است. در ادامه دلایل عمده توقف نماد و بازگشایی مجدد آنها را به طور مفصل شرح خواهیم داد. مهمترین علل توقف نماد عبارتند از:

1- توقف به دلیل برگزاری مجمع عمومی عادی سالانه

مجمع عمومی عادی سالیانه، هر ساله توسط شرکتهای پذیرفته شده در بورس، به منظور بررسی صورتهای مالی شرکت و تقسیم سود بین سهامداران، برگزار می‌شود. شرکتها تا چهار ماه پس از پایان سال مالی، برای برگزاری مجمع عادی سالیانه فرصت دارند. 24 الی 48 ساعت قبل از برگزاری این مجمع، نماد متوقف شده و غیرقابل معامله می‌شود.

ملاحظه: اگر قصد شرکت در مجمع را ندارید، بهتر است قبل از برگزاری آن نسبت به فروش سهام خود اقدام نمایید.

بازگشایی نماد پس از توقف به دلیل برگزاری مجمع عمومی عادی سالانه:

اطلاعات مجمع در سامانه کدال منتشر می‌شود. پس از افشای اطلاعات مجمع در کدال، حداکثر دو روز بعد، نماد بازگشایی می‌شود. معاملات سهم پس از بازگشایی به صورت حراج ناپیوسته و بدون محدودیت دامنه نوسان خواهد بود. اگر دستور جلسه خارج از موارد ذکر شده باشد، سهم به صورت حراج عملیات بازار باز چگونه عمل میکند؟ ناپیوسته ولی با دامنه نوسان بازگشایی خواهد شد.

اگر با کارکردهای سامانه کدال آشنایی ندارید، مقاله " آموزش استفاده از سایت کدال " را به شما پیشنهاد می‌کنیم.

2- توقف به دلیل برگزاری مجمع عمومی فوق العاده

شرکتهای پذیرفته شده در بورس، بنا به دلایل مختلفی مانند افزایش یا کاهش سرمایه، اقدام به برگزاری مجمع عمومی فوق‌العاده می‌نمایند. نماد، یک روز معاملاتی قبل از مجمع عمومی فوق‌العاده متوقف می‌شود.

بازگشایی نماد پس از توقف به دلیل برگزاری مجمع عمومی فوق العاده:

در صورتی که تصمیمات مجمع منجر به تغییر در سرمایه شرکت (افزایش یا کاهش سرمایه) نگردد، نماد حداکثر دو روز بعد از افشای اطلاعات مجمع در سامانه کدال، بازگشایی می‌شود. چنانچه در مجمع تصمیم افزایش سرمایه گرفته شده باشد، هنگام بازگشایی، نماد با کشف قیمت و بدون محدودیت دامنه نوسان بازگشایی خواهد شد. به جز این مورد در موارد دیگر، نماد با سازوکار حراج ناپیوسته و با محدودیت دامنه نوسان، پس از تأیید ناظر بازار باز می‌شود.

3- توقف نماد به دلیل نوسان بیش از بیست درصد قیمت

در شرایطی که پنج روز معاملاتی متوالی، قیمت پایانی سهم بیش از بیست درصد نوسان (مثبت یا منفی) داشته باشد، معاملات آن متوقف خواهد شد.

بازگشایی نماد پس از توقف به دلیل نوسان بیشتر از بیست درصد قیمت:

در این صورت، نماد به مدت شصت دقیقه در وضعیت مجاز/محفوظ، سفارش می‌گیرد، ولی معامله‌ای انجام نمی‌شود. بعد از شصت دقیقه معاملات در دامنه نوسانی فعلی ادامه خواهند یافت.

4- توقف نماد به دلیل نوسان بیش از پنجاه درصد قیمت

در شرایطی که طی پانزده روز معاملاتی متوالی، قیمت پایانی سهم بیش از پنجاه درصد نوسان (مثبت یا منفی) داشته باشد، معاملات آن متوقف خواهد شد. در صورت توقف نماد به این علت، معاملات تمام اوراق بهاداری که به آن مرتبط هستند نیز متوقف می‌شود. منظور از اوراق مرتبط با نماد، حق تقدم سهام و اوراق مشتقه می‌باشد.

بازگشایی نماد پس از توقف به دلیل نوسان بیشتر از پنجاه درصد قیمت:

در این شرایط، شرکت باید یک کنفرانس اطلاع‌رسانی از طریق سامانه کدال برگزار نماید. پس از اطلاع‌رسانی به طور شفاف، حداکثر دو روز معاملاتی بعد از توقف ، نماد با محدودیت دامنه نوسان، ابتدا کشف قیمت و سپس بازگشایی می‌شود.

5- متوقف شدن نماد به علت افشای اطلاعات با اهمیت

در شرکتها اتفاقاتی رخ می‌دهد که اطلاعات مربوط به آنها در زمره اطلاعات با اهمیت قرار گرفته و شرکتها ملزم به انتشار این اطلاعات در سامانه کدال می‌باشند. این اطلاعات با توجه به درجه اهمیتی که دارند در دو گروه «الف» و «ب» دسته‌بندی می‌شوند. هنگامی که شرکتی اطلاعات با اهمیت خود را به طور رسمی در کدال منتشر می‌کند، نماد آن در بورس متوقف می‌شود. بازگشایی مجدد نماد با توجه به نوع اطلاعات (از گروه الف باشد یا ب) متفاوت خواهد بود.

بازگشایی نماد پس از توقف به دلیل افشای اطلاعات با اهمیت گروه الف:

نماد مورد نظر در جلسه معاملاتی بعد، با سازوکار حراج ناپیوسته، پس از کشف قیمت، بدون محدودیت دامنه نوسان بازگشایی می‌شود.

