سود یا EPS تحقق یافته چیست؟

یکی از تفاوت های اساسی که سود خالص با سود ناخالص دارد این است که دو اصطلاح حسابداری متفاوت تعریف شده است. در سود ناخالص در واقع فقط مبالغی که به طور مستقیم با عملیات تولید ارتباط دارند کم می شود اما در سود خالص درآمد باقی مانده در یک شرکت همه ی هزینه ها در طول یک سال سود یا EPS تحقق یافته چیست؟ یا یک دوره باید کسر شود. برای به دست آمدن سود خالص تمام هزینه ها اعم از مستقیم و غیر مستقیم کم شود زیرا سود خالص سودی کاملا واقعی بوده و عملکرد آن نیز با سود ناخالص تفاوت دارد.

عبارت ها و اصطلاحاتی که باید در مورد سهام بدانیم

بر طبق قانون تجارت ایران شرکت ها می توانند سهام خود را با قیمتی بالاتر از قیمت اسمی در بازار عرضه کنند و ما به تفاوت آن را به اندوخته شرکت واگذار کنند و یا بین سهامداران تقسیم کنند.

به این تفاوت قیمت اسمی و قیمت بالاتری که در سازمان بورس در حال معامله و خرید و فروش است صرف سهام گفته می شود.

بسیاری از شرکت ها هستند که برای تامین مالی خود و پر کردن اندوخته شرکت از روش صرف سهام بهره می گیرند.

لازم به ذکر است که همه شرکت ها مجاز نیستند که از روش صرف سهام استفاده کنند چرا که قوانین و شرایط مختص به خود را دارد.

به طور مثال برای صرف سهام نیاز به یک ضامن است که که متعهد شود آن قسمتی از سهام که در بازار به فروش نرفته است را بخرد.

اگر شرایط شرکت به شکلی باشد که سهام وکیوم (مدیریتی) تزلزل داشته باشد، این امکان وجود دارد که کنترل شرکت از دست سهامداران عمده خارج شود.

نکته قابل توجه این است که صرف سهام به عنوان سود برای شرکت در نظر گرفته نمی شود بلکه در ستون دارایی ها در ترازنامه قرار می گیرد.

سود انباشته چیست؟

سود انباشته یکی از ابزارهایی است که شرکت برای تامین مالی از آن استفاده می کند. شرکت ها معمولا همه سود خود را تقسیم نمی کنند و مقداری از سودی را که بین سهامداران تقسیم نکرده اند به عنوان سود انباشته ذخیره می کنند.

شرکت ها می توانند افزایش سرمایه از این محل بدهند و در سایت کدال منتشر می شود که یک نماد افزایش سرمایه از محل سود انباشته خواهد داشت.

صورت سود و زیان شرکت ها

در این گزارش می توان سود و زیان شرکت را در دو سال متفاوت با هم مقایسه کرد.

درآمدهای عملیاتی شرکت، درآمدی که از فروش محصولات به دست آورده است، بهای تمام شده درآمدهای عملیاتی، مبلغی که برای تولید محصول هزینه شده است و در نهایت سود به دست آمده گزارش می شود.

هزینه های مالی شرکت، درآمدهای غیر عملیاتی، هزینه های اداری و عمومی، سود عملیاتی و …. از جمله هزینه های مثبت و منفی هستند که با کسر کردن هزینه ها از مبلغ سود، سود نهایی شرکت حاصل می شود.

بنابراین در گزارش های سود و زیان شرکت ها می توان به راحتی از میزان سود دهی آن ها آگاه شد.

حراج پیوسته و ناپیوسته

یکی از عبارات و اصطلاحاتی که در گزارشات ناظر بازار با آن زیاد مواجه می شویم، اصطلاح حراج پیوسته و ناپیوسته است.

حراج ناپیوسته: منظور از حراج ناپیوسته این است که معمولا در یک بازه زمانی سی دقیقه ای تنها ثبت سفارش انجام می شود و تا زمانی که این سی دقیقه به پایان نرسد هیچ معامله ای انجام نشود.

پس از به پایان رسیدن این بازه زمانی در صورتی که قیمت خریداران و فروشنده ها با هم یکسان باشد امکان کشف قیمت و انجام معاملات وجود دارد.

حراج پیوسته: تفاوت حراج پیوسته با حراج ناپیوسته این است که در حراج پیوسته نیازی به تعیین کردن زمان مشخص و ثابتی برای ثبت سفارش نیست و هر زمانی که قیمت خریدار با فروشنده ها یکسان باشد معاملات انجام می شود.

EPS چیست؟

EPS مخفف اصطلاح Earning per share به معنای سود هر سهم است. برای به دست آوردن این عدد کافی است که کل سود شرکت پس از کسر مالیات به تعداد سهام تقسیم کرده آن گاه سود هر سهم حاصل می شود.

سود پیش بینی شده: سودی است که شرکت برای سال مالی پیش رو تخمین می زند.

سود تحقق یافته: سودی است که در سال مالی گذشته به هر سهم تعلق گرفته است.

تعدیل کردن سود: گاهی سود به دست آمده در پایان سال مالی کمتر و یا بیشتر از سود پیش بینی شده است.

تعدیل کردن سود به این معنا است که بررسی و تحلیل های لازم روی این موضوع صورت بگیرد و مشخص شود که سود پیش بینی شده کمتر شده است یا بیشتر.

تعدیل مثبت یا منفی ای که بیش از بیست درصد باشد منجر به متوقف شدن سهم می شود و سازمان بورس نماد را متوقف می کند.

DPS چیست؟

DPS مقدار سودی است که شرکت در بین سهامداران به طور نقدی تقسیم می کند.

این که از میزان سود حاصل شده چه مقدار و یا چه درصدی به صورت نقدی توزیع شود و چه درصدی از آن در شرکت باقی بماند تصمیمی است که در مجمع عادی سالیانه توسط هیئت مدیره به مجمع پیشنهاد داده می شود و سپس به تصویب سهامداران می رسد.

