عوامل موثر بر شاخص کل بورس

دانلود پایان نامه ” تحلیل عوامل موثر بر شاخص کل بورس اوراق بهادار تهران با رویکرد پویایی سیستم “

بازار سرمایه نقش مهمی در اقتصاد هر کشور دارد .برای اقتصاد ایران به دلیل داشتن شرایط تورمی سرازیر شدن نقدینگی به سمت بازار سرمایه به جای بازار های موازی مانند ارز ، طلا و مسکن می تواند کمک شایانی به تولید و شکوفایی اقتصادی نماید .

بررسی روند تغییر قیمت سهم ها و عوامل موثر بر آن در بیشتر موارد با روش های کلاسیک تحلیل تغییرات قیمت قابل توجیه نیست . برای آن که بتوان شکاف های ناشی از عدم توجه به اثرات علی و معلولی در ارتباط با بازار سهام را پر کرد نیاز به یک دید سیستمی احساس می شود . بهترین روش برای توجه به روابط به صورت علی و معلولی ناشی از دید سیستمی روش پویایی سیستم است . با این روش می توان تاثیر اعمال تصمیمات گوناگون بر سیستم را مورد بررسی قرار داد .

در این تحقیق بازار بورس اوراق بهادار تهران با بهره گرفتن از روش پویایی سیستم مورد بررسی قرار گرفته است . شاخص کل بازار نمایانگر وضعیت کلی بازار است و عامل مهمی برای جذابیت بازار سرمایه محسوب می شود . بازار بورس اوراق بهادار دارای پیچیدگی های پویا است و نیاز است روابط درون سیستم به صورت بازخوردی و در ارتباط با هم بررسی شوند . ویژگی اصلی پویایی سیستم شفاف کردن ساختار درونی سیستم با دید سیستمی و آزمایش تغییر این روابط در زمانی است که تصمیمات مختلف اعمال می شوند . از این رو عوامل موثر بر شاخص کل را با بهره گرفتن از روش پویایی سیستم بررسی و مدل کرده و تاثیر سناریو های مختلف را بر آن می سنجیم . نتایج حاصل از تاثیر سناریو های مختلف می تواند برای سیاست گذاری های کلان بازار سرمایه برای جذب سرمایه و جلوگیری از شکل گرفتن حباب در بازار مورد استفاده قرار گیرد .

1-1. مقدمه

بازار بورس اوراق بهادار پیچیدگی پویای بسیار زیادی دارد . تحقیقات صورت گرفته برای بررسی بازار معمولا از کارایی لازم برخوردار نیستند ، دلیل آن همین پیچیدگی پویاست.

در این پایان نامه با بهره گرفتن از روش پویایی سیستم[1] بازار بورس اوراق بهادار تهران را بررسی می کنیم . در این فصل ابتدا تعریفی از مساله ارائه می دهیم و سپس ضرورت انجام این تحقیق و اهداف آن را بیان می کنیم . نو آوری ها و محدودیت های تحقیق در ادامه فصل مورد بحث قرار می گیرند .

1-2. بیان مساله

اهمیت بازار سرمایه از جند زاویه قابل بررسی است . وارد شدن سرمایه بالقوه سرمایه گذاری اثرات مثبت بسیاری برای اقتصاد دارد ، از طرفی سرمایه را از بازار هایی مضر برای اقتصاد کشور مانند بازار خرید و فروش آزاد ارز خارج می شود و از طرف دیگر این سرمایه وارد بازاری می شود که موجب شکوفایی اقتصاد کشور می گردد . بازار خرید و فروش اوراق بهادار همواره با ریسک هایی همراه است که جذابیت سرمایه گذاری در این بازار را تهدید می کند .

بررسی بورس اوراق بهادار دغدغه بسیاری از تحلیل گران اقتصادی است . اینکه چه عواملی باعث ایجاد جذابیت و چه عواملی موجب کاهش جذابیت آن در بین سرمایه گذاران بالقوه می شود . رشد اقتصادی و رشد بازار سرمایه ارتباطی تنگاتنگ با یکدیگر دارند .