بازگشایی نماد پس از توقف به دلیل افشای اطلاعات با اهمیت گروه ب:

نماد در همان جلسه معاملاتی یا حداکثر روز معاملاتی بعد، با سازوکار حراج ناپیوسته، پس از کشف قیمت، با محدودیت دامنه نوسان بازگشایی می‌شود.

پیام ناظر بازار درباره بازگشایی نماد پس از افشای اطلاعات با اهمیت

در تصویر فوق، ناظر کلیه اطلاعات درباره بازگشایی مجدد سهم، پس از افشای اطلاعات با اهمیت را ذکر کرده است.

در جدول زیر برخی از مهم ترین اطلاعاتی که افشای آنها منجر به توقف نماد می‌شود، آمده است:

اطلاعات با اهمیت گروه الفاطلاعات با اهمیت گروه بتعدیلات سنواتیدعاوی مهم علیه شرکتاعلام وقوع حوادث غیرمترقبهتغییرات در ترکیب تولید یا فروش محصولاتاعلام ورشکستگی از جانب شرکتبرنامه انتشار اوراق بدهیتوقف/تعلیق تمام یا بخشی از فعالیت شرکتایجاد یا منتفی شدن بدهی احتمالیشروع مجدد فعالیتی که متوقف یا تعلیق شدهتغییر حسابرسکشف منابع مالی قابل توجهبرگزاری مناقصه یا مزایده/شرکت در مناقصه یا مزایدهتغییر در سهامداران عمدهتغییر سیاست تقسیم سود

6- متوقف شدن نماد به علت عدم رعایت الزامات قانونی

ناشران اوراق بهادار (که همان شرکتهای بورسی هستند) موظف به انتشار اطلاعات و صورتهای مالی خود در اسرع وقت هستند. در صورتی که شرکتی به این وظیفه خود عمل نکند، ناظر بازار تا زمان رفع ابهامات از جانب شرکت، نماد آن را در بورس متوقف می‌کند. علاوه بر این، چنانچه نظر حسابرس و بازرس قانونی شرکت در مورد صورتهای مالی رد شود، نماد آن به حالت تعلیق درمی‌آید.

در کلیه موارد فوق سازمان بورس و اوراق بهادار، پس از دریافت نامه یا پیام الکترونیکی از اداره نظارت بر ناشران بورسی سازمان، نماد را متوقف می‌نماید. مواردی نیز وجود دارد که سازمان مستقیماً اقدام به متوقف ساختن نماد می‌کند. این موارد عبارتند از:

• تغییر در طبقه ‌بندی تابلو یا صنعت
• پس از اتمام مهلت پذیره نویسی حق تقدم سهام، نماد حق تقدم متوقف می شود.
• بروز اشکالات فنی

در ماده 15 الی 22 دستورالعمل اجرايي نحوه انجام معاملات در بورس اوراق بهادار تهران، کلیه قوانین مربوط به توقف و بازگشایی نمادها شرح داده شده است.

اطلاع رسانی توقف نمادها

برای اطلاع یافتن از نمادهای متوقف شده و علل توقف آنها می‌توانید به سایت سازمان بورس و اوراق بهادار تهران مراجعه نمایید. نحوه اطلاع رسانی توقف نمادها به این موضوع بستگی دارد که با اطلاع قبلی باشد یا خیر؛ اگر از پیش تعیین شده باشد، ناظر بازار در پایان همان جلسه معاملاتی پیغام توقف نماد را در سایت TSETMC ارسال می‌کند.

ممکن است نماد بنا به دلایلی از پیش تعیین نشده مانند: دستکاری قیمت، استفاده از اطلاعات نهانی، تعدیل سود شرکت و . متوقف شود. پیغامی که توسط ناظر بازار در این شرایط ارسال می گردد به شرح زیر است:

توقف نماد معاملاتی A

به اطلاع می‌رساند، نماد معاملاتی شرکت `A ) A) با توجه به تعدیل پیش‌بینی درآمد هر سهم متوقف شد. مدیریت عملیات بازار شرکت بورس اوراق بهادار تهران

اطلاعیه های مربوط به توقف نماد در قسمت «پیام ناظر» سایت TSETMC قابل مشاهده هستند.

در تصویر فوق می‌بینید که نماد بانک دی به دلیل افشای اطلاعات با اهمیت گروه ب متوقف شده است. در این پیغام، زمان و نحوه بازگشایی نماد نیز ذکر شده است.

نکات مفهومی توقف و بازگشایی نماد

در مورد این موضوع، نکاتی وجود دارد که دانستن آنها به فهم کامل پدیده توقف و بازگشایی نمادها در بورس کمک خواهد کرد. در ادامه به برخی از این نکات اشاره شده است:

حراج ناپیوسته: نمادها معمولاً پس از توقف از طریق سازوکار حراج ناپیوسته بازگشایی می‌شوند. طبق این سازوکار، نماد با یک مرحله پیش‌گشایش بازگشایی خواهد شد؛ به این صورت که نماد به مدت سی دقیقه به حالت سفارشگیری درآمده تا با توجه به سفارشات، قیمت سهم کشف شود. اگر در طول دوره حراج ناپیوسته، معامله‌ای انجام نشود و یا معاملات به تأیید ناظر بازار نرسد، بار دیگر تکرار خواهد شد. تکرار این مرحله در همان جلسه معاملاتی و یا نود دقیقه ابتدایی جلسه معاملاتی بعد انجام می‌شود.

در صورتی که کشف قیمت با موفقیت انجام نشود، قیمت پایانی آخرین روز معاملاتی قبل از توقف نماد را به عنوان قیمت مرجع در نظر می‌گیرند.

محدودیت دامنه نوسان: معمولا سهم پس از توقف ، بدون محدودیت دامنه نوسان بازگشایی می‌شود. دامنه نوسان، حداکثر نوسانی است که یک سهم در یک جلسه معاملاتی می‌تواند داشته باشد. اگر دامنه نوسان سهمی 5% است، یعنی آن سهم در هر روز، حداکثر 5% گرانتر یا ارزانتر می شود. بنابراین وقتی سهم با محدودیت دامنه نوسان بازگشایی می شود، به این معنا است که معاملات آن در همان دامنه نوسان عادی صورت می‌گیرد.