هر دو عدد dps و eps در سایت tsetmc قابل مشاهده هستند. به طور مثال اگر یک نماد در سایت tsetmc جست و جو شود مشاهده می شود که دو سربرگ با عناوین eps و dps ظاهر می شود.

در تصویر زیر سربرگ eps برای نماد فولاد مشاهده می شود. تمامی گزارش ها سه ماهه، شش ماهه و نه ماهه در این بخش منتشر می شود ( این گزارش ها در سامانه کدال نیز قرار می گیرند).

در این بخش می توان دید که سود پیش بینی شده در دوره های گذشته تا چه اندازه به سود واقعی و تحقق شده شرکت نزدیک است.

همچنین در طول یک سال مالی شرکت می تواند سه یا چهار دوره سود پیش بینی شده آن سال مالی را حتی با قانون جذب تغییر دهد.

اگر برای نماد فولاد در تصویر زیر آخرین پیش بینی ها را تحلیل کنیم می بینیم که در تاریخ ۲۵ اسفند سال ۱۳۹۶ شرکت پیش بینی کرده است که به مبلغ ۲۵۳ ریال سود خواهد ساخت، سه ماه پس از شروع سال مالی سود واقعی کسب شده ۱۲۱ ریال است و در ستون “پوشش” اعلام کرده است که ۴۰ درصد از سود پیش بینی شده را محقق کرده است.

همچنین در ستون رشد ۱۹.۳۷ درصد تعدیل مثبت اعلام کرده است. از سه ماه اول به بعد شرکت اعلام می کند که ۳۰۲ ریال سود در سال مالی خواهد داشت و این روند برای سه ماه بعدی تکرار می شود.

فرمول سود خالص چیست؟

شاید برای برخی از افراد جای سوال باشد که تعریف سود چیست؟ اگر در اقتصاد بخواهیم به نوعی فایده اشاره کنیم آن فایده سود می باشد. سود در واقع نوعی فایده ی مالی است و به صاحبان شرکت تعلق دارد. سود آنچنان هم کلمه ی دشواری نمی باشد و بسیاری افراد می توانند به سوالات گیج کننده در این مورد پاسخ دهند. صاحبان شرکت تصمیم می گیرند که سود به دست آمده را در شرکت برای کسب و کار استفاده کنند یا خیر. در شرکت ها در واقع سود به پولی گفته می شود پس از کم کردن همه ی هزینه های اضافی از فروش محصولات و یا خدمات به دست می آید. تمامی افرادی که در این عملیات شریک هستند باید مالیات درآمد خود را پرداخت کنند. در یک کار شخصی اگر جمع درآمد فرد از جمع مبالغ تجاری آن بیشتر شود در این صورت فرد سود کرده است. مدیر مالی سود را این چنین تعریف می کند: پس از در نظر گرفتن همه هزینه ها در یک کسب و کار پولی که به دست می آید سود گفته می شود. مسیر سودآور مسیری طولانی و بسیار مشکل است.

منظور از سود خالص و ناخالص چیست؟

سود خالص به سودی گفته می شود که یک شرکت و یا سازمان بعد از کم کردن تمامی هزینه های مربوط به عملیات و کارهای شرکت در اختیار افراد قرار می گیرد. سود خالص به منظور نشان دادن توانایی شرکت در عملیات فروش بسیار حائز اهمیت می باشد. سود ناخالص به پولی گفته می شود که پس از جمع و تفریق کردن همه ی هزینه ها از درآمد اصلی باقی می ماند. سود ناخالص اهمیت زیادی داشته و چگونگی کارایی شرکت را در عملیات تولید و قیمت گذاری نشان می دهد. برخی از تفاوت های سود خالص و ناخالص را در زیر شرح داده ایم:

معنی سود خالص و ناخالص

یکی از تفاوت های اساسی که سود خالص با سود ناخالص دارد این است که دو اصطلاح حسابداری متفاوت تعریف شده است. در سود ناخالص در واقع فقط مبالغی که به طور مستقیم با عملیات تولید ارتباط دارند کم می شود اما در سود خالص درآمد باقی مانده در یک شرکت همه ی هزینه ها در طول یک سال یا یک دوره باید کسر شود. برای به دست آمدن سود خالص تمام هزینه ها اعم از مستقیم و غیر مستقیم کم شود زیرا سود خالص سودی کاملا واقعی بوده و عملکرد آن نیز با سود ناخالص تفاوت دارد.

هدف سود خالص و ناخالص

با توجه به مفهوم این دو سود و شباهت آن ها به یک دیگر اما از نظر هدف کاملا از هم جدا می شوند. سازمان های حسابداری سود ناخالص را مورد بررسی قرار می دهند تا بتوانند تاثیرات هزینه ها را بر روی سود درک کنند. این سازمان ها با کنترل کردن هزینه ها این اطمینان را می دهند که سود مناسبی را به دست می آورند.

قابلیت اطمینان در سود خالص و ناخالص

سود ناخالص واقع بینانه نمی باشد زیرا از هزینه هایی نظیر مالیات و بهره های وام صرف نظر شده و فقط هزینه ی تولید کم می شود. اما سود خالص سود واقعی شرکت بوده و صاحبان شرکت می توانند از این نوع سود برای تصمیم گیری ها درباره ی توسعه ی شرکت استفاده کنند. در محاسبات سود خالص تمامی هزینه ها کسر می شود تا محاسباتی منطقی و واقعی از عملکرد شرکت نشان داده شود. سود خالص سودی منطقی بوده و به پیشرفت یک شرکت کمک زیادی کرده و سریع آن را به مراتب بالاتر ارتقا می دهد.