از آنجا که قیمت یک سهم دارای رفتار پویاست ، بررسی بازار سهام با روش های آماری ، شبکه های عصبی و هوش مصنوعی معمولا نتیجه مطلوبی برای بررسی کلیت رفتار یک بازار با پیچیدگی های دینامیکی بسیار زیاد ندارد . پویایی سیستم ابزار های جالبی برای بررسی یک ساختار اقتصادی در اختیار می گذارد .

مساله اصلی بررسی شاخص کل بازار بورس اوراق بهادار تهران به عنوان معیار مهم برای ارزیابی بازار است . در این تحقیق قصد داریم با بهره گرفتن از روش پویایی سیستم مدلی کلی برای بازار سهام ارائه دهیم و عوامل موثر بر شاخص کل را مورد بحث و بررسی قرار دهیم . میزان رشد یا کاهش شاخص کل و نوسات آن عامل مهمی برای جذب سرمایه است .

بنابراین در این پایان نامه ابتدا نقش عوامل کلیدی موثر بر شاخص کل مورد بررسی قرار گرفته و سپس با بهره گرفتن از نمودارهای علی حلقوی ، نمودار های جریان رسم شده و مدل را با بهره گرفتن از نرم افزار Vensim شبیه سازی می کنیم و سپس عوامل موثر بر آن را بررسی می کنیم .

بررسی عوامل موثر بر بازده سهام با تاکید بر عوامل اقتصاد کلان و عوامل حسابداری با در نظر گرفتن تحریم های اقتصادی در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران مقاله

بورس اوراق بهادار نهاد جمع آوری پس اندازها و نقدینگی بخش خصوصی به منظور تامین مالی پروژه های سرمایه گذاری بلندمدت است. شاخص های این بازار تحت تاثیر عوامل متعددی قرار دارند که یکی از مهمترین این عوامل متغیرهای اقتصادی می باشند. تعیین عوامل موثر بر شاخص کل بورس بازده آتی بطور دقیق امکان پذیر نیست، بنابراین سهامداران هنگام سرمایه گذاری ریسک پذیرند و برای حداکثرکردن منافع خویش به دنبال پیش بینی بازده سهام هستند. بیشتر سرمایه گذاران بالفعل و بالقوه در تحلیل مالی و پیش بینی جریان های نقدی ورودی آتی به واحد تجاری و به تبع آن پیش بینی بازده سرمایه گذاری از اطلاعات حسابداری و اقتصادی استفاده می کنند. در این پژوهش تاثیر متغیرهای اقتصادی همانند نرخ ارز، نرخ تورم، نرخ سود سپرده های بانکی یکساله و نرخ رشد اقتصادی و تحریم های وارده علیه ایران بر بازدهی سهام با استفاده از روش سری زمانی گشتاورهای تعمیم یافته(GMM) بررسی شده است.همچنین تاثیر متغیرهای حسابداری نظیر نسبت قیمت به سود، بازده دارایی ها، بازده حقوق صاحبان سهام، نسبت سود به فروش، سود سهام بر بازدهی سهام طی دوره1391-1382 با استفاده از مدل رگرسیونی سری زمانی- مقطعی (پانل دیتا) درنظر گرفته شده است. یافته های بدست آمده از وجود رابطه معنی داری بین متغیرهای اقتصاد کلان با بازدهی سهام طی دوره مورد مطالعه حکایت دارد. همچنین بین شاخص های حسابداری مورد بررسی با بازدهی سهام ارتباط معنی داری مشاهده شده است.

خلاصه ماشینی:

"در این پژوهش تاثیر متغیرهای اقتصادی همانند نرخ ارز، نرخ تورم، نرخ سود سپردههای بانکی یکساله و نرخ رشد اقتصادی و تحریم های وارده علیه ایران بر بازدهی سهام با استفاده از روش سری زمانی گشتاورهای تعمیم یافته (GMM) بررسی شده است . بنابراین هدف از این تحقیق بررسی تاثیر متغیرهای کلان و عوامل حسابداری بر بازده سهام شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران میباشد. در ادامه به بررسی تاثیر چند متغیر کلان اقتصادی مهم و مربوط بر این رابطه پرداخته شده که نتایج حاصله بیانگر این است که متغیرهای شاخص کل قیمت سهام، تولید ناخالص داخلی به قیمت پایه بدون نفت ، هزینه ناخالص داخلی ، درآمد نفت ، نرخ تورم و تولید ناخالص ملی بر رابطه بین نمره ترکیبی و بازده سهام تاثیر معنی دار داشته و سایر متغیرها بر این رابطه بی تاثیرند. برای پیشگیری از عدم تعادلهای کلان اقتصادی ناشی از تغییرات مداوم نرخ تورم، نرخ ارز و نرخ بهره و تاثیر آن بر بازده واقعی سهام ، این موارد پیشنهاد میشود: ــ با توجه به اینکه افزایش مداوم نرخ تورم و نرخ ارز و کاهش قیمت نفت ، کاهش بازده واقعی سهام را در پی دارد که ممکن است موجب کاهش سرمایه گذاری بخش خصوصی در اقتصاد کشور شود، برای تضمین حداقل عایدی سهامداران میبایست راهکارهایی مانند کوپن سهام، سهام با تضمین سودآوری، بیمه نمودن سرمایه گذاری، امکان خرید و فروش ریسک ، ابداع روشهای نوین بازارگردانی، حمایت سازمان بورس از سرمایه گذاران با روشهای مختلف و موارد دیگر مورد بررسی و اجرا قرار گیرند."

٨ عامل تاثیرگذار بر بازگشت شاخص بورس به مدار رشد

تهران- ایرنا- یک کارشناس بازار سرمایه گفت:‌ این روزها هشت عامل تاثیرگذار در بهبود روند معاملات بورس قابل عوامل موثر بر شاخص کل بورس اشاره است و به نظر می‌رسد مقدار ریسکی که اکنون در رابطه با انتخابات در بازار سرمایه وجود دارد، با برگزاری انتخابات از بین برود و شاهد رونق در معاملات بازار سهام باشیم.

«پیمان حدادی» امروز (سه‌شنبه) در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادی ایرنا به علت رشد این روزهای شاخص بورس در بازار اشاره کرد و افزود: افزایش حجم معاملات در بازار در کنار افزایش نسبی قیمت‌ها و نیز کاهش تعداد نمادهای حاضر در صف فروش در روزهای گذشته، نویدبخش حرکت بازار به سمت تعادل است و بعد از نزدیک به ١٠ ماه از روند نزولی شاخص بورس، اکنون معاملات در حال خارج شدن از مسیر اصلاحی است.

ثبات نسبی دلار

وی با بیان اینکه ثبات نسبی قیمت ارز یکی از مهمترین عواملی بود که در هفته‌های گذشته روند تعادلی بازار سهام را رقم زد، اظهار داشت: این روزها فعالان حاضر در بازار سرمایه کمتر از دلار در محدوده‌های قیمتی ٢٠ هزار تومان یا کمتر از آن صحبت می‌کنند.

حدادی خاطرنشان‌کرد: در اردیبهشت‌ماه گمانه‌زنی‌های مربوط به کاهش نرخ دلار به کمتر از ٢٠ هزار تومان به شدت موجب آسیب به بازار سهام شد، بنابراین ایجاد ثبات نسبی در قیمت ارز یکی از مهمترین عواملی بود که باعث شد تا شاخص بورس روند صعودی را در پیش بگیرد.

فاصله گرفتن فعالان بازار سرمایه از اخبار مذاکرات وین

این کارشناس بازار سرمایه ادامه‌داد: در فروردین و اردیبهشت‌ماه یکی از عوامل موثر بر بازار سهام بحث مربوط به مذاکرات وین بود، فاصله گرفتن فعالان بازار سرمایه از اخبار مذاکرات زمینه کمک به ثبات نسبی در معاملات را در روزهای گذشته فراهم کرد.

وی بیان‌داشت: هفته‌های گذشته گمانه‌زنی‌هایی در زمینه بحث مذاکرات وین مطرح می‌شد که آثار مثبت و منفی به نتیجه رسیدن مذاکرات بر بازار سرمایه ابهامی را در بازار به وجود آورده بود، این در حالی است که اکنون دیگر این ابهام‌ها کمتر در تصمیمات فعالان بازار سرمایه نقش دارد.