بدون محدودیت دامنه نوسان: زمانی که یک سهم پس از توقف ، بدون محدودیت دامنه بازگشایی شود، ممکن است با توجه به شرایط بازار، گاهی بیست درصد و یا حتی بیشتر نوسان قیمتی (در جهت مثبت یا منفی) داشته باشد.

جمع بندی

به طور خلاصه، در شرکتهای بورسی اتفاقاتی رخ می‌دهد که منجر به توقف معاملات نماد می‌شود. دلیل توقف ، بر کِی و چگونه باز شدن مجدد نماد، موثر است. آگاهی نسبت به این پدیده در بورس، برای سرمایه‌گذاران امری ضروری است. ناآگاهی نسبت به این مسأله برای سرمایه‌گذار مشکل‌ساز خواهد بود. بعنوان مثال، شما سهام شرکتی را که حدوداً اسفند هر سال به مجمع سالیانه می‌رود، خریداری کرده‌اید. در صورت عدم آگاهی شما از توقف نماد، اگر همزمان به نقدینگی نیاز داشته باشید، دیگر امکان دسترسی به آن برای شما میسر نخواهد بود.

آغاز عملیات متشکل ارزی از ۱۵ فروردین

بانک‌های انصار، قوامین، حکمت ایرانیان، مهر اقتصاد و مؤسسه اعتباری کوثر تا چهار ماه آینده در بانک سپه ادغام و محو می‌شوند.

به گزارش پایگاه خبری بانک مسکن-هیبنا به نقل از ایبنا، عبدالناصر همتی در برنامه گفتگوی ویژه خبری با موضوع بررسی ادغام بانک‌های وابسته به نیروهای مسلح، اظهار داشت: مدتی است تحول در نظام بانکی را دنبال می‌کنیم و یکی از اقدامات مهم ادغام این بانک‌ها بود که در شورای پول و اعتبار و ستاد اقتصادی سران قوا بحث و در نهایت به این نتیجه رسیدیم که ۵ بانک و موسسه در بانک سپه ادغام شوند.

وی ادامه داد: این تحول مهم از امروز کلید خورد و با هماهنگی های انجام شده با ستاد نیروهای مسلح و بانک ها به سمت انجام مطلوب پیش می رویم. همتی با اشاره به اطلاعیه بانک مرکزی گفت: این ۵ موسسه بانکی نزدیک به ۲۱۵ هزار میلیارد تومان سپرده دارند و تمهیدات خوبی نیز اندیشیده شده است. سپرده ها نیز با سودهایی که تا کنون پرداخت می شد، ادامه می‌یابد.

رییس کل بانک مرکزی با بیان اینکه، برنامه ریزی‌هایی در قالب مصوبات ۳۰ بندی انجام شده است، گفت: سپرده گذاران تا پایان قرارداد سود کنونی را دریافت می‌کنند و موسساتی که برای ادغام قطعی می شوند می‌توانند آن را ادامه دهند.

همتی رقم تسهیلات این بانک ها را ۱۳۰ هزار میلیارد تومان و تعداد سپرده گذاران را ۲۴ میلیون سپرده‌گذار اعلام کرد و اظهار داشت: این تسهیلات بر اساس قرارداد ادامه دارد و کارکنان هم بر اساس قراردادها ادامه کار می‌دهند.

وی در باره سهامداران نیز گفت: تکلیف سهامداران وابسته به نیروی های مسلح مشخص است و ۱۳۰هزار سهامدار جز نیز مشکلی نخواهند داشت. از حالا تا چها رماه بانک ها می‌توانند مجامع را برگزار کنند پس از آن در بانک سپه ادغام می‌شوند.

همتی درباره مشکلات بانک های ادغامی بیان داشت: باید گفت بانک های بهتر و ضعیف تر در میان بانک های ادغامی داریم، ولی برای مشکلات موجود پیش بینی شده که دارایی ها باید از سوی نیروی انتظامی و . منتقل شود که ناترازی ها پوشش داده شود ولی در کل مردم نگران نباشند. مشکل نقدینگی این بانک ها در حال حاضر نیز با بانک مرکزی حل شده و از این به بعد هم مشکلی نیست، ولی در طول ۴ ماه آینده تمام دارایی های اینها کارشناسی می شود و بعد از آن ارزش ویژه بانک ها مشخص می‌شود.

رییس کل بانک مرکزی اظهارداشت: مردم مطمئن باشند که مشکلی وجود ندارد. تا یکماه آینده با هماهنگی سازمان بورس نماد بانک ها باز می شود و بر اساس ارزش اسمی سهام و یا ارزش زمان بسته شدن، هر کدام بیشتر باشد مجموعه ادغامی می‌تواند سهام سهامداران را خریداری کند و اگر سهامداری نیز احساس می‌کند قیمت بالاتر است می‌تواند ۴ ماه صبر کند، ولی در حال حاضر سهامداران می‌توانند بر اساس ارزش اسمی سهام خود را بفروشند.

وی درباره وضعیت خدمات رسانی بانک جدید پس از تکمیل پروسه ادغام، افزود: بانک سپه تصمیم خواهد گرفت که خدمات بانک جدید به نیروهای مسلح بعد از ادغام چگونه باشد و خانواده نیروهای مسلح با اولویت امکان دریافت سرویس از بانک را خواهند داشت. ما در اصلاح نظام بانکی که کار بزرگی است و ناترازی سیستم بانکی و سایر مشکلات به تدریج در حال حل شدن است و بر اساس شرایط و امکانات این کارها انجام می شود و ما می‌خواهیم سیستم بانکی باثبات و سالم باشد و به تولید و مردم خدمات مناسب ارائه کند.