P به E گذشته نگر یا TTM چیست؟

معامله گران و تحلیلگران بورس برای یافتن سهام ارزنده از تحلیل بنیادی استفاده میکنند تا بتوانند ارزش ذاتی یا واقعی سهام را شناسایی کنند و با مقایسه آن با قیمت کنونی سهم اقدام به خرید و یا فروش کنند. برای این منظور روش های متنوع و مدل های مختلفی وجود دارد. همانطور که میدانیم p/e یکی از فاکتورهای تاثیرگذار در انتخاب سهام مناسب جهت سرمایه‌گذاری است. اکثر ما با این مفهوم آشنایی داریم اما روش ttm چیست و چگونه نسبت p/e را با استفاده از این روش محاسبه میکنند؟

نبست قیمت به درآمد یا «P/E» در بورس چیست؟

نسبت پی بر ای یا «P/E» مخفف عبارت «Price/Earnings» به معنی «نسبت قیمت به درآمد» سهام در بورس است. معامله‌گران از این نسبت برای محاسبه ارزش ذاتی سهام استفاده می‌کنند. این روش به عنوان یک شیوه رایج برای محاسبه ارزش سهام در جهان قرار گرفته است. هم‌چنین در بازار بورس ایران نیز استفاده از این نسبت به عنوان ابزار رایج تحلیلگران بنیادی یاد می‌شود و همواره در کنار برآورد دقیق سود هر سهم به عنوان اصلی‌ترین فاکتور, تلاش می‌کنند تا با تخمین دقیق نسبت P/E بتوانند دقیق‌ترین برآورد را از ارزش ذاتی شرکت‌ها داشته باشند. توجه داشته باشید که رایج‌ترین شیوه ارزش‌گذاری در بین تحلیلگران بنیادی از رابطه زیر به دست می‌آید:سود هر سهم برآوردی * قیمت به درآمد هر سهم برآوردی = ارزش ذاتی سهم

محاسبه سود شرکت‌ها از طریق مدل TTM

قبلاً شرکت‌های بورسی، یک ماه مانده به شروع سال مالی جدید، پیش‌بینی‌های خود برای عملکردشان را به‌صورت عمومی منتشر می‌کردند. در واقع این سازمان بورس و اوراق بهادار کشور بود که چنین الزامی را برای شرکت‌ها ایجاد کرده بود. تحلیل‌‌گران به کمک این پیش‌بینی‌ها، به راحتی می‌توانستند سود و زیان‌ها را محاسبه کنند. بنابراین سودهای پیش‌بینی شده‌ی هر شرکت، مبنای محاسبه سود هر سهم یا EPS قرار می‌گرفت. اما به دلیل اینکه گزارش‌ها دچار تغییر شده و نمادهای بورسی هم در پی این تغییرات متوقف و سپس بدون محدودیت نوسان بازگشایی می‌شدند، تحلیل‌گران و افراد معامله‌کننده در بازار بورس، با سردرگمی‌های بسیاری روبه‌رو بودند.

همین موضوع سبب شد تا از اواخر سال ۱۳۹۶، سازمان بورس و اوراق بهادار کشور، ارائه گزارشات پیش‌بینی شرکت‌ها را ممنوع اعلام کند. از آن پس چون هیچ مبنایی برای محاسبه EPS یا سود هر سهم در دست تحلیل‌گران قرار نمی‌گرفت، برای محاسبه این امر از روش دیگری تحت عنوان «مدل TTM» استفاده می‌کنند.

این مقاله را حتما بخوانید: نسبت قیمت به فروش چیست و چگونه محاسبه میشود؟

مدل TTM چیست؟

مدل تی‌تی‌اِم یا TTM مخفف عبارت «Trailing Twelve Months» به معنی «دوازده ماهه گذشته» است. در حال حاضر شرکت‌های بورس موظف هستند تا عملکرد‌های سه ماهه خود را در صورت‌های مالی گزارش کنند که در ۴ دوره قابل محاسبه هستند.

در نتیجه تحلیل‌گران و معامله‌کننده‌های بازار بورس به سود سه ماه گذشته هر سهم دسترسی دارند (این اطلاعات در سایت TSETMC منتشر می‌شود). بنابراین در مدل TTM، می‌توان چهار دوره سه ماهه شرکت‌ها را که جمعاً ۱۲ ماه می‌شود، مورد بررسی قرار داده و براساس EPS این چهار دوره سه ماهه، سود سالیانه شرکت‌ها را ارزیابی کرد. اطلاعات محاسبه نسبت‌های «P/E» نیز در گزارش شرکت‌ها موجود است و می‌توان ارزش ذاتی سهام را به کمک فرمول‌های نامبرده در قسمت قبل، مورد محاسبه و بررسی قرار داد.

ممکن است ارزیابی با مدل TTM به نسبت روش قبل (گزارشات پیش‌بینی) کمی زمانبرتر باشد، اما اطلاعات آن واقعی است و تحلیل‌گران با ارزیابی نتایج حقیقی شرکت‌ها به ارزش ذاتی سهام‌شان پی می‌برند، این در حالی‌ است که در روش قبل، همه چیز براساس پیش‌بینی‌ها انجام می‌شد و اطلاعات واقعی در دست نبود!

برای مثال تصویر زیر مربوط به صفحه سایت بورس برای شرکت پتروشیمی زاگرس با نماد زاگرس است که در تاریخ 4 مرداد ماه 1400 گرفته شده است.

از آنجایی که در آن تاریخ صورت مالی 3 ماهه شرکت منتشر شده است, بنابراین برای محاسبه سود هر سهم(EPS) 12 ماهه گذشته بایستی به ۹ ماهه انتهایی سال 1399 و ۳ ماهه سال جاری شرکت مراجعه کرد. همان‌طور که پیش از این نیز رؤیت شد پتروشیمی زاگرس در دوره 3 ماهه 1400 سود هر سهم 9,817 ریالی را محقق کرده است. بر طبق محاسبات ذیل نیز سود هر سهم در سه فصل پایانی سال سود یا EPS تحقق یافته چیست؟ 1399 معادل 19,774ریال بوده است.