٨ عامل تاثیرگذار بر بازگشت شاخص بورس به مدار رشد

کاهش ریسک معاملات بورس با مشخص شدن کاندیداهای ریاست جمهوری

حدادی افزود: با نزدیک شدن به روز انتخابات ریاست‌جمهوری و مشخص شدن کاندیداهای نهایی تا حدود زیادی بازار سرمایه توانسته است ریسک انتخابات را مدیریت کند و از این طریق شاهد کاهش ریسک موجود در بازار هستیم.

وی اضافه‌کرد: اکثر کاندیداها در خصوص بازار سرمایه و حمایت از این بازار وعده‌هایی دادند که در صورت واقعی بودن وعده‌ها، به‌طور حتم می‌تواند برای روند بازار سرمایه مثبت باشد.

نقش پررنگ تزریق نقدینگی به صندوق تثبیت بازار سرمایه بر معاملات بورس

این کارشناس بازار سرمایه با تاکید بر آنکه دیگر عاملی که در مثبت شدن روند بازار تاثیرگذار بود و به رشد شاخص کل و سهام بزرگ بازار کمک کرد بحث تزریق ٢٠٠ میلیون دلاری بود که واریز بخشی از آن انجام شده است، گفت: این مبلغ قرار است در چند مرحله واریز شود که براساس صحبت‌های انجام شده توسط رییس سازمان بورس و اوراق بهادار، در روزهای آینده شاهد واریزی باقیمانده آن در بازار خواهیم بود.

حدادی اظهار داشت: ممکن است از نظر ریالی این واریزی حدود چهار هزار میلیارد تومان باشد و عدد چندان قابل توجهی در برابر معاملاتی که در بازار انجام می شود محسوب نشود، اما این اقدام نشان می دهد که سران قوا تصمیم عوامل موثر بر شاخص کل بورس دارند تا حداقل از طریق واریز نقدینگی و دیگر راه های ممکن بار دیگر از بازار سرمایه حمایت کنند.

این کارشناس بازار سرمایه تاکید کرد: این اقدام بیش از آنکه بخواهد از لحاظ ریالی به بازار سرمایه کمک کند، موجب تزریق عوامل عوامل موثر بر شاخص کل بورس مثبت روانی در بازار شد که زمینه بازگشت اعتماد دوباره به بازار را برای ورود نقدینگی‌ها فراهم کرد.

ثبات معاملات در بازارهای جهانی

وی با اشاره به اینکه روند معاملات در بازارهای جهانی و ثبات ایجاد شده در این بازار از دیگر عواملی بود که در هفته‌های گذشته به رشد قیمت‌های سهام شاخص ساز در بازار کمک کرد، گفت: پس از رشدهایی که در نیمه دوم سال ٩٩ در بازار جهانی رخ داد بسیاری از تحلیلگران به دنبال اصلاح در قیمت‌های بازار جهانی بودند که این موضوع گمانه زنی هایی را برای تغییر روند بازار ایجاد کرد، در حالی که از یک ماه گذشه زمینه ثبات نسبی در معاملات بازارهای جهانی فراهم شده است.

حدادی اظهار داشت: این ثبات نسبی در قیمت‌های جهان و نرخ ارز باعث شد تا گزارش‌های تولید و فروش شرکت‌های بورسی و فرابورسی در اردیبهشت‌ماه مطلوب باشد و روند بازار هم از نظر بنیادی به دنبال خرید سهام پیش برود.

ثبات و کاهش در نرخ بهره بانکی

به گفته وی، ثبات و کاهش در نرخ بهره بین بانکی از دیگر عواملی بود که می تواند در میان‌مدت به بهبود روند بازار سرمایه کمک کند.

افزایش ورود نقدینگی به بازار سهام

حدادی، به افزایش ورود نقدینگی به بازار سهام در هفته‌های گذشته اشاره کرد و افزود: ثبات و رکود معاملات در بازارهای موازی اعم از مسکن، طلا، سکه و خودرو زمینه ورود نقدینگی به بازار سهام را فراهم کرد، اکنون این بازارها نسبت به بازار سرمایه گران‌تر هستند و بازار سرمایه از نظر ارزش ذاتی در شرایط بهتری نسبت به دیگر بازارها قرار دارد.