همتی تاکید کرد: نحوه محاسبات نرخ سود و معوقات از کارهای مهمی است که در درون سیستم بانکی در حال انجام است. بانک مرکزی اختیارات تام دارد که با کسانی که بازار پول را بهم بزنند برخورد کند و ما به تدریج کارها را انجام خواهیم داد و در حال حاضر به وظایف بانک مرکزی عمل می‌کنیم و مردم معتقد هستند که ما باید کار کنیم.

رییس کل بانک مرکزی اظهارداشت: هدف اصلی دشمن تضعیف بازار پول و ارز بود و سیاست آمریکا این بخش‌ها را به عنوان مرکز اصلی شیطنت ها قرار داده بود ولی در حال حاضر بازار پول از ثبات مناسبی برخوردار است. با این حال، ۱۶۰ هزار میلیارد تومان از منابع مردم در حال حاضر در سیستم بانکی ماندگار عملیات بازار باز چگونه عمل میکند؟ شد و مردم به نظام بانکی اعتماد دارند.

به گفته وی، بالاترین مقام کشور از موضوع ادغام حمایت کردند و ما علاوه بر این، اقدامات دیگری را نیز انجام خواهیم داد. همتی درباره بسته شدن فعالیت کانال اینستاگرام خود در روز گذشته بیان داشت: اینستاگرام بنده روز گذشته با مشکل مواجه شد و فعلا فعالیت را متوقف کردم، ولی برخی به دنبال بهانه های این‌چنینی به دنبال افزایش قیمت ارز و نوسان گیری هستند.

رییس کل بانک مرکزی ادامه داد: به صورت کلی حدود ۲۵۰۰ شعبه در این بانک های ادغامی است و با ۱۶۰۰ شعبه بانک سپه، هزار شعبه از بانک ملی نیز بیشتر خواهند شد. هدف ما مراعات و حفظ پرسنل بانک ها و همچنین تداوم فعالیت سپرده گذاران است. به مرور زمان راهکارهایی را دنبال خواهیم کرد.

همتی درباره تقویت نظارت این بانک بر فعالیت‌های نظام بانکی گفت: نظارت باید آی تی محور باشد اما هنوز به آن مرحله نرسیده‌ایم و فاصله زمانی بین آنچه در بانک اتفاق می افتد تا زمانی که بانک مرکزی متوجه شود قابل قبول نیست.

وی افزود: بحث دوم در مورد نظارت مربوط به مدیریت بانک‌هاست که ضعف‌هایی در این بخش وجود دارد. همتی مورد سوم در تقویت نظارت بانک مرکزی را قاطعیت در برخورد با انحرافات عنوان کرد و افزود: در خصوص رعایت معیارهای نظارتی همچون کفایت سرمایه، ناترازی‌ها و . جدی هستیم و تلاش می‌کنیم ناترازی‌ها را حذف کنیم تا بتوانیم به صورت جدی سیاست‌های پولی بازار باز را به اجرا بگذاریم.

رییس کل بانک مرکزی ادامه داد: از طریق سیاست‌های پولی بازار باز بانک مرکزی می‌تواند اوراق دولتی را خرید و فروش کند تا از طریق آن بتواند نرخ بهره را تنظیم و تورم را از طریق سیاست‌های پولی کنترل کند.

وی با تاکید بر اینکه باید اصلاحات ساختاری انجام شود، افزود: تا وقتی بودجه وابسته به صادرات نفت است این مشکلات قابل حل نیست، بنابراین باید به سمت اصلاح بودجه برویم. همتی با بیان اینکه دولت کنترل هزینه‌ها را در دستور کار قرار عملیات بازار باز چگونه عمل میکند؟ داده است، ادامه داد: با این حال مشکلاتی وجود دارد، برای مثال ۴۴۰ تا ۴۵۰ هزار میلیارد تومان بودجه سال ۹۸ در نظر گرفته شده که فراتر از درآمدها است و به طور قطع منجر به کسری بودجه می‌شود و این فشار از طریق اوراق دولتی یا استقراض از بانک مرکزی باید جبران شود.

وی تصریح کرد: تا جای ممکن سعی کرده‌ایم که استقراض از بانک مرکزی صورت نگیرد و از رئیس جمهور تشکر می‌کنیم که تأکید جدی بر استقلال مالی بانک مرکزی داشته‌اند. همتی در مورد بازار ارز نیز گفت: قیمت دلار به پایین برمی‌گردد چرا که عوامل اقتصادی این قیمت‌ها را برنمی‌تابد، نرخ میانگین یورو بابت عرضه ۱۱.۵ میلیارد یورو در سامانه نیما ۱۰ هزار و ۱۲۸ تومان است اما یورو در بازار آزاد ۱۵ هزار تومان خرید و فروش می‌شود که این قیمت‌ها برای واردکننده به صرفه نیست و ماندگار نخواهد بود.

رییس کل بانک مرکزی با اشاره به علل افزایش قیمت ارز روزهای اخیر اظهار داشت: قرار گرفتن در روزهای آخر سال٬ انتشار چند خبر منفی مانند بحث FATF و یک سری جوسازی‌ها منجر به افزایش قیمت ارز شد، گاهی برخی از نمایندگان مجلس، همکاران ما در دولت و کارشناسان بحث‌هایی را مطرح می‌کنند که جو منفی روانی به وجود آورده و بی‌ثباتی را در پی خواهد داشت.

وی با تشریح جزئیات عرضه ۱۱.۵ میلیارد یورو ارز در سامانه نیما بیان داشت: ۳ میلیارد و ۵۰۰ میلیون یورو از طریق بانک مرکزی عرضه شده و ۸ میلیارد عملیات بازار باز چگونه عمل میکند؟ عملیات بازار باز چگونه عمل میکند؟ یورو نیز عرضه صادر کنندگان بوده که ۷ میلیارد و ۴۰۰ میلیون یورو فروش٬ ۶۰۰ میلیون یورو واردات در مقابل صادرات و واگذاری امتیاز به غیر بوده است.