سود هر سهم ۱۲ ماهه 1399 : 24,128ریال

سود هر سهم 3 ماهه ابتدایی 1399: 4354 ریال

سود هر سهم 9 ماهه آخر سال 1399:

24128 – 4354 = 19774

سود هر سهم ۹ ماهه انتهایی 1399 : 19774 ریال

سود هر سهم به روش TTM

9817 + 19774 = 29591

همان‌طور که مشاهده می‌فرمایید سود هر سهم گزارش‌شده در سایت بورس اوراق بهادار 29591 ریال گزارش شده است. این رویه برای تمامی شرکت‌ها انجام می‌شود.

نسبت p/e هر سهم به روش TTM

حال که شیوه برآورد سود هر سهم به روش TTM را فراگرفتید، به توضیح نسبت قیمت به درآمد هر سهم در این روش می‌پردازیم. همان‌طور که پیش از این نیز مطرح شد نسبت P/E از تقسیم قیمت جاری سهم به سود هر سهم به دست می‌آید. تا قبل از اجرایی شدن مدل TTM از سود هر سهم پیش‌بینی‌شده که شرکت‌ها ارائه می‌دادند استفاده می‌شد. اما با اجرایی شدن مدل TTM از سود به‌دست‌آمده ناشی از روش مزبور, استفاده می‌شود. در مثال ما, قیمت پتروشیمی زاگرس 213741 ریال بوده است. ازآنجایی‌که سود هر سهم به روش جدید 29591 ریال به دست آمده است نسبت P/E در تاریخ 4 مرداد 1399 برای پتروشیمی زاگرس برابر 7.22 می‌شود:

قیمت جاری سهم پتروشیمی زاگرس : 213741 ریال

سود هر سهم به روش TTM : 29591 ریال

نسبت قیمت به درآمد هر سهم پتروشیمی زاگرس:

213741 / 29591 = 7.22

مدل TTM برای چه نوع شرکت‌هایی کارایی ندارد؟

مدل TTM برای شرکت‌هایی که نوسان زیادی را در مسیر سوددهی خود طی می‌کنند، کاربرد ندارد؛ در واقع این روش برای تمام شرکت‌هایی که با دگرگونی‌های بسیاری در روند ایجاد سود و سایر فعالیت‌های خود روبه‌رو می‌شوند، بی فایده است!

برای مثال، برخی از نمادهای گروه خودرو در بورس تهران که در برخی از دوره‌های سه ماهه خود، سود خوبی ایجاد کرده و در سه ماهه بعدی زیان می‌دهند، با مدل TTM بررسی نمی‌شود. در واقع در این روش، چهار دوره سه ماهه باید مورد بررسی قرار بگیرد. پس اگر روند رشد شرکت‌ها سلسله‌مراتبی نباشد، نمی‌توان این مدل را در ارزیابی آن‌ها به کار برد.

نکات مهمی که باید در رابطه با مدل TTM بدانید

یکی از مزیت‌های مدل TTM این است که به ما مقدار سود هر سهم را با فرض عدم‌تغییر شرایط در آینده نشان می‌دهد. در نتیجه اگر شرایط بهتری رقم بخورد قطعاً سود هر سهم در روش TTM افزایش پیدا خواهد کرد و این موضوع نمایانگر پتانسیل‌های صعود در آینده خواهد بود. همان‌طور که گفتیم این روش مجموع سودهای هر سهم چهار دوره سه ماهه گذشته سهم را نشان می‌دهد. بنابراین اگر در دوره سه ماهه اخیر عملکرد شرکت بهبود پیدا کند مقدار EPS گزارش‌شده افزایش پیدا خواهد کرد.

این روش برای شرکت‌هایی که روند سودسازی آن‌ها با نوسان زیادی همراه است کارا نیست. برای مثال شرکتی مانند سایپا که در برهه‌ای سود هر سهم محدود و در برهه‌ای دیگر زیان می‌سازد قطعاً این روش کارایی خود را از دست می‌دهد.

این روش برای شرکت‌هایی که با دگرگونی بزرگی در فعالیتشان روبه‌رو می‌شوند، کارایی خود را از دست می‌دهد. برای مثال شرکت صنعتی دریایی ایران با نماد خصدرا تا سال‌های متمادی زیانده بوده است. اما با تغییرات بنیادی که در شرکت رخ داد، این شرکت در سال ۱۳۹۵ سودآور شد. اگر این روش در آن سال نیز حکم‌فرما بود نمی‌توانست اطلاعات تحلیلی مناسبی را به سرمایه‌گذاران مخابره کند.

سود و زیان انباشته سود یا EPS تحقق یافته چیست؟ چیست

سود و زیان انباشته چیست؟ برای یافتن پاسخ این سوال و دیگر سؤالات راجع به سود و زیان انباشته با ما همراه باشید. موضوع این مقاله سود و زیان انباشته، چگونگی محاسبه و جزئیات آن است. با ما همراه باشید.

سود و زیان انباشته چیست:

همان طور که می­دانید هر شرکت تجاری در پایان سال به سهامداران مقداری پول نقد را به عنوان سود می­ پردازد. همه شرکت­­ها علاوه بر این که بخشی از سود حود را به صورت نقدی میان سهامداران، تقسیم می­کنند؛ بخشی از آن را به عنوان سود انباشته در شرکت نگه می­دارند.

بنابراین سود انباشته (Retained Earnings) آن قسمت از سود شرکت است که مثل سود سهام، میان سهام داران تقسیم نشده و برای سرمایه گذاری مجدد درون شرکت ذخیره می­شود.