ریزش رمز ارزها

این کارشناس بازار سرمایه همچنین ریزش رمز ارزها را به عنوان دیگر عامل تاثیرگذار بر بهبود معاملات بورس دانست و گفت: بازار رمز ارزها به عنوان رقبای اصلی بازار سهام تلقی می‌شود، با توجه به نوسانات منفی و عجیبی که در این بازار رخ داده به نظر می رسد نقدینگی که در ماه های گذشته در رمز ارزها حرکت کرده بود در حال خروج از این بازار و بازگشت به بازار سهام باشد.

پیشروی صف‌های فروش سهام کوچک به سمت تعادل

وی تاکید کرد: همچنان در بازار سهام بعد از چند ماه نمادهای کوچک بازار که بیش از ۲۵۰ نماد هستند درگیر صف های فروش و روز به روز در حال نزدیک شدن به تعادل هستند.

حدادی بیان‌داشت: اکنون دیگر بازار سهام مانند چند وقت گذشته شاهد فروشنده ای خاص نیست اما خریداران به دنبال خرید در قیمت‌های منفی هستند.

این کارشناس بازار سرمایه تاکید کرد: افزایش حجم معاملات در کنار کاهش تعداد صف‌های فروش و افزایش صف‌های خرید در روزهای گذشته، از جمله عواملی هستند که نشان می دهد بازار در حال حرکت به سمت تعادل است.

رفع کامل ریسک‌های موجود در بازار بعد از انتخابات

وی به چرخش نقدینگی در میان صنایع بزرگ بازار اشاره کرد و گفت: این موضوع یکی از اتفاقات مثبت و خوب بازار در هفته‌های گذشته است که به نظر می‌رسد مقدار ریسکی که اکنون در رابطه با انتخابات در بازار سرمایه وجود دارد پس از برگزاری انتخابات و مشخص شدن شخص رییس‌جمهوری از بین برود و شاهد رونق در معاملات بازار سهام باشیم.

به گزارش ایرنا، شاخص کل در بازار بورس روز گذشته (دوشنبه، ۱۷ خردادماه) هشت هزار و ۵۸۶ واحد رشد داشت که در نهایت این شاخص به رقم یک میلیون و ۱۵۷ هزار واحد رسید.

شاخص بورس تا کجا بالا می‌رود؟

هر روز در مورد شاخص بورس اخباری را می‌شنویم. عددی که بالا و پایین می‌رود و بر تصمیم افراد مبنی بر ورود به بازار سرمایه تاثیر می‌گذارد. اما شاید خیلی‌ها به درستی ندانند شاخص بورس چیست؟ و چه تاثیری بر سرمایه افراد می‌گذارد.

از وقتی که یادم می‌آید، این سوال در بازار سرمایه مطرح بود که شاخص تا کجا می‌رود؟ زمان‌هایی بود که شاخص 100 هزار واحد، یک رویا بود. بعدها سوال شد که آیا شاخص به 200 هزار می‌رسد؟ 800هزار یا یک میلیون واحد چطور؟

در این نوشته در مورد شاخص‌های موجود در بازار سرمایه حرف خواهیم زد و عوامل موثر بر آن‌ها را بررسی می‌کنیم. امیدواریم که بتوانیم کمک کنیم که بتوانید شاخص را بهتر و موثرتر درک کنید.

شاخص کل بورس چیست

معمولا وقتی از شاخص بورس حرف می‌زنند، منظورشان شاخص کل یا شاخص بازدهی و قیمت TEDPIX است.

در این شاخص قیمت و سود تعدادی از سهم‌های برگزیده و بزرگ با ضرایب متفاوت، میانگین گرفته می‌شود. یعنی شرکت‌های بزرگ تاثیر بیشتری در شاخص دارند تا شرکت‌های کوچک.

تفاوت وزن سهم‌ها در شاخص، یک نکته خوب و یک نکته بد دارد. نکته خوب این است که درک ما از وضعیت عمومی بازار سهام را بهتر می‌کند. طبیعی است که پرداخت سود از سوی یک شرکت بزرگ، تاثیر بیشتری داشته باشد تا پرداخت عددی به مراتب کم‌تر از سوی یک شرکت کوچکتر.