همتی با بیان اینکه این ۸ میلیارد یورو معادل ۹ میلیارد و ۲۰۰ میلیون دلار خواهد بود، افزود: این در حالی است که صادرات غیر نفتی ۴۰ میلیارد دلار بوده که اگر سهم شرکت گاز هم که بخشی از آن بوده را کم کنیم ۳۰ تا ۳۵ درصد ارز حاصل از صادرات به عملیات بازار باز چگونه عمل میکند؟ کشور بازگشته و حدود ۶۵ درصد هنوز بازنگشته است.

رییس کل بانک مرکزی افزود : در حال حاضر تراز تجاری مثبت است و باید به سمتی برویم که تراز ارزی نیز مثبت شود. وی در ادامه گفت : بانک مرکزی حدودا ۳۸ میلیارد دلار ارز تامین کرده است که ۹.۳ میلیارد دلار از از طریق سامانه نیما بوده و ۲۴ میلیارد دلار ازطریق سیستم بانکی بوده که از طریق بانک مرکزی تامین شده است.

رییس کل بانک مرکزی در ادامه اعلام کرد: اگر صادرکنندگان ارز را تامین کنند بانک مرکزی نیاز ندارد که ارز را تامین کند. همتی اظهار داشت: بر اساس آمارها روند کلی بازار نشان می‌دهد که تا آذر ماه سیاست‌ها به درستی عمل شد و واکنش بازار نیز نسبت به آن قابل قبول بود و قیمت کالاهای اساسی از تورم کمتر بود اما بعد از آبان ماه بخاطر ضعف شبکه توزیع کالاهای اساسی این روند دچار اختلال شد به طوری که کالاهای غیر مشمول با کاهش تقاضا و کالاهای مشمول با افزایش تقاضا مواجه شدند که برای اصلاح این وضعیت باید شبکه توزیع که مسئولیت آن با وزارت بازرگانی و وزارت صمت است به صورت بهینه تر و سازماندهی شده معایب را برطرف کنند.

همتی با اشاره به ضرورت استفاده از نقدینگی در زمینه تولید گفت: ورود نقدینگی زیاد به بازار باعث افزایش پایه پولی می‌شود اما بانک مرکزی به تولید با توجه به مزایا منابع می‌دهد و نگرانی در این زمینه وجود ندارد.

رییس کل بانک مرکزی تاکید کرد: هدایت نقدینگی معنی خاصی ندارد و نقدینگی به جایی می‌رود که بازدهی داشته باشد؛ باید جذابیت بازارهای مولد افزایش پیدا کند تا نقدینگی در بازارهای جذاب و در راه سالم سرمایه گذاری شود.

وی با اشاره به برخی مشکلات بازارها و عدم جذابیت برای سرمایه گذاران گفت: در برخی بازارها سرکوب شدن نرخ باعث از دست رفتن جذابیت می‌شود و از سویی دیگر در بخش‌هایی مشکلات کسب و کار، مالیاتی و بیمه‌ای باعث می‌شود جذابیت برای سرمایه گذاری از بین برود.

رییس کل بانک مرکزی خاطر نشان کرد: همه مسائل را بانک مرکزی نمی‌تواند حل کند و باید این مسئله را پذیرفت که بخش‌های دیگر مسئولیت‌هایی دارند؛ همچنین باید مراقب ترامپ نیز باشیم. وی افزود: همین امروز در بانک مرکزی سیستمی را نهایی کردیم که بر اساس آن هر سرپرست خانوار می تواند با کارت بانکی و کد ملی خود هر سهمیه ای که تخصیص داده شده را با نرخ تعیین شده دریافت کند و در گام نخست برای کالای گوشت این سیستم آماده شده و این نشان می دهد که دولت کارهای مربوط به خودش را انجام داده و خواهد داد و البته باید اذعان کرد که به هر حال هر کاری ابعاد منفی و مثبت خود را دارد اما به هر حال دولت با کمک مجلس در حال حل مشکلات است و سعی داریم تا این مسائل در سال آینده وجود نداشته باشد.

همتی گفت: فشار سنگین در اقتصاد کشور وجود دارد و ما برای مدیریت آن ها برخی مسائل را پذیرفتیم و تحمل کردیم اما باید اقتصاد آزاد باشد و تامین کالاهای اساسی با سهولت انجام شود. وی ادامه داد: زیر ساخت های بازار متشکل ارزی آماده شده است که شاید در دو هفته آینده آن را اجرایی کنیم، اما ترجیح می دهیم این اتفاق در فروردین ماه سال آینده عملیاتی شود اما در حال حاضر همه زیر ساخت های نرم افزاری و سخت افزاری آماده شده است.

وی درباره ورود ارز ناشی از صادرات نفت و غیر نفتی نیز گفت: در این زمینه نیز تلاش های زیادی صورت گرفته است به طوری که برخلاف پیش بینی ها میزان حجم و ارزی صادرات نفتی امیدوار کننده بوده است به طوری که در حال حاضر صادارت نفت به ژاپن، چین، ترکیه، عراق و . به صورت مستمر با تلاش های وزارت نفت ادامه دارد و باعث شده تا این روند ۱.۷ درصد خالص ذخایر ارزی افزایش یابد.

همتی در ادامه افزود: از نظر درآمدی و ذخایر ارزی با مشکل جدی مواجه نیستیم و از شهریور ماه تاکنون ۱.۷ درصد خالص ذخایر ارزی افزایش یافته و به ذخایر کل بانک مرکزی افزوده شده و برای شرایط خاص ذخایر و اسکناس کافی داریم.