زیان انباشته چیست:

زمانی که زیان ­های وارده به خاطر رویدادهای مالی شرکت، منجر به مانده بدهکار شود، به آن زیان انباشته می­گویند. زیان انباشته نقش کاهنده در حساب حقوق صاحبان سهام دارد.

اگر زیان انباشته شرکت به مقدار نصف سرمایه شرکت برسد، در این صورت مدیر شرکت باید مجمع عمومی فوق العاده تشکیل دهد و از سهامداران دعوت کند تا در مورد انحلال یا بقای شرکت تصمیم­گیری کنند.

اگر سهامداران با انحلال شرکت موافق نباشند، مدیران موظف هستند سرمایه شرکت را باید به میزان سرمایه­ای که در دسترس دارند، کاهش دهند.

نسبت سود و زیان انباشته به سرمایه:

سود یا زیان انباشته، آن بخش از عایدی شرکت است که میان سهامداران تقسیم نشده و همراه با مبالغ سودهای انباشته در سال­های قبل جمع می­شود. سود انباشته به عنوان سرمایه در گردش شرکت محسوب می­شود که قابل استفاده برای خرید دارایی و بازپرداخت بدهی ها است.

لازم است بدانید حساب خلاصه سود و زیان پایان دوره مالی، نباید در حساب سرمایه بسته شود. خلاصه سود و زیان را باید در حساب سود و زیان انباشته، وارد کرد تا امکان گزارش گیری وجود داشته باشد و از سوی دیگر مقدار سود و زیان در هر دوره نیز فراهم باشد.

سود و زیان انباشته بدهکار:

لازم است بدانید، حساب سود و زیان انباشته یک حساب دائمی و با ماهیت بستانکار است البته در صورتی که شرکت سوددهی داشته باشد. در غیر این صورت و زمانی که شرکت به جای سوددهی زیان­ده باشد، سود و زیان انباشته بدهکار می­شود.

با این تفاسیر زمانی که خلاصه سود و زیان شرکت بدهکار باشد، مؤسسه یا شرکت روی خط زیان است. اگر خلاصه حساب سود و زیان بستانکار باشد، نشان دهنده سوددهی شرکت است.

ثبت سود وزیان انباشته در ترازنامه:

سود و زیان انباشته را در ترازنامه باید در حقوق صاحبان سهام ثبت کنید.

چون حساب سود و زیان انباشته در پایان سال بسته نمی­شود و به سال بعد منتقل می­شود. برای محاسبه سود یا زیان انباشته، باید سود یا زیان انباشته­ی ابتدای دوره را به خالص سود و زیان بیفزایید تا بتوانید میزان سود را از آن کم کنید.

سه فایده سود یا زیان انباشته:

حساب سود و زیان انباشته میان درآمد و ترازنامه، پیوند برقرار می­کند. در صورت مثبت بودن این حساب شرکت دارای سود انباشته است. خوب است بدانید از سود انباشته در چند مسیر استفاده می­شود:

1. پرداخت بدهی­ های شرکت از محل سود انباشته
2. از سود انباشته می­توان برای خرید تجهیزات و ماشین آلات شرکت در جهت بهبود و توسعه استفاده کرد.
3. برخی مدیران شرکت ­ترجیح می ­دهند سود انباشته را برای تحقیق و پژوهش در جهت توسعه و بهبود شرکت صرف کنند.

در صورتی می­توان سود انباشته را صرف موارد بالا کرد که این حساب تبدیل به سرمایه شود. برای این کار باید ابتدا از محل سود انباشته، افزایش سرمایه داشته باشید. سپس می ­توانید کارهای بالا را انجام دهید. اگر درآمد شرکت در حدی نباشد که بتوان موارد ذکر شده را با آن انجام داد، باید این رقم را به عنوان سود یا بازخرید، میان سهامداران توزیع کنید.

سود انباشته ابتدای دوره:

پس از پایان هر دوره حسابداری، باید سود انباشته را در قالب درآمد جمع شده سال قبل و سال جاری در دفاتر ثبت کرد.

برای این کار باید سودی که میان سهامداران توزیع شده را از سود یا EPS تحقق یافته چیست؟ این حساب کسر کنید و در ترازنامه ثبت کنید. آنچه در پایان سال مالی بعد به عنوان تراز پایانی سود انباشته از دوره قبل به جا می­ماند، تراز آغازین سود انباشته نامیده می­شود.

لزومی ندارد که تراز سود انباشته همیشه مثبت باشد، چون ممکن است خالص زیان در دوره جاری بیشتر از تراز آغازین سود انباشته شود. نکته دیگر درباره تراز سود انباشته این است که لازم است بدانید، اگر حجم بالایی از سود سهام میان سهامداران توزیع شود، می­تواند این تراز را منفی کند.

ماهیت سود و زیان انباشته در دفاتر حسابداری:

حسابداران عزیز می­دانند که حساب سود و زیان انباشته به طور کلی ماهیت بستانکار دارد. اگر سود ثبت شده مربوط به سال جاری باشد به نام سود و زیان انباشته جاری ثبت می­شود. اگر حساب سود و زیان مربوط به سال گذشته باشد سود و زیان انباشته نامیده می­شود.

فرقی ندارد، چه حساب سود و زیان انباشته داشته باشد چه سود و زیان سنواتی باشد، باید آن را در بخش حقوق صاحبان سهام ثبت کرد. لازم است بدانید مانده این حساب به هیچ حساب دیگری منتقل نمی­شود و در هرسال مانده حساب به نام سود و زیان انباشته ثبت می­شود.

سود و زیان انباشته در بورس:

درتمام شرکت­های بورسی، مجمع عادی سالانه برای بررسی گزارشات هیئت مدیره برگزار می­شود. در پایان این جلسات میزان سود سالانه مشخص شده به اطلاع سهامداران رسانده می­شود. سود خالص یعنی سودی که هزینه ها و مالیات­ ها را از آن کسر کرده­اند نیز در همین جلسه اعلام می­شود.