“شرایطی قابل تصور است که رشد شاخص بیشتر یا کم‌تر از بازدهی پرتفوی شخصی افراد باشد.”

اما مشکل اینجا است که ما در پرتفوی شخصی خود، متناسب با وزن منظور شده در شاخص سهام نمی‌خریم. برای همین عوامل موثر بر شاخص کل بورس شرایطی قابل تصور است که رشد شاخص بیشتر یا کم‌تر از بازدهی پرتفوی شخصی افراد باشد.

به سهم‌های حاضر در شاخص کل بورس، سهم‌های شاخصی یا شاخص‌ساز می‌گویند.

شاخص بورس چطور رشد می‌کند؟

همان‌طور که گفتیم، شاخص کل از دو قسمت ساخته شده است. قیمت سهم‌ها و بازدهی آن‌‌ها.

اگر اتفاقی رخ دهد که به موجب آن قیمت سهم‌ها رشد کند، شاخص بالا می‌رود. در این صورت نسبت P/E بازار هم افزایش پیدا می‌کند. یعنی مردم برای گرفتن یک میلیون بازدهی، ملزم به پرداخت عددی بالاتر خواهند بود.

اما از طرف دیگر، اگر قیمت سهم‌ها ثابت بماند و سود شرکت‌ها افزایش پیدا کند نیز شاخص بالا می‌رود. با این حال افزایش شاخص کل بیشتر تحت تاثیر تغییر قیمت‌ها است.

در این صورت، P/E بازار کاهش پیدا می‌کند.

در مجموع عوامل موثر بر شاخص کل بورس شاخص کل می‌خواهد نشان بدهد که به طور میانگین، سرمایه‌گذاران از بورس چه بازدهی‌ای را می‌گیرند.

عوامل متعددی می‌توانند قیمت و بازدهی سهم‌ها را تغییر دهند. برای مثال تورم می‌تواند دارایی‌های شرکت را گران کند و همین موضوع (به صورت تجدید ارزیابی) در سرمایه شرکت نمود پیدا می‌کند.

هدایت نقدینگی به سمت بازار (کشش تقاضا) از دیگر عواملی است که قیمت‌ها را بالا می‌برد.

تغییر در نرخ ارز (سامانه نیما) سودآوری شرکت‌ها را تغییر می‌دهد. بهبود اوضاع اقتصادی هم می‌تواند باعث تعدیل مثبت در سودآوری شرکت شود.

شاخص کل هم‌وزن

یک شاخص دیگر در بورس، شاخص کل هم‌وزن است. در این شاخص بورس بجای در نظر گرفتن وزن متفاوت برای شرکت‌ها، تمام سهم‌ها با یک وزن در شاخص منظور می‌شوند.

یعنی اگر نیمی از سهم‌های شاخص‌ساز مثبت 5 و نیمی منفی 5 باشند، مستقل از این که کدام بزرگ و کدام کوچک است، شاخص کل هم‌وزن بدون تغییر باقی می‌ماند.

این شاخص درک بهتری از تغییرات بازار به دست می‌دهد. چرا که مثبت بودن چند شرکت بزرگ باعث بالا رفتن شاخص کل می‌شود اما ممکن است اثر آن را در پرتفوی شخصی خود نبینید.

شاخص قیمت

وقتی از شاخص بورس حرف می‌زنیم، منظورمان تغییر در قیمت و بازدهی شرکت‌ها است. یعنی اگر قیمت تمام سهم‌ها ثابت بماند، اما سود تقسیمی آن‌ها به طور سالانه افزایش داشته باشد، شاهد بالارفتن شاخص بورس خواهیم بود.

با این وجود برای بیشتر سرمایه‌گذاران حقیقی، تغییر قیمت سهم مهم‌تر از تغییر در سود تقسیمی شرکت‌ها است.

به همین دلیل شاخص دیگری به اسم شاخص قیمت تعریف می‌شود که در آن مستقل از تغییر در سود تقسیمی، تنها تغییر در قیمت سهم‌ها منظور شده است. گاهی به این شاخص، شاخص TEPIX هم می‌گویند.

شاخص شناور آزاد

تمام سهم شرکتی که در بورس پذیرفته شده، به صورت روزانه معامله نمی‌شود. بخشی از سهم یک شرکت، در اختیار سهام‌داران عمده‌ای است که قصد فروش سهم در کوتاه مدت را ندارند. این افراد می‌خواهند در مدیریت شرکت نقش داشته باشند. به قسمت دیگری از سهم که توسط دیگر سهام‌داران خرید و فروش می‌شود، سهام شناور آزاد می‌گویند.

تصور کنید که تنها دو شرکت در شاخص بورس حضور داشته باشند. شرکت اول یک شرکت بزرگ است که ده درصد سهام شناور آزاد دارد. شرکت دوم، یک پنجم این شرکت ابعاد دارد، اما همه سهم‌هایش شناور آزاد هستند. اگر قیمت این دو شرکت تغییر کند، تاثیر شرکت اول بر شاخص بورس بیشتر خواهد بود.

سهامداران حقیقی و خرد، معمولا در بخش شناور آزاد قرار می‌گیرند. برای آن‌ها شرکتی کوچک که سهام شناور آزاد بیشتری دارد، موثرتر است تا شرکتی بزرگ که بیشتر سهم آن در اختیار عده‌ای خاص است.

به همین دلیل توجه به شاخص شناور آزاد برای حقیقی‌ها اهمیت پیدا می‌کند.

شاخص صنعت

یکی از شاخص‌هایی که در بورس به آن پرداخته می‌شود، شاخص صنعت است. این شاخص، خود از شاخص‌های کوچک‌تری ساخته می‌شود.

هر صنعت موجود در بورس، برای خود یک شاخص دارد. مثلا شاخص صنعت خودرو، شاخص صنعت بانک‌ها و شاخص صنعت کانی‌های غیرفلزی.

این شاخص‌ها ابزاری بسیار مفید در بررسی و انتخاب سهم هستند.

از یک سو، به طور معمول سرمایه‌گذاران باتجربه، تلاش می‌کنند که سهم‌هایی خوب از صنایع قوی را انتخاب کنند. بسیاری از سرمایه‌گذاران هرگز سراغ یک صنعت نمی‌روند، حتی اگر یک سهم در این صنعت وضعیت خوبی داشته باشد.

مثلا وارن بافت علاقه زیادی به بانک‌های سرمایه‌گذاری ندارد و به غیر از سالامون برادرز، چندان سراغ این صنعت نرفته است. سالامون برادرز هم به او ضربه بزرگی زد.

یک وضعیت مهم زمانی است که شاخص یک صنعت رشد کرده، اما سهم خوبی در این گروه، از شاخص صنعت جا مانده است. معمولا در ایران، سهم به دنبال صنعت حرکت می‌کند. برای همین پیدا کردن چنین سهم‌های جامانده‌ای برای سرمایه‌گذاران ارزشمند خواهد بود.

توصیه می‌شود که همواره علاوه‌بر بررسی نمودار سهم، نمودار صنعت آن را هم بررسی کنید.

شاخص 30 شرکت بزرگ و 50 شرکت فعال‌تر

در شاخص بورس تعداد بسیار زیادی شرکت حضور دارند. برخی از آن‌ها شرکت‌هایی بزرگ و برخی دیگر کوچک و متوسط هستند. برای مثال اخابر، جم، وبملت، شتران، وصندوق و خودرو شرکت‌های بزرگ به حساب می‌آیند. اما خلنت، غالبر و ومشان شرکت‌هایی کوچک هستند.

سوال اینجا است که چطور می‌توانیم بفهمیم که رشد شاخص، به خاطر رشد شرکت‌های بزرگ است یا کوچک و متوسط؟ گفتیم که یک راه، توجه به شاخص هم‌وزن بجای شاخص بورس است. اما از طرف دیگر می‌توانید تغییرات 30 شرکت بزرگ بازار را در شاخصی جداگانه مشاهده کنید.

یک موضوع جالب دیگر، تاثیر شرکت‌هایی با حجم معاملات کم‌تر در شاخص کل است. ممکن است سهمی بسته باشد، یا به تعدادی بسیار اندکی معامله شود، اما بر شاخص بورس اثر بگذارد.