وی افزود: ما بر اساس تصمیم دیگران تصمیم نمی گیرم و در صورت لزوم به بازار ورود خواهیم کرد. در حال حاضر کشور در شرایط جنگی است و از طریق بسیاری از کشورها جنگ اقتصادی علیه ایران آغاز شده و راه های حاشیه ای نیز برای واردات و صادرات نیز پیدا کردیم.

رییس کل بانک مرکزی درباره عملکرد بانک مرکزی در بازار پول، توضیح داد: تا پایان سال گذشته تورم یک رقمی بود و علت افزایش این نرخ در سال جاری، شوک ارزی در کشور است که واکنشی کاملا طبیعی است که تخلیه فشار حاصل از تلاطم های بازار ارز زمان بر است.

همتی ادامه داد: سال آینده تمام تلاش خود را خواهیم کرد تا از رشد نقدینگی در کشور جلوگیری شود در شهریور ماه ۷ درصد و در دی ماه تورم به ۱.۸ رسید اما در بهمن ماه به دلیل برخی اقلام کنترل از دست رفت اما دوباره کنترل این بازار را به دست خواهیم گرفت.

به گفته رییس شورای پول و اعتبار، هنگامی رشد نقدینگی ۲۳ درصدی در سال داریم و تولید ناخالص و واقعی در درصدی بسیار پایین تر است، با افزایش تورم مواجه خواهیم بود. وی افزود: اما طی سال های اخیر به دلیل پرداخت سودهای با نرخ بالا از سوی بانک ها با افزایش نقدینگی مواجه بودیم پس باید ابتدا ناترازی بانک ها اصلاح شود و به تدریج به سمت کنترل سود آنها حرکت کنیم و در کوتاه مدت انجام نخواهد شد.

رییس کل بانک مرکزی درباره بدهی بانک ها و دولت به بانک مرکزی، گفت: اکنون با کاهش بدهی بانک ها به بانک مرکزی مواجه هستیم و از شهریور ماه تاکنون با ۱.۶ درصد کاهش بدهی بانک ها مواجه هستیم و بدهی دولت نیز کاهش یافته و البته امکان دارد به دلیل مصوبه تهاتر بدهی دولت باشد.

وی ادامه داد: اضافه برداشت بانک ها ها نیز کنترل و در ۴ ماهه گذشته کاهش یافته و نسبت به شهریور ماه اضافه برداشت بانک ها ۲۵ هزار میلیارد ریال کاهش یافته که اگر این روند ادامه یابد بر رشد نقدینگی تاثیر خواهد داشت.

رییس شورای پول و اعتبار درباره افزایش مبلغ وام ازدواج، توضیح داد: افزایش مبلغ وام ازدواج خبر خوبی است، اما باید محدودیت منابع بانک ها نیز در نظر گرفته شود و به محض ابلاغ با جدیت اجرایی خواهیم کرد.

همتی درباره جلوگیری از رکود و حفظ رشد بخش صنعت، اظهار داشت: سرمایه در گردش باید بازگردانده شود و حداکثر بازپرداخت یکساله است و تسهیلات بلند مدت استمهال می شود. وی افزود: نرخ ارز افزایش یافته و نیاز تولیدکنندگان افزایش یافته و تولیدکنندگان به هر بانکی مراجعه کردند و بانک ها با کمبود منابع مواجه باشند، بانک مرکزی تا سقف ۴۰ هزار میلیارد تومان خط اعتباری اختصاص می دهد. به گفته وی، اگر تولیدکنندگان به منابع مالی نیاز دارند و بانک ها همکاری نمی کنند، به ما اطلاع دهند زیرا تولید در اولویت است.

وی با اشاره به ضرورت استفاده از نقدینگی در زمینه تولید گفت: ورود نقدینگی زیاد به بازار باعث افزایش پایه پولی می‌شود، اما بانک مرکزی به تولید با توجه به مزایا منابع می‌دهد و نگرانی در این زمینه وجود ندارد.

رییس کل بانک مرکزی تاکید کرد: هدایت نقدینگی معنی خاصی ندارد و نقدینگی به جایی می‌رود که بازدهی داشته باشد؛ باید جذابیت بازارهای مولد افزایش پیدا کند تا نقدینگی در بازارهای جذاب و در راه سالم سرمایه گذاری شود.

وی با اشاره به برخی مشکلات بازارها و عدم جذابیت برای سرمایه گذاران گفت: در برخی بازارها سرکوب شدن نرخ باعث از دست رفتن جذابیت می‌شود و از سویی دیگر در بخش‌هایی مشکلات کسب و کار، مالیاتی و بیمه‌ای باعث می‌شود جذابیت برای سرمایه گذاری از بین برود.

رییس کل بانک مرکزی خاطر نشان کرد: همه مسائل را بانک مرکزی نمی‌تواند حل کند و باید این مسئله را پذیرفت که عملیات بازار باز چگونه عمل میکند؟ بخش‌های دیگر هم مسئولیت‌هایی دارند؛ همچنین باید مراقب ترامپ نیز باشیم.

بررسی نقش عملیات بازار باز در رونق اقتصاد ایران

عملیات بازار باز از هفته گذشته و با هدف کنترل و کاهش نرخ تورم، تعدیل نرخ سود، کنترل و کاهش اضافه برداشت‌های بانک‌ها و تقویت مدیریت بانک مرکزی در بازار پول و بازار بین‌بانکی آغاز شد. حالا کارشناسان درباره اثرگذاری این بازار بر اقتصادی ایران، به‌ویژه نظام بانکی بحث می‌کنند و البته درباره کمک این طرح به اقتصاد اختلاف‌نظر دارند.

به گزارش تیتربرتر؛ رئیس‌کل بانک مرکزی هفته گذشته رسماً از اجرایی شدن عملیات بازار باز خبر داد. به گفته عبدالناصر همتی «سیاست‌های پولی چیزی جز اجرای عملیات بازار باز بانکی نیست، در گذشته برای بانک مرکزی کل‌های پولی مهم بود که البته هم‌اکنون هم این مسئله مهم است، اما بانک مرکزی به دنبال آن است که کل‌های پولی را از طریق عملیات بازار باز کنترل کند.»