EPS در واقع میزان سود خالص اعلام شده در انتهای مجمع است که باید در میان سهامداران تقسیم شود.

اگر EPS مثبت باشد، بخشی از آن میان سهامداران توزیع شده و بخشی به عنوان سود انباشته نگهداری و ثبت می­شود.

اگر EPS منفی باشد شرکت در حالت زیان است که باید مقدار آن از زیان سال­های قبل کسر شود.اگر سرمایه­ای وجود نداشته باشد مقدار زیان به عنوان زیان انباشته ثبت می­شود.

چطور از سود و زیان انباشته شرکت­های بورسی مطلع شویم:

برای اطلاع از وضعیت سود و زیان شرکت­های بورسی، باید به سامانه کدال codal.ir سری بزنید و مراحل زیر را انجام دهید.

در بخش جستجوی اطلاعیه، باید نام شرکت را وارد کنید.

در بخشی به نام گروه اطلاعیه باید گزینه اطلاعات و صورت مالی سالانه را انتخاب کنید.

در این مرحله لازم است که گزینه فقط زیر مجموعه­ ها را خاموش کنید تا دکمه جست و جو فعال شود.

حالا می­توانید اطلاعیه ­های شرکت را ببینید. بهتر است در میان اطلاعیه­ها به دنبال اطلاعیه دوره 9 ماهه باشید تا از جدیدترین و آخرین وضعیت شرکت مطلع شوید.

با کلیک روی این اطلاعیه می­توانید اطلاعات و صورت­های مالی میان دوره­ای را انتخاب کرده و با دیدن ترازنامه و انتخاب صورت وضعیت مالی سود و زیان انباشته شرکت را ببینید.

هدف از دادن گزارش سود و زیان انباشته چیست:

صورت گزارشات سود و زیان انباشته، مکانی برای صورت سود زیان و ترازنامه است. با دیدن این گزارش می­توانید ارتباط منطقی میان صورت سود و زیان و ترازنامه ببینید. چون سود انباشته سودی است که در شرکت نگهداری می­شود. این سود به سهامداران پرداخت نمی­شود و در ترازنامه ثبت می­شود.

صورت سود و زیان انباشته اطلاعات جامعی برای اقتصاد دانان دارد و از نظر آنها اهمیت بالایی دارد.

سود و زیان انباشته در ترازنامه چیست:

سود انباشته بخشی از سود خالص شرکت است که پس از پایان سال مالی به عنوان سود نقدی به سهامداران پرداخت می­شود. بخش دیگری از سود انباشته نیز در شرکت نگه داشته می­شود.

سود انباشته را باید از کم کردن سود انباشته تراز سود آغازین به اضافه خالص سود و زیان کرد تا بتوانید سود سهام را از آن کم کنید. سود انباشته را باید در سمت چپ ترازنامه و زیر ستون حقوق صاحبان سهان ثبت کنید.

سود و زیان انباشته در صورت های مالی:

آنچه در صورت­های مالی ثبت می­شود، حقوق صاحبان سهام است. از آنجا که سود و زیان انباشته در این حساب ثبت می­شود، تغییرات گردش حساب سود و زیان انباشته در این حساب منعکس می­شود.

تغییرات دیگر در این حساب مانند گردش حساب اندوخته قانونی، حساب اندوخته اختیاری و سود انباشته و حساب های مربوط به اقلام دیگری است که مطابق استانداردهای حسابداری در همین حساب حقوق صاحبان سهام ثبت می­شود.

سود و زیان انباشته در اظهارنامه:

اگر بخواهید زیان انباشته را در اظهارنامه را ثبت کنید، باید بدانید تا زمانی که برگ تشخیص دارایی، زیان نداشته باشید این ادعا قابل قبول نیست.

فقط در صورت تأیید ممیز مالیاتی است که زیان انباشته را می­ توان از سود سال جاری با سال­های بعد کسر کنید. صدور برگ تشخیص مالیاتی از سوی ممیزین باید ظرف یک سال پس از ارائه اظهارنامه مالیاتی صادر شود.

مالیات سود و زیان انباشته:

برای محاسبه مالیات سود و زیان انباشته اشخاص حقیقی و حقوقی، سازمان امورمالیاتی با بررسی دفاتر و صورت های مالی، میزان مالیات تعلق گرفته به آن را مشخص می­کند.

در اظهارنامه عملکرد، جدولی به نام استهلاک زیان سنواتی هست که باید زیان انباشته را در آن قسمت ثبت نمایید. این حساب در جدول محاسبه مالیات در اظهارنامه درج شده و بر محاسبه مالیات سال جاری تأثیر مستقیم دارد.

محاسبه میزان مالیات سال جاری نیز با زیان سنواتی ارتباط مستقیم دارد. زیان انباشته نیز به تشخیص ممیز مالیاتی از سود سالانه کسر شده و در برگ تشخیص دارایی ثبت می­شود.

دلایل کاهش نرخ سود انباشته:

دلایل زیادی وجود دارد که منجر به کاهش سود انباشته می­شود. از جمله این دلایل می­توان به موارد زیر اشاره کرد.

• توزیع سود سهام
• زیان خالص
• ایجاد اندوخته
• اثراتی که تغییرات خاص در روش­ها و اصول حسابداری ایجاد می­کند
• مبالغ به جا مانده از مبادلات سهام خزانه زمانی که مقدار سهام کمتر از مقدار لازم باشد.

موسسه مالیات ها شما را به خواندن مقاله هوش مصنوعی و کاربرد آن در حسابداری دعوت می نماید.

نسبت P/E چیست؟

یکی از اصطلاحات کاربردی و آشنا در بازار بورس و تحلیل سهام، نسبت سود یا EPS تحقق یافته چیست؟ p/e است. بسیاری از تحلیلگران برای انتخاب سهام و تصمیم‌گیری در مورد معاملات خود، از این نسبت در کنار سایر عوامل و متغیرهای تحلیلی استفاده می‌کنند. می‌توان گفت که نسبت p/e می‌تواند یکی از معیارهای مهم در معاملات سهام باشد. لذا در این مقاله به تعریف و توضیح این نسبت می‌پردازیم.