سرمایه‌گذاران حقیقی و فعال، معمولا به سمت سهم‌هایی با نقدشوندگی و فعالیت بیشتر کشیده می‌شوند. به همین دلیل می‌شود شاخصی جدید تعریف کرد که در آن فقط شرکت‌های فعال‌تر منظور شده باشد.

آیا شاخص کل گویای همه‌چیز است؟

همان‌طور که دیدیم، در شاخص کل سهم‌های متعددی حضور دارند. عملکرد پرتفوی شما در هر روز می‌تواند بهتر، بدتر یا مشابه روند تغییرات عوامل موثر بر شاخص کل بورس شاخص باشد. به بیان ساده، تغییرات شاخص کل، همان چیزی نیست که شما در پرتفوی خود می‌بینید.

اگر شما روی صندوق شاخصی سرمایه‌گذاری کرده باشید، باید بازدهی صندوق معادل شاخص کل شوند. صندوق شاخصی صندوقی است که سهم‌های شاخص‌ساز را با رعایت وزن عوامل موثر بر شاخص کل بورس در خود دارد. در این صورت رشد شاخص بورس دقیقا در حساب سرمایه‌ای شما نیز منعکس خواهد شد.

درست است که شاخص کل و دیگر شاخص‌ها روند حرکت بازار را به شما نشان می‌دهند، اما می‌شود در بازه‌هایی که شاخص بورس روندی نزولی دارد، پرتفوی سودآوری داشت.

به بیان دیگر، بجای آن که تمام تمرکز خود را متوجه تغییرات شاخص کنید، بهتر است برای ساختن یک پرتفوی ایمن و سودآور وقت بگذارید. در این صورت حتی اگر شاخص منفی باشد هم میتوانید سود کنید.

آیا شاخص بورس دماسنج اقتصاد است؟

شاید بارها شنیده باشید که شاخص بورس دماسنج اقتصاد است. یعنی اگر شرایط اقتصادی خوب شود، شاخص هم بالا می‌رود.

این حرف به هزاران دلیل اشتباه است. یک نمونه بسیار خوب، خروج یک‌جانبه آمریکا از توافق برجام است.

با این تصمیم ترامپ، قیمت ارز در ایران بالا رفت، شرکت‌ها در تامین سرمایه، تامین مواد اولیه و فروش با مشکل مواجه شدند و اقتصاد ایران با مشکلاتی جدی روبرو شد.

از آن تاریخ تا به امروز (آبان 97 تا اردیبهشت 99)، شاخص نزدیک به 800 درصد رشد داشته است. این در حالی است که از نرخ بازار آزاد از آن تاریخ، نزدیک به 300 درصد بالا رفت.

اگر شاخص را با نرخ دلار تنظیم کنیم، می‌بینیم که یک سرمایه‌گذار توانسته در بازار سهام، 125 درصد سود دلاری بگیرد. (توجه کنید که یک میلیون تومان یا 250 دلار، به 9 میلیون تومان یا 562 دلار تبدیل شده است.) اما آیا می‌شود ادعا کرد که اقتصاد ایران از سال 96 تا به امروز، 125 درصد پیش‌رفت داشته؟

برای این منظور می‌توانیم آمار رشد اقتصادی در سال‌های 97 و 98 را ببینیم، یا به تغییرات نرخ بیکاری، نرخ تورم و دیگر شاخص‌های اقتصادی نگاه کنیم تا متوجه شویم رشد 125 درصدی بازار سرمایه، به معنای بهبود اوضاع اقتصادی نیست.

به زبان ریاضی، بین عوامل موثر بر شاخص کل بورس نمودار GDP و شاخص کل، هیچ ارتباط معناداری وجود ندارد.

شاخص تا کجا بالا می‌رود؟

سال 92، زمانی که همه از بالا رفتن نجومی شاخص حرف می‌زدند، شاخص کل نتوانست از مرز 100 هزار واحد عبور کند. 4 سال طول کشید تا بالاخره سقف 100 هزار واحد شکسته شود. در آن زمان این عدد، بی‌اندازه بزرگ و سرسام‌آور بود.

در ابتدای سال 99 صحبت از میلیونی شدن شاخص بورس است. بعید نیست که چند سال دیگر از خودمان بپرسیم که آیا شاخص، می‌تواند از میلیارد عبور کند یا نه؟