بانک مرکزی پیش‌ازاین گفته بود که اجرای این طرح موجب کنترل نرخ تورم ، ساماندهی اضافه برداشت بانک‌ها، تنظیم چارچوب مشخص برای اعطای اعتبار به بانک‌ها و مؤسسات اعتباری، اجرای سیاست پولی و مدیریت نرخ‌های سود می‌شود.

عملیات بازار باز چیست؟

عملیات بازار باز در اصل خرید و فروش اوراق قرضه دولتی در بازار آزاد، برای گسترش و یا انقباض میزان پول در سیستم بانکی است که توسط بانک های مرکزی انجام می شود. هنگامی که میزان نقدینگی در بازار بالا رود بانک مرکزی اقدام به عرضه اوراق قرضه می کند تا با جمع آوری نقدینگی، نقدینگی سرگردان را کاهش دهد و در مقابل هر جا بانک مرکزی احساس کند که بازار به نقدینگی نیاز دارد شروع به خرید اوراق قرضه خواهد کرد تا از این طریق نقدینگی لازم را به بازار تزریق کند.

اوراق قرضه دولتی هم اوراقی مشابه اوراق مشارکت است، با این تفاوت که اوراق مشارکت برای پروژه خاصی مثل اجرای پروژه های راه سازی و . هزینه می شود اما این اوراق که در کشور‌های توسعه یافته به عنوان عملیات بازار باز تعریف می‌شود، با هدف تزریق و یا جمع آوری نقدینگی مورد خرید یا فروش قرار می گیرد.

بنابراین می توان گفت که هدف نهایی از اجرای عملیات بازار باز کنترل نقدینگی و مهار تورم می باشد، هدفی که در اطلاعیه بانک مرکزی نیز این گونه به آن اشاره شده است: "اجرای چارچوب جدید سیاست‌گذاری پولی با هدف مدیریت نرخ سود در بازار بین بانکی و نهایتا کنترل نقدینگی و مهار تورم."

مزایای اجرای عملیات بازار

همان گونه که عنوان شد مهمترین مزیت اجرای عملیات بازار باز مدیریت نرخ سود در بازار بین بانکی و نهایتاً کنترل نقدینگی و مهار تورم است.

مرکز پژوهش ها طی گزارشی که در سال گذشته منتشر کرد در مورد سایر آثار مثبت اجرای عملیات بازار باز نوشت: یکی از پیامدهای مثبت اجرای عملیات بازار باز با توجه به سازوکارهایی که وجود دارد، کاهش هزینه استقراض دولت و در عین حال تسهیل استقراض دولت برای جبران کسری بودجه است.

در ادامه این گزارش آمده است: کاهش نرخ سود در اقتصاد که می توان با عملیات بازار باز و انتظام بخشی به بازار پول و شبکه بانکی آن را زمینه سازی کرد، آثار اقتصادی بسیاری در کشور دارد، از جمله اینکه هزینه تجهیز منابع بانک ها را کاهش داده و به تبع آن نرخ سود تسهیلات نیز کاهش خواهد یافت. کاهش هزینه تجهیز منابع با توقف روند زیان دهی بانک ها، موجب افزایش قدرت تسهیلات دهی آنها می شود. همچنین کاهش نرخ سود تسهیلات بانکی نیز باعث می شود، هزینه تأمین مالی در اقتصاد کاهش یافته و بخش واقعی اقتصاد نیز بتواند با استفاده از تأمین مالی ارزانتر فعالیت مولد خود را دنبال کند.

معایب عملیات بازار باز

علیرغم تمام مزایای اجرای علمیات بازار باز، این سیاست پولی می تواند در صورت عدم اجرای صحیح دارای معایبی برای اقتصاد باشد. مرکز پژوهش ها طی گزارشی که در شهریور ماه سال جاری منتشر کرد، در این باره نوشت: مخاطره جدی که باید در شرایط کنونی در نظر داشت آن است که با توجه به کسری بودجه دولت در عملیات بازار باز چگونه عمل میکند؟ سال جاری (به واسطه کاهش درآمدهای نفتی)، عملیات بازار باز در عمل می تواند تبدیل به ابزاری برای تامین کسری بودجه دولت از طریق پایه پولی شود. به این صورت که دولت برای تامین هزینه های خود اوراق بدهی منتشر کند و بانک مرکزی در پوشش عملیات بازار باز، موظف به خریداری این اوراق شود. در این صورت تمام مضرات پولی کردن کسری بودجه در اقتصاد پدیدار خواهد شد.

در ادامه گزارش آمده است: از سوی دیگر نیز با توجه به وجود بانک های ناسالم در نظام بانکی کشور، در صورتی که موضع انفعالی بانک مرکزی در قبال اضافه برداشت توسط بانک های ناسالم ادامه یابد (مشابه آنچه طی سال های 1393 تا 1397 شاهد بودیم)، کارکرد عملیات بازار باز به عنوان یک ابزای سیاستی پولی کاملاً از بین خواهد رفت و صرفاً کارکرد نمایشی خواهد یافت.

نظر کارشناسان درباره عملیات بازار باز

پس از اعلام این خبر، اظهارنظرهای متفاوتی از سوی صاحب‌نظران ارائه شد. فعالان حوزه بانکی تأکید می‌کنند که هرچند این عملیات زمان‌بر است و در درازمدت پایه‌های اقتصاد ایران را تقویت می‌کند و نمی‌توان انتظار تحولات ناگهانی و کوتاه‌مدت از آن داشت، بااین‌حال این مسیری است که دیر یا زود اقتصاد ایران باید آن را طی کند.