مفهوم نسبت P/E

نسبت p/e، اصطلاحا نسبت قیمت بر سود سهم است. در این نسبت، p قیمت یا Price و e درآمد سهم یا Earning per share است.

در نسبت p/e قیمت سهم را بر سود آن تقسیم می‌کنند تا ارزندگی سهم مشخص شود. به عبارت دیگر، این نسبت بیان می‌کند که به ازای قیمت سهم، سهامداران انتظار چه میزان سودی دارند و یا این که سهامداران حاضرند به ازای هر واحد افزایش در سود سهم، چه میزان سرمایه به آن اختصاص ‌دهند. همچنین نسبت p/e انتظارات سرمایه گذاران از بازدهی آینده سهام را نشان می‌دهد.

به طور کلی، نسبت p/e نشان می‌دهد سرمایه گذاران حاضرند چند ریال به ازای یک ریال سود برای سهم بپردازند. بدین صورت، به نسبت p/e ، ضریب سهم نیز گفته می‌شود. همچنین نسبت p/e به سهامداران نشان می‌‌دهد که با خرید یک سهم، چند سال طول می‌کشد تا سرمایه اولیه آن‌ها بازگردد.

برای محاسبه نسبت p/e، به طور معمول سود محقق شده در آخرین گزارش سالیانه مورد استفاده قرار می‌گیرد. برخی اوقات نیز EPS پیش‌بینی شده آینده را در نظر می‌گیرند که به آن پیش‌بینی درآمد هر سهم سال مالی آینده می‌گویند. همچنین EPS دو فصل گذشته (۶ ماه گذشته) نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد.

برای این که مفهوم نسبت p/e را بهتر درک کنید لازم است تا با EPS هم آشنا شوید.

در نسبت p/e قیمت سهم را بر سود آن تقسیم می‌کنند تا ارزندگی سهم مشخص شود. به عبارت دیگر، این نسبت بیان می‌کند که به ازای قیمت سهم، سهامداران انتظار چه میزان سودی دارند و یا این که سهامداران حاضرند به ازای هر واحد افزایش در سود سهم، چه میزان سرمایه به آن اختصاص ‌دهند. همچنین نسبت p/e انتظارات سرمایه گذاران از بازدهی آینده سهام را نشان می‌دهد.

به طور کلی، نسبت p/e نشان می‌دهد سرمایه گذاران حاضرند چند ریال به ازای یک ریال سود برای سهم بپردازند. بدین صورت، به نسبت p/e ، ضریب سهم نیز گفته می‌شود. همچنین نسبت p/e به سهامداران نشان می‌‌دهد که با خرید یک سهم، چند سال طول می‌کشد تا سرمایه اولیه آن‌ها بازگردد.

برای محاسبه نسبت p/e، به طور معمول سود محقق شده در آخرین گزارش سالیانه مورد استفاده قرار می‌گیرد. برخی اوقات نیز EPS پیش‌بینی شده آینده را در نظر می‌گیرند که به آن پیش‌بینی درآمد هر سهم سال مالی آینده می‌گویند. همچنین EPS دو فصل گذشته (۶ ماه گذشته) نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد.

برای این که مفهوم نسبت p/e را بهتر درک کنید لازم است تا با EPS هم آشنا شوید.

مفهوم EPS

EPS مختصر Earning Per Share است که سود یا درآمد سهم را نشان می‌دهد. کل سود شرکت پس از کسر مالیات به تعداد سهام شرکت تقسیم می‌شود که سود هر سهم آن به دست می‌آید.

برای مثال فرض کنید که یک شرکت در پایان سال مالی خود توانسته است به میزان ۱ میلیارد ریال سود خالص کسب کند. تعداد سهام این شرکت نیز ۱ میلیون سهم است. بنابراین سود هر سهم برابر است با ۱۰۰۰ ریال.

EPS یا سود سهم به طور کلی دو نوع است: EPS پیش‌بینی شده و EPS محقق شده.

EPS پیش بینی شده یا درآمد پیش‌بینی هر سهم عبارت است از مقدار سودی که یک شرکت پیش‌بینی می‌کند تا آخر سال مالی خود بسازد. شرکت‌های سهامی ابتدای سال مالی، براساس عملکردهای مالی و برنامه‌های آتی خود، به پیش‌بینی سود هر سهم می‌پردازند و عملکرد سال آینده خود را تخمین می‌زنند.

EPS محقق شده، سودی است که یک شرکت در پایان سال مالی خود توانسته است به آن دست یابد. شرکت سهامی پس از پایان سال مالی و با بررسی عملکرد گذشته خود، محاسبه درآمدها و هزینه های شرکت، سود خالص خود را به عنوان EPS محقق شده اعلام می‌کنند.

بنابراین در محاسبه نسبت p/e به عنوان یکی از متغیرهای مهم در تعیین قیمت سهم، eps باید در نظر گرفته شود.

کاربرد نسبت P/E

تشخیص ارزنده بودن و تصمیم به خرید یک سهم، با استفاده از نسبت p/e امکان‌پذیر می‌شود. بدین صورت که اگر قیمت به دست آمده با استفاده از نسبت p/e سهم بیشتر از قیمت تابلوی سهم باشد، سهم ارزنده بوده و در غیر این صورت، سهم گران است و در آینده ممکن است افت قیمت پیدا کند.