طهماسب مظاهری، اقتصاددان و رئیس اسبق بانک مرکزی، هفته گذشته در همایش شکل‌دهی آینده سیاست‌گذاری پولی و بانکی که در اتاق ایران برگزار شد، درباره عملیات بازار باز گفت: «این طرح برای اینکه نشان دهد طرح تحول زایی است و می‌تواند مشکلات بانک را حل کند، دو سه ماده را در نظر گرفته اما مشکلات را حل نمی‌کند و آخرین رمق نظام بانکی را هم می‌گیرد؛ اگر جمع‌بندی ما این باشد که در آینده اقتصاد کشور، نیازی به بانک نداریم، این طرح تحول کارایی لازم را خواهد داشت».

به باور او، عملیات بازار باز بانکی نه‌تنها قادر به ایجاد تحول مثبتی در نظام بانکی نیست بلکه می‌تواند زمینه‌ساز چالش‌های جدیدی شود.

بااین‌حال سید حسین سلیمی، عضو هیات نمایندگان اتاق ایران ضمن تأکید بر اینکه اجرای این عملیات با توجه به اصولی بودن آن منجر به ایجاد تأثیرهای مثبت بر فضای اقتصادی خواهد شد، تأکید می‌کند: «اجرای عملیات بازار باز گامی در راستای خروج بانک‌های از بنگاه‌داری است».

سلیمی تصریح می‌کند: زمانی که اوراق در اختیار بانک‌ها قرار می‌گیرد، نظارت بر خریدوفروش هم از طریق بانک مرکزی انجام می‌شود که در این صورت می‌توان شاهد تنظیم تورم بود. او در همین زمینه تأکید می‌کند که نباید تصور کنیم که اجرای عملیات بازار باز منجر به مهار تورم می‌شود؛ چراکه تورم‌زایی امری پیچیده است.

شروط موفقیت عملیات بازار باز

همان‌طور که رئیس‌کل بانک مرکزی و موافقان عملیات بازار باز تأکید دارند، هدف اصلی بازار باز کنترل تورم محسوب می‌شود و درواقع سیاست هدف‌گذاری تورم است. هدفی که به گفته برخی از کارشناسان بانکی در صورت رعایت برخی شروط شدنی خواهد بود.

در همین زمینه کامران ندری، کارشناس مسائل پولی و بانکی تأکید دارد: «چارچوب نوین سیاست‌گذاری باهدف کنترل نرخ تورم، پایه‌گذاری شده است بنابراین برای اجرای آن نیاز به از بین رفتن ناترازی و کسری بودجه است که در این خصوص استقلال بانک مرکزی در بسیار مهم است بنابراین نیاز به اوراق دولتی به‌اندازه کافی داریم و برای رسیدن به نتیجه مطلوب نیاز به برنامه‌ریزی و تقویت است.»

به باور ندری، عملیات بازار باز، گام اول بانک مرکزی است که اگر این نگاه بانک مرکزی به‌تدریج اصلاح شود و متوجه این نکته باشد که با خلق پول و وابستگی به درآمد نفتی نمی‌شود، مشکل اقتصاد را حل می‌کند و می‌تواند در ادامه راه موفق شود.

شرط موفقیت عملیات بازار باز؛ خرید اوراق بدهی موجود

محسن حاجی‌بابا رئیس کمیسیون بازار پول و سرمایه اتاق ایران نیز با بیان اینکه توضیحات مبسوطی از سوی رئیس‌کل بانک مرکزی مبنی بر اینکه عملیات بازار باز قرار است چگونه باشد، داده نشده است، خاطرنشان کرد: «تاکنون که دو بار بانک مرکزی وارد این عملیات شده است، اقدام به خرید اوراق بدهی بانک‌ها کرده است نه اوراق بدهی موجود در بازار؛ پس این اقدام عملاً کمکی به بازار نمی‌کند که ما انتظار داشته باشیم تورم مهار شود؛ چراکه شبکه بانکی است که تحت این عملیات متأثر می‌شود».

رئیس کمیسیون بازار پول و سرمایه اتاق ایران «زمان اجرایی شدن عملیات بازار باز» را یکی دیگر از مهم‌ترین مؤلفه‌های موفقیت عملیات بازار باز دانست و در همین زمینه گفت: «این‌طور نیست که بازار باز در هرزمانی امکان اجرایی شدن داشته باشد. بهتر بود که بانک مرکزی در گزارشی از تجربه کشورهایی که این عملیات را به‌طور موفقیت‌آمیز اجرا کرده بودند، مشخص می‌کرد که تحت چه شرایط مالی و اقتصادی این کار صورت گرفته تا تجزیه‌وتحلیل مربوط به اجراشدن این عملیات در ایران هم راحت‌تر صورت گیرد.»

مهار تورم تنها با یک ابزار محقق نمی‌شود

حاجی‌بابا همچنین با اشاره به سیاست هدف‌گذاری تورم که از سوی بانک مرکزی به‌عنوان هدف اصلی عملیات بازار باز اعلام‌شده است، تأکید می‌کند: «اقتصاد مقوله چندوجهی است و اگر الزامات موفقیت این مقوله را هم‌زمان انجام ندهیم، هر عملیاتی می‌تواند در مقطع زمانی کوتاه مفید واقع شود اما پس از مدتی به ضد خود تبدیل شود؛ بنابراین اگر قرار است که تورم کنترل شود باید اقداماتی را در راستای هم و حساب‌شده انجام دهیم. اینکه فرض کنیم که فقط با اجرای عملیات بازار باز یا جذب سپرده‌ها با سود 20 درصد می‌توانیم تورم را کنترل کنیم، عملاً به رکود دامن می‌زنیم. همان‌طور که از سال 92 به بعد باهدف گذاری کنترل تورم، دولت نرخ سود سپرده‌ها را بالا برد و همین امر منجر به کاهش نرخ سرمایه‌گذاری شد.»