برای محاسبه ارزش سهم می‌توان p/e و eps پیش‌بینی شده برای شرکت را در هم ضرب کرد تا ارزش سهم به دست آید:

ارزش سهم = p/e * eps

همچنین نسبت p/e میزان سودآوری شرکت در آینده را نیز نشان می‌دهد. رشد یک شرکت به معنی سودآوری بیشتر است. پس با کمک نسبت p/e می‌توان خوشبینی بازار نسبت به یک شرکت را تحلیل کرد. اگر p/e یک شرکت بسیار بیشتر از میانگین بازار یا صنعت خود باشد، به این معنی است که انتظارات از این سهم در بازار در آینده، زیاد است و سهامداران انتظار بازدهی بالایی دارند. در صورتی که این انتظارات برآورده نشود، امکان سقوط زیاد قیمت سهم وجود دارد.

از نسبت p/e همچنین برای مقایسه چند سهم و انتخاب سهم بهتر می‌توان استفاده کرد. مقایسه شرکت‌های یک صنعت یکی از روش‌های تحلیل سهام شرکت‌ها است. با مقایسه نسبت p/e شرکت‌های هم گروه می‌توان، سهام شرکت‌هایی که از صنعت خود جا مانده‌اند را پیدا کرد که فرصت خرید هستند. چنانچه p/e شرکت ازp/e میانگین صنعت کم‌تر باشد، امکان رشد سهم تا رسیدن به p/e صنعت وجود خواهد داشت.

انواع نسبت P/E

به طور کلی نسبت p/e، ۳ نوع دارد که تفاوت این مدل ها، نوع سود استفاده شده در مخرج کسر است. در ادامه به توضیح انواع نسبت p/e می پردازیم.

۱- p/e دنباله دار

رایج ترین روش محاسبه نسبت p/e ، p/e دنباله دار است که از تقسیم قیمت روز سهم بر EPS تحقق یافته ۱۲ ماهه گذشته سهم به دست می‌آید. با تغییر قیمت سهم، نسبت p/e دنباله دار نیز تغییر می‌کند. این نسبت همان تعریف کلی از p/e را دارد که نشان می‌دهد سرمایه گذاران حاضرند چند ریال به ازای یک ریال سود برای سهمی بپردازند. این نسبت سابقه سهم را نشان می‌دهد و برای پیش بینی آینده سهم استفاده نمی‌شود.

۲- p/e برآوردی

نسبت p/e برآوردی از تقسیم قیمت روز سهام برEPS پیش‌بینی شده به دست می‌آید که به آن p/e پیش‌بینی نیز می‌گویند و برای تحلیل‌های آینده شرکت و ارزشگذاری سهام از آن استفاده می‌شود.

۳- p/e میانگین

نسبت p/e میانگین از تقسیم قیمت روز سهم بر میانگین سود تحقق یافته ۶ ماه گذشته و EPS پیش بینی شده ۶ ماه آینده سهم به دست می‌آید و تحلیلگر به کمک این نسبت هم از تحلیل گذشته و هم از تحلیل آینده سهم استفاده می‌کند.

نسبت P/E در سایت TSE

برای مشاهده نسبت p/e اعلام شده برای شرکت‌ها می‌توان به سهم مورد نظر در سایت مدیریت فناوری بورس تهران مراجعه کرد.

در شکل زیر نسبت p/e سهم فولاد را می‌توان مشاهده کرد.

یکی از راه‌هایی که می‌توان در مورد قیمت سهم تصمیم‌گیری کرد، استفاده از سود تحلیلی و نسبت پی به ای انتظاری است. در این روش ابتدا با بررسی صورت‌های مالی شرکت مورد نظر باید به برآوردی از سود آتی سهم رسید و پس از آن با ضرب سود تحلیلی در نسبت پی به ای انتظاری، قیمت انتظاری سهم را برآورد کرده و با قیمت فعلی آن مقایسه کنید. در صورتی که عدد بدست آمده بیش از قیمت بازار باشد، آن سهم مناسب برای خرید است و در غیر این صورت خیر.

بنابراین در نظر گرفتن نسبت p/e، نسبت p/e گروه و محاسبه ارزش سهم یکی از اولین قدم ها قبل از معاملات سهام است. اما خرید سهم تنها با در نظر گرفتن p/e اشتباه است. برای مثال اگر p/e سهمی بالا باشد، به این معنی است که سهم دارای ریسک زیادی است و سرمایه گذاران انتظار رشد قیمت زیادی از آن سهم دارند. ولی اگر این انتظارات برآورده نشود ممکن است سهم در آینده با کاهش قیمت زیادی مواجه شود. در مقابل نسبت p/e پایین در یک شرکت همیشه به این معنی نیست که قیمت سهم شرکت از ارزش آن کمتر است، بلکه ممکن است به این معنی باشد که انتظار افت قیمت شدیدی در سهم وجود ندارد.

در این میان برخی از شرکت های سهامی، سود خالص ندارند و زیان ده هستند. در مورد این شرکت ها نسبت p/e آن‌ها منفی می شود، اما این نسبت نمی تواند در مورد ارزندگی سهم و ارزشیابی شرکت مورد استفاده قرار بگیرد. برای محاسبه قیمت سهم و ارزشگذاری این نوع شرکت ها باید سایر روش ها به کار گرفته شود.

بنابراین به طور کلی می‌توان گفت که کم یا زیاد بودن نسبت p/e همیشه گران یا با ارزش بودن سهم را مشخص نمی‌کند. این نسبت، توقع بازار از آینده شرکت و سودآوری آن را نشان می‌دهد. لذا همراه با بررسی این نسبت باید سایر عوامل و متغیرها را نیز در نظر گرفت.

مثال

فرض کنید شرکتی دارای نسبت p/e انتظاری (متفاوت از نسبت پی به ای نمایش داده شده در تابلوی سهم است) برابر با ۲۰، eps تحلیلی ۴۰۰ و قیمت تابلوی ۶۵۰۰ ریال است. برای محاسبه ارزندگی سهم و تصمیم به خرید آن می توان ارزش سهم را محاسبه کرد: