چرا حجم معاملاتی در معاملات مهم است؟

همایون دارابی مدیرعامل شرکت سبدگردان داریوش در گفت‌وگو با پایگاه خبری بورس 24 به مزیت‌های افزایش ساعت معاملاتی در بازار سهام اشاره کرد و گفت: افزایش ساعت معاملات از جمله تصمیم‌هایی به شمار می‌رود که در حال حاضر بازار به آن احتیاج دارد؛ چراکه ساعت معاملات بازار ایران به دلیل اختلاف با بازارهای مهم جهانی، اکثر سرمایه‌گذاران و به‌خصوص تحلیلگران را دچار مشکل می‌کند.

تأثیر اعلام سهام شناور بر حجم معاملات، نوسان‌پذیری و بازده سهام

2 دانشجوی دکتری چرا حجم معاملاتی در معاملات مهم است؟ حسابداری، دانشگاه بین‌المللی قزوین، قزوین، ایران.

3 دانشجوی دکتری مهندسی مالی، واحد مراغه، دانشگاه آزاد اسلامی، مراغه، ایران.

چکیده

هدف این مقاله، مطالعه رابطه بین اعلام میزان سهام شناور شرکت‌ها با حجم معاملات، نوسان‌پذیری و بازده سهام شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران است. در این راستا، تعداد 188 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران بررسی و جهت آزمون فرضیه‌ها از داده‌های تلفیقی با اثرات ثابت و نرم افزار Eviews 6 استفاده شده است. یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد که بین اعلام میزان سهام شناور شرکت‌ها و حجم معاملات، نوسان‌پذیری و بازده سهام رابطه معنی‌دار وجود نداشته ولی شرکت‌های بزرگ‌تر از میزان معاملات، نوسان‌پذیری بازده و همچنین میزان بازدهی سهام بیش‌تری در بورس اوراق بهادار تهران برخوردار بوده‌اند. این موضوع نشان می‌دهد که اعلام سهام آزاد شناور تأثیری بر حجم معاملات، نوسان‌پذیری و بازده سهام نداشته است.
The aim of this study was to investigate the relationship among declaration the rating of companies' floating stocks and amount of transactions, fluctuation-acceptance and return of companies which have been accepted in Tehran stock exchange. For these reasons, 188 numbers of companies which have been accepted in Tehran stock exchange has been investigated and for studying hypothesis, combining data with constant impact and also econometrics software EVIEW 6 has been used
Findings of the research demonstrate that during the period of study there is no meaningful relationship between declaration the companies' floating stocks and amount of transactions, fluctuation-acceptance and the return of stocks but larger companies have great amount of transactions, fluctuation-acceptance of return and return rating in Tehran stock exchange. This issue shows that Iran's capital market is not efficient and therefor declaration of free floating stocks has no impression on amount of transactions, fluctuation-acceptance and stocks return.

Keywords: Free Floating Stocks, amount of Transactions, Fluctuation-Acceptance of Return, Return.

کلیدواژه‌ها

• سهام آزاد شناور
• حجم معاملات
• نوسان‌پذیری بازده و بازده

20.1001.1.23830379.1397.10.39.10.4

اصل مقاله

تأثیر اعلام سهام شناور بر حجم معاملات، نوسان‌پذیری و بازده سهام

احمد مدرس

تاریخ دریافت: 25/04/1397 تاریخ پذیرش: 29/06/1397

چکیده

هدف این مقاله، مطالعه رابطه بین اعلام میزان سهام شناور شرکت‌ها با حجم معاملات، نوسان‌پذیری و بازده سهام شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران است. در این راستا، تعداد 188 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران بررسی و جهت آزمون فرضیه‌ها از داده‌های تلفیقی با اثرات ثابت و نرم افزار Eviews 6 استفاده شده است. یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد که بین اعلام میزان سهام شناور شرکت‌ها و حجم معاملات، نوسان‌پذیری و بازده سهام رابطه معنی‌دار وجود نداشته ولی شرکت‌های بزرگ‌تر از میزان معاملات، نوسان‌پذیری بازده و همچنین میزان بازدهی سهام بیش‌تری در بورس اوراق بهادار تهران برخوردار بوده‌اند. این موضوع نشان می‌دهد که اعلام سهام آزاد شناور تأثیری بر حجم معاملات، نوسان‌پذیری و بازده سهام نداشته است.

واژه‌های کلیدی: سهام آزاد شناور، حجم معاملات، نوسان‌پذیری بازده و بازده.

1- مقدمه

در جهان امروز ارتباط با مجموعه بازارهای مالی و تجاری گسترش روز افزون یافته است و با خود توسعه روابط اشخاص و جوامع را به همراه آورده است. لازمه چنین گسترشی وجود اطلاعات صحیح می‌باشد. در این بررسی اطلاعات موجود در بازار سرمایه که نقش اساسی در معاملات مالی هر کشوری دارد، کمک شایانی به بالندگی علوم مالی خواهد کرد. چرا که باعث می‌شود تا کسانی که به نحوی علاقمند به مشارکت در این بازار هستند با آگاهی بیش‌تری وارد این فعالیت شوند و در نهایت تصمیمات صحیح تری را اتخاذ نمایند. اگر چه در کشور ما بازار سرمایه همچون کشورهای دیگر که اهمیتی فراوان برای آن قائل‌اند، مورد توجه نیست، لیکن فراهم آوردن اطلاعات به روز دانشجویان و بقیه دانش پژوهان مقبول طبع است. ریسک و نرخ بازده دو فاکتور مهم و تأثیرگذار در مباحث مالی است، زیرا هر کسی به دنبال بازدهی از فعالیت خود می‌باشد و از ریسک به طور طبیعی گریزان است. اگر در مواقعی ریسک را می‌پذیرد، به جهت به دست آوردن بازده مورد انتظار با نرخ بالاتر از فعالیت خود است. یکی از شاخص‌هایی که بورس اوراق بهادار با آن سنجیده می‌شود میزان نقد شوندگی سهام مورد معامله است. همواره علاوه بر دو معیار نرخ بازدهی و ریسک، درجه نقد شوندگی دارایی‌ها نیز مورد توجه سرمایه‌گذاران قرار می‌گیرد. عاملی که به طور مستقیم در میزان نقد شوندگی سهام یک شرکت مؤثر است، سهام شناور آزاد می‌باشد.

سهام شناور آزاد مقدار سهمی است که انتظار می‌رود در آینده نزدیک قابل معامله باشد. یعنی، درصورت وجود قیمت مناسب آن را برای فروش ارائه می‌کنند. از این رو، به نظر می‌رسد بررسی اثر عواملی مانند سهام شناور بر روی حجم معاملات، نوسان‌پذیری و بازده، مفید بوده و بتواند برای نظام مالی کشور اطلاعاتی هر چند ناچیز به ارمغان آورد (عباسی و مارزلو، 90). یکی از سؤالات اساسی این است که: آیا بین سهام آزاد شناور شرکت‌ها با حجم معاملات، نوسان‌پذیری و بازده سهام رابطه‌ای وجود دارد؟ در صورتی که پاسخ مثبت باشد، نوع و تأثیر آن چگونه است؟ چه عواملی روی این ارتباط تأثیر می‌گذارند و تأثیر کدام عامل بیش‌تر است؟ هدف اصلی این تحقیق، پاسخ به پرسش‌های بالا است. بنابراین در این تحقیق رابطه بین سهام آزاد شناور شرکت‌ها با حجم معاملات، نوسان‌پذیری و بازده سهام بررسی می‌شود. نظر به این که توجه اکثر سرمایه‌گذاران و سهامداران به ریسک و بازده سهام شرکت‌ها است و تاکنون در ایران تحقیقات زیادی در این مورد انجام نشده است، این تحقیق می‌تواند راهگشای این موضوع مهم مالی و حسابداری گردد و مدارک تجربی را در این زمینه نیز ارائه نماید.

در یک تقسیم‌بندی کلی سهامداران به دو دسته تقسیم می‌شوند:

1) سهامداران راهبردی: سهامدارانی که معمولاً با اهداف مدیریتی و بلندمدت در سهام شرکت‌ها سرمایه‌گذاری می‌کند و سهام متعلق به آن‌ها جزء سهام شناور آزاد محاسبه نمی‌شود. معمولاً این سهامداران عبارت‌اند از: دولت، شرکت‌های وابسته به دولت، صندوق‌های سرمایه گذاری دولتی، مدیران و اعضای هیأت مدیره شرکت و بستگان آن‌ها، مؤسسین شرکت، کارکنان شرکت که به آن‌ها سهام وکالتی غیر قابل فروش اعطا شده باشد و شرکت‌های زیر مجموعه در صورتی که سهام شرکت اصلی را خریداری نموده باشند.

2) سهامداران غیر راهبردی: سهامدارانی که هدف اصلی آن‌ها از خرید و فروش سهام، کسب سود است و اهداف مدیریتی از خرید سهام یک شرکت ندارند. معمولاً این سهامداران عبارت‌اند از: اشخاص حقیقی، صندوق‌های سرمایه‌گذاری، صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک، صندوق‌های بازنشستگی، شرکت‌های بیمه، صندوق‌های تأمین اجتماعی و . .

با توجه به تقسیم‌بندی‌های فوق درصد سهام شناور آزاد هر شرکت براساس اطلاعات موجود در ترکیب سهامداران، درآخرین مجمع عمومی سالیانه محاسبه می‌گردد و در طول سال تغییرات ساختار مالکیت آن با اطلاعات زیر تعدیل می‌شود:

1) عرضه عمومی سهام جدید الانتشار به عنوان سهام شناور آزاد و عرضه اختصاصی این سهام به عنوان سهام راهبردی تلقی می‌گردد.

2) تغییرات در هیأت مدیره یا مدیرانی که سهامدار هستند.

3) به فروش رسیدن سهام متعلق به سهامداران راهبردی در نظر گرفته می‌شود.

براساس ادعاهای مطرح شده توسط کارشناسان، می‌توان تأثیرات نامطلوب سهام شناور پایین را به صورت زیر ذکرنمود:

• قیمت سهام شرکت‌هایی که سهام شناور کمی دارند، به شکلی غیرمنطقی افزایش می‌یابد. حتی در صورتی که این شرکت‌ها وضع مالی خوبی نداشته باشند.
• سهام شناور پایین موجب عدم استقبال بازار از سهام این شرکت‌ها می‌شود. چرا که سهام این شرکت‌ها از قابلیت نقد شوندگی پایینی برخوردار می‌باشد (قربانژاد، 85).

وجود سهام شناور پایین منجر به عدم صدور مجوز افزایش سرمایه شرکت و در نتیجه اجرای طرح‌های توسعه‌ای شرکت با مشکل مواجه خواهد شد.

• در بازار سرمایه، سهامداران علاوه بر سود نقدی، انتظارکسب سود از محل افزایش قیمت‌ها را به شکل منطقی دارند. بنابراین، تمایل به خرید سهام شرکت‌هایی پیدا می‌کنند که سهام شناور کمتری داشته باشند و سهامداران دامنه انتخاب خود را محدودتر خواهند کرد و این پدیده باعث هجوم سرمایه‌گذاران به سمت سهام چند شرکت خاص می‌شود که علاوه بر افزایش غیرمنطقی قیمت سهام این شرکت‌ها، موجب ایجاد صف خرید شده و مشکلات دیگری در پی خواهد داشت.
• وجود سهام شناور پایین باعث برهم زدن رابطه بین ارزش ذاتی سهام و قیمت آن‌ها می‌شود و عملاً تحلیل گری مالی را زیر سؤال می‌برد و سهام شرکت‌های با سهام شناور پایین، تغییر قیمت قابل توجهی خواهند داشت.

طی تحقیقات انجام شده، مشخص شده است که بین میزان سهام شناور شرکت و نقد شوندگی رابطه مستقیم وجود دارد. به عبارت دیگر، سهام شرکت‌هایی که دارای میزان سهام شناور بالایی است، از نقد شوندگی بالاتری برخوردارند و بالعکس.

از طرفی، یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های بازار سرمایه به خصوص بورس، قدرت و سرعت نقد شوندگی آن است. نقد شوندگی از عوامل مهم در تعیین میزان بازده مورد انتظار سرمایه‌گذاران می‌باشد. یعنی؛ سرمایه‌گذاران در صورتی حاضر به سرمایه‌گذاری در سهام شرکت‌های با نقد شوندگی پایین می‌باشند که بازدهی بالاتری برای آن‌ها داشته باشد. از آن‌جا که میزان کم سهام شناور موجب کاهش نقد شوندگی و افزایش ریسک نقد شوندگی سهام می‌شود؛ لذا، این انتظار وجود دارد که شرکت‌هایی که سهام شناور کمتری دارند، از بازدهی بیش‌تری برخوردار شوند تا بتوانند بازدهی مورد انتظار سهامداران را تأمین نمایند. لازم به ذکر است که تاکنون تحقیقات زیادی در جهت تعیین رابطه بین ترکیب سهامداران و بازدهی شرکت‌ها انجام شده است که برخی از تحقیقات انجام شده در زمینه رابطه بین بازدهی سهام و میزان مالکیت سرمایه‌گذاران نهادی، نشان‌دهنده رابطه مثبت بین این دو متغییر می‌باشد. از آن‌جایی که سرمایه‌گذاران نهادی معمولاً جزو سهام شناور قرار نمی‌گیرند. این امر به مفهوم آن است که رابطه بین میزان سهام شناور و بازدهی باید، منفی باشد (یحیی زاده فر و خرمدین، 87).

لذا با توجه به اهمیت نقد شوندگی در بازار سرمایه و ابهامی که در رابطه با تأثیر سهام شناور بر روی بازده و نوسانات بازدهی وجود دارد، بررسی این موضوع در بازارهای نوپایی مثل بورس ایران به مراتب از اهمیت بیش‌تری برخوردار است. نتیجه تحقیقاتی که در زمینه نقد شوندگی سهام در بازار اوراق بهادار ایران انجام شده، نشان می‌دهد که سرمایه‌گذاران، ریسک عدم نقد شوندگی را در تصمیمات خود به شدت لحاظ می‌کنند.

2- پیشینه تحقیق

چان[i] و همکارانش [11] رابطه سهام شناور آزاد و نقد شوندگی بازار را پس از دخالت دولت در بازار هنگ کنگ بررسی کردند. آن‌ها به این نتیجه رسیدند که دخالت دولت در بازار سهام باعث کاهش سهام شناور آزاد و حجم معاملات شده است و نقدشوندگی بازار را ضعیف کرده و تاثیری منفی بر شاخص بازار داشته است. هالمستروم و تیرول[ii] [12]، با بسط مدل کایل نشان دادندکه هرقدر سهام در دست سهامداران با اطلاعات خصوصی و محرمانه افزایش یابد، نقد شوندگی سهام کاهش می‌یابد، زیرا معامله‌گران در مورد سهام با نقدشوندگی کم و عدم تقارن اطلاعاتی زیاد به سختی می‌توانند با اطلاعات همگانی خود از معاملات، سود فوق العاده ببرند. پژوهش چوریدا[iii] و همکارانش [13] نشان داد که نقد شوندگی سهام درجه بالایی از کارایی اطلاعاتی را به وجود می‌آورد، سهامداران به بازارهایی روی می‌آورند که نقد شوندگی بازار بالا باشد و برای خرید سهام شرکت‌هایی انگیزه دارند که درصد سهام شناور آزاد آن‌ها بالا باشد. این دو ویژگی بازار به جذب سرمایه گذاران و افزایش رضایت آن‌ها و در نتیجه رشد و توسعه بازار کمک می‌کند. از نظر اکونومیدز[iv] [14] برای ادامه حیات بورس، وجود مقداری نقد شوندگی ضروری است، زیرا نقد شوندگی بالا رضایت فعالان بازار را افزایش می‌دهد. نقد شوندگی، توانایی معامله سریع سهام به قیمتی است که از عملکرد عرضه و تقاضا به دست آمده باشد. تحقیق برونیرمیر و پیدرسن [15] نشان داد که معامله گران و سفته بازان به نقد شوندگی کمک می‌کنند و توانایی آن‌ها برای افزایش نقد شوندگی بازار به میزان دسترسی آن‌ها به منابع مالی بستگی دارد. با افزایش عمق بازار، افزایش عرضه بازار وکاهش هزینه‌های معاملاتی، نقدشوندگی بازار افزایش می‌یابد. به علاوه نقد شوندگی به سیاست‌های اقتصاد کلان و سیاست‌های بازار سرمایه نیز بستگی دارد. سیاست‌های مالی دولت، نرخ ارز، مقررات نظارتی، اعتماد سرمایه گذاران به بازار، تنوع ابزارهای معاملاتی، تنوع مشارکت کنندگان و عناصر بازار و ساختارهای خرد بازار بر نقد شوندگی اثر می‌گذارند. نقد شوندگی از شاخص‌های کارایی عملیاتی بازار است، زیرا با افزایش نقد شوندگی احتمال انطباق سفارش‌های متقابل بالا می‌رود. تحقیق نیومن و وتمن[v] [16] نشان داد که تعدیل شاخص سهام بر اساس درصد سهام شناور آزاد باعث می‌شود سهام شرکت‌هایی با شناوری کم، افت معاملاتی پیدا کرده، قیمت سهام آن‌ها کاهش یابد، اما معاملات سهام شرکت‌هایی با شناوری بالا افزایش می‌یابد. به علاوه، رفتار سرمایه گذاران و منحنی تقاضای آن‌ها تغییر می‌کند؛ به طوری که سرمایه‌گذاران سبد سهام خود را از سهام با شناوری کم خالی کرده، آن را با سهامی که درصد سهام شناور آزاد بالایی دارند، جایگزین می‌کنند. روبین [vi] [17] به این نتیجه رسید که نقد شوندگی با افزایش سطح مالکیت بیش‌تر و با افزایش تمرکز مالکیت، کم‌تر می‌شود. چانگ و همکاران [vii] [18] نشان دادند که سازوکارهای حاکمیت شرکتی بهتر باعث کاهش شکاف قیمتی گردیده و تغییرات قیمتی کمتر تحت تأثیر حجم معاملات قرار گرفته و در نتیجه احتمال معامله بر پایه اطلاعات را کاهش داده است. کوئتو [viii] [19] نشان داد که دارندگان بلوک‌های بزرگ سهام موجب کاهش قابلیت دسترسی به سهام شناور در بازار و در نتیجه کاهش نقد شوندگی بازار می‌شوند.

همچنین تعدادی از تحقیقات داخلی که تا حدودی مرتبط با موضوع این تحقیق است به صورت ذیل است: زارع استحریجی [4] به این نتیجه رسید که نقد شوندگی با ریسک سهام از جمله ریسک اطلاعاتی رابطه معکوس دارد. صلواتی و رسائیان [5] رابطه بین اختلاف قیمت پیشنهادی خرید و فروش و ساختار سرمایه را در بورس تهران بررسی نمودند. نتایج مطالعه آنان نشان داد که بین نقد شوندگی و ساختار سرمایه رابطه معنی‌داری وجود نداشته است. اسلامی بیدگلی و سارنج [6] دریافتند که نقد شوندگی یکی از عوامل مهم در انتخاب پورتفوی در بازار اوراق بهادار تهران است. یحیی‌زاده فر و خرمدین [3] طی یک سری زمانی ماهانه از اسفند 1384 تا فروردین سال 1387، نقش عوامل نقدشوندگی و ریسک عدم نقدشوندگی را بر مازاد بازده سهام در بورس اوراق بهادار تهران مورد بررسی کردند و به این نتیجه رسیدند که اثر عدم نقد شوندگی بر مازاد بازده بازار منفی است. فخاری و فلاح محمدی [7] طی تحقیقی دریافتند که بین افشاء و نقد شوندگی سهام رابطه معکوس و معنی‌داری وجود دارد. افزون بر این پی بردند که کاهش در اختلاف قیمت پیشنهادی خرید و فروش سهام باعث نقد شوندگی بازار سرمایه می‌گردد و عدم تقارن اطلاعاتی به عنوان یکی از عوامل مهم در ایجاد این شکاف قیمتی مطرح می‌باشد. ایزدی‌نیا و رسائیان [8] به این نتیجه رسیدند که بین اختلاف قیمت پیشنهادی خرید و فروش سهام و پراکندگی مالکیت، رابطه معنی‌داری وجود ندارد. مراد زاده فرد و همکاران [9] دریافتند که مدیریت اقلام تعهدی بر نقد شوندگی سهام شرکت‌ها تأثیر منفی و معنی‌دار دارد؛ به طوری که مدیریت سود بیش‌تر موجب بروز عدم تقارن اطلاعاتی و هزینه معاملاتی شده و نقد شوندگی پایین می‌آید. عباسی و مارزلو [2] در تحقیقی با عنوان "تأثیر سهام شناور بر شاخص‌های نقدینگی در بورس تهران" به این نتیجه رسید که سهام شناور بر تعداد سهام معامله شده، تعداد دفعات معامله، تعداد خریداران سهام و تعداد روزهای معامله تأثیر معناداری دارد؛ امّا روی ارزش سهام معامله شده تأثیر معنا داری ندارد. سعید فتحی و همکاران [10] با بررسی تأثیر هزینه‌های اختیاری غیرعادی بر نقد شوندگی سهام شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران نشان دادند که هزینه‌های اختیاری غیرعادی تأثیر منفی و معنا داری بر نقد شوندگی سهام دارد.

پیام خیز معاملات مسکن

دنیای اقتصاد : معاملات مسکن در تهران، رکورد بیشترین حجم خرید طی ۱۱ماه گذشته را به ثبت رساند. شهریور ماه مطابق آمار رسمی، بیش از ۷هزار و ۷۰۰ واحد مسکونی در پایتخت فروش رفت که این میزان معامله ملکی علاوه بر اینکه «بالاترین حجم از مهر ۹۹» بوده، تقریبا ۵۰درصد نیز بیشتر از کف رکودی است. این آمار یک پرسش مهم در ذهن فعالان بازار ملک ایجاد می‌کند مبنی بر اینکه «آیا معاملات مسکن رونق گرفته است و خریداران اصلی (تقاضای مصرفی) وارد بازار شده‌اند؟» بررسی‌های «دنیای اقتصاد» نشان می‌دهد دست متقاضیان مصرفی از خرید آپارتمان همچنان کوتاه است؛ اما ماه گذشته دو جریان ملکی به‌صورت نسبتا قوی، در دو طرف میز معاملات مسکن قرار گرفتند. فروشنده‌هایی که به قصد تبدیل ملک تهران به ملکی در شهر دیگر، حجم عرضه را افزایش دادند، مقابل سرمایه‌گذارانی قرار گرفتند که در ماه «ابهام نسبت به آینده ریسک غیراقتصادی» از ترس ریزش احتمالی قیمت در بازارهای زوداثرپذیر، روانه بازار ملک شدند. برتری یکی از این دو جریان باعث «شیب منفی تورم مسکن در شهریور» شد.

با ثبت بالاترین حجم خرید آپارتمان در پایتخت پس از مهر ماه سال گذشته، ردپای دو جریان ملکی در شهریورماه تایید شد. گزارش «دنیای اقتصاد» با استناد به تازه‌ترین آمار رسمی منتشر شده درباره تحولات بازار معاملات مسکن شهر تهران در شهریورماه نشان می‌دهد حجم معاملات خرید آپارتمان در پایتخت در حالی در این ماه به حدود 7 هزار و 800 فقره رسید که از مهرماه سال گذشته که بیش از 8 هزار معامله خرید مسکن در تهران به ثبت رسید، این آمار بی‌سابقه بوده‌ است. در واقع در شهریور ماه امسال بیشترین حجم از معاملات خرید مسکن در شهر تهران طی 11 ماه گذشته به ثبت رسید. مهرماه سال گذشته بیش از 8 هزار فقره معامله خرید مسکن در تهران چرا حجم معاملاتی در معاملات مهم است؟ انجام شد اما پس از آن و تا پایان مرداد ماه حجم معاملات خرید مسکن در هیچ ماهی به مرز 8 هزار معامله نرسید. در شهریور ماه اما رکورد 11‌ماهه معاملات خرید مسکن شکسته شد و حدود 7 هزار و 800 مبایعه‌نامه‌ در سامانه رهگیری مسکن به ثبت رسید.

مهر ماه 99، ماهی بود که پس از آن ریسک‌های غیراقتصادی و انتظارات تورمی تا حدی فروکش کرد و اشتهای سرمایه‌گذاری و سفته‌بازی در بازار مسکن نیز نسبت به ماه‌های چرا حجم معاملاتی در معاملات مهم است؟ قبل از آن کمتر شد.آمارها نشان می‌دهد حجم معاملات خرید مسکن در شهریور ماه در مقایسه با مرداد امسال 42 درصد رشد کرد اما در مقایسه با شهریور سال گذشته 8‌درصد کاهشی بود.

میانگین قیمت هر مترمربع مسکن نیز در این ماه به 31 میلیون و700 هزار تومان رسید. تورم ماهانه مسکن شهریور ماه حدود 5/ 2 درصد و تورم نقطه به نقطه بازار ملک در این ماه حدود 31 درصد برآورد شده است. حجم معاملات خرید مسکن در شهر تهران در شهریور در حالی با رشد 42 درصدی در مقایسه با یک ماه قبل از آن- مرداد 1400- همراه شده است که یک سوال مهم درباره راز رکورد‌شکنی 11 ماهه معاملات مسکن مطرح است. این سوال مهم آن است که آیا بازار معاملات مسکن پس از یک دوره رکود عمیق معاملاتی رونق گرفته است؟

آیا خریداران مصرفی به بازار بازگشته‌اند که بازار از کف رکودی بلند شده و نزدیک به 8 هزار فقره معامله خرید مسکن در ماه پایانی تابستان در شهر تهران به ثبت رسیده است؟

چرا که همواره با عبور حجم معاملات خرید مسکن در یک ماه از مرز 5 هزار فقره، این معنا به بازار مخابره می‌شود که بازار از کف رکود معاملاتی خارج شده است. در حالی‌که بازار معاملات مسکن در ماه‌های اخیر یکی از عمیق‌ترین دوره‌های رکود معاملات مسکن را تجربه کرد باید دید که معمای رکوردشکنی 11 ماهه معاملات مسکن چیست؟

در پاسخ به این سوال که آیا بازار مسکن در نتیجه ورود تقاضای مصرفی برای خرید ملک در شهریور وارد فاز رونق شده و رکود در این بازار خاتمه یافته است باید گفت چنین رویدادی به وقوع نپیوسته است.در واقع جواب این سوال منفی است. پاسخ این معما را می‌توان در تحولات اخیر بازارهای اقتصادی و سرایت آن به بازار مسکن جست‌وجو کرد.

همان‌گونه که «دنیای اقتصاد» در گزارشی با استناد به داده‌های غیررسمی و در دسترس درباره تحولات ملکی پایتخت در شهریور ماه، اوایل هفته جاری با عنوان «بالابرهای تورم پنهان مسکن» منتشر کرد ردپای دو جریان ملکی در ماه پایانی فصل تابستان، در این رکوردشکنی مشاهده می‌شود. در واقع آمارهای رسمی از تحولات بازار معاملات مسکن شهر تهران که روز گذشته از سوی بانک مرکزی منتشر شد، علاوه بر تایید داده‌های اعلام شده در این گزارش که سوم مهرماه منتشر شد، اثرگذاری دو جریان ملکی بر بازار مسکن پایتخت در شهریور را نیز تایید می‌کند.

تحقیقات «دنیای اقتصاد» که در گزارش سوم مهرماه نیز به آن اشاره شد چرا حجم معاملاتی در معاملات مهم است؟ نشان داد در شهریور ماه دو جریان «خریدهای سرمایه‌ای مسکن در نتیجه ایجاد دو برداشت از سوی سرمایه‌گذارها» و همچنین «خرید و فروش‌های تبدیلی مسکن»، حجم معاملات مسکن در این ماه را تحت تاثیر قرار داد. به گونه‌ای که آمار معاملات خرید مسکن در این ماه در مقایسه با یک ماه قبل از آن - مرداد 1400- بیش از 40 درصد رشد کرد. بازار معاملات مسکن در شهریور ماه در حالی به لحاظ میزان بازدهی در میان بازارهای دیگر همچون بازار معاملات سهام، بازار ارز و سکه، رتبه اول را به دست آورد که این رتبه اولی با برداشت یا تصور و نحوه عمل سرمایه‌گذارها در ارتباط با بازارها و پیش‌بینی آنها از شرایط پیش‌رو به لحاظ نرخ‌های بازدهی در بازارهای مختلف، ارتباط مستقیم دارد.

اثر تقاضای سرمایه‌ای

در شهریور ماه بازار مسکن بار دیگر به عنوان پناهگاه امن سرمایه‌گذاری مورد توجه سرمایه‌گذاران قرار گرفت. علت مهم آن ایجاد یک برزخ در ارتباط با آینده ریسک‌های غیراقتصادی و چرا حجم معاملاتی در معاملات مهم است؟ انتظارات تورمی ناشی از امید به احیای مذاکرات برجامی و حصول نتیجه در ماه‌های آینده است. در واقع یکی از دلایلی که منجر به افزایش تقاضا و در نتیجه افزایش بیش از 40 درصدی حجم خرید آپارتمان تنها به فاصله یک ماه در تهران شد افزایش نسبی «فشار ورود خریدار به بازار معاملات ملکی» بود. در نیمه اول شهریور ماه اگرچه انتظارات تورمی به بازار مسکن بازگشت اما در عین حال مردم نسبت به از سرگیری مذاکرات برجامی به‌طور کامل ناامید نشدند و با توجه به علائم اولیه‌ای که دولت برای آمادگی مذاکره از خود صادر کرده بود، موج ناپایداری از انتظارات تورمی ایجاد شد. این موضوع موجب شد جنس انتظارات تورمی در شهریور با ماه‌های قبل از آن تا حدی متفاوت شود. امید به احیای برجام در ماه‌های پیش‌رو از یکسو ریسک سرمایه‌گذاری در بازارهای زود‌بازده را که به سرعت نسبت به تحولات غیراقتصادی واکنش نشان داده و دچار نوسان و ریزش بازدهی می‌شوند افزایش داد. همین موضوع منجر به افزایش فشار برای ورود خریدار به بازار مسکن و در نتیجه رکوردشکنی 11 ماهه شد. در واقع در نیمه اول شهریور ماه این موضوع سبب شد سرمایه‌گذارانی که ریسک سرمایه‌گذاری در بازارهای زود نقدشونده مانند ارز و سکه را بالا برآورد کرده و احتمال می‌دادند با شروع دوباره مذاکرات، این بازارها دچار افت شود، سراغ امن‌ترین پناهگاه برای تبدیل دارایی یعنی بازار ملک بروند. اما از سوی دیگر و از دیدگاه تقاضای سرمایه‌ای، این احتمال ممکن است به قطعیت نرسد. بنابراین در شهریور ماه سرمایه‌گذاران در نوعی برزخ یا فضای نامعلوم تحت تاثیر این موضوع قرار گرفتند. از یک سو امید به حصول نتیجه و ادامه مذاکرات برجامی در میان آنها وجود داشت و از سوی دیگر این امیدواری چندان قطعی و محکم نبود. برداشت دوم خریداران سرمایه‌ای به احتمال نزدیک به صفر کاهش قیمت مسکن در صورت ریزش احتمالی بازدهی و کاهش نرخ در بازارهای زودنقد‌شونده در آینده، برمی‌گردد. خریداران سرمایه‌ای در شهریور ماه با این تصور که احتمال ریزش قیمت در بازار مسکن از سایر بازارها کمتر است به این بازار ورود کرده و اقدام به خرید آپارتمان و اثرگذاری بر حجم معاملات مسکن در این ماه کردند.

چرا شیب تورم منفی شد؟

اما سوال مهمی که در این زمینه وجود دارد آن است که چرا با وجود افزایش بیش از 40 درصدی حجم معاملات مسکن، شیب تورم ماهانه مسکن منفی شد؟ تورم ماهانه مسکن که در مردادماه 3 درصد گزارش شد در شهریور ماه 5/ 2 درصد به ثبت رسید. در حالی‌که به صورت متعارف افزایش قابل توجه حجم معاملات خرید مسکن تورم ماهانه را تحت تاثیر قرار داده و منجر به افزایش شیب تورمی می‌شود. اما عملا این اتفاق در شهریور ماه به وقوع نپیوست. علت این موضوع به عدم ورود هیجانی تقاضا به بازار مسکن مربوط می‌شود. در شهریور ماه نه تنها تقاضا در بازار افزایش یافت بلکه حجم عرضه ملک به بازار نیز زیاد شد. در واقع، چون برداشت سرمایه‌گذارها و بازخورد آنها نسبت به احتمال احیای برجام و کاهش انتظارات تورمی و ریسک‌های غیراقتصادی، برداشتی بلندمدت است، جریان ورود سرمایه به بازار مسکن از ناحیه تقاضای سرمایه‌ای عملا هیجانی نبوده است تا منجر به کمبود فایل برای خرید و در نتیجه جهش قیمت مسکن یا شیب صعودی تورم ماهانه شود.

در واقع از آنجا که در شهریور ماه همچنان جریان فروش از جریان خرید مسکن بیشتر بود (تعداد فایل‌های عرضه شده به بازار از تعداد متقاضیان بیشتر بود)، شیب تورم ماهانه نه تنها مثبت نشد بلکه حتی ثابت نیز باقی نماند و به 5/ 2 درصد کاهش یافت. با این حال بازار معاملات مسکن در شهریور ماه با تورم ماهانه 5/ 2 درصدی رتبه اول بازدهی در میان سایر بازارها را به خود اختصاص داد. بازدهی بازار معاملات سهام در این ماه منفی 8 درصد، بازار ارز 5/ 0 درصد و بازار سکه منفی 5/ 0 درصد برآورد شد. هر چند بازار معاملات مسکن در رتبه‌بندی بازدهی بازارها در شش ماه اول سال جاری رتبه آخر را در میان این بازارها دارد. در شش ماه اول سال جاری بازدهی بازار معاملات سهام 6 درصد، بازار دلار 11 درصد و بازار سکه 9 درصد بود در حالی‌که این میزان در بازار مسکن معادل 5 درصد به ثبت رسید.

ادامه ریزش قیمت واقعی مسکن

بازار معاملات مسکن شهریور ماه شهر تهران در حالی تورم ماهانه 5/ 2 درصدی و تورم نقطه‌ای 31 درصدی را تجربه کرد که قیمت واقعی مسکن در این ماه نسبت به ماه مشابه سال قبل، برای سومین ماه پیاپی کاهش پیدا کرد. به این معنا که میزان رشد قیمت مسکن در مقایسه با تورم کمتر بوده است.

این موضوع یک پیام مهم را به بازار مخابره می‌کند. کاهش قیمت واقعی مسکن نشان‌دهنده قرار گرفتن بازار ملک در فاز «پساجهش» است. در چنین شرایطی به شرط نبود برخی موانع و عوامل ایجاد‌کننده اختلال، بازار از ظرفیت یا استعداد کافی برای اصلاح قیمت‌ها به سطح متعارف برخوردار است.

اما آنچه در شهریور ماه و در ماه‌های قبل مانع از این موضوع شده است به اثر رفتار خریدارهای سرمایه‌ای بر افزایش تقاضا در بازار ملک و در نتیجه اثرگذاری بر سطح قیمت‌ها برمی‌گردد. حضور تقاضای سرمایه‌ای در بازار و فعالیت سرمایه‌گذاران، عملا مانع از اصلاح قیمت‌ها به سطح متعارف به رغم وجود این ظرفیت در بازار ملک شده است.

یک دلیل مهم این موضوع نبود هزینه یا ریسک سرمایه‌گذاری برای سفته‌بازها و سرمایه‌گذاران ملکی در نبود چرا حجم معاملاتی در معاملات مهم است؟ اهرم‌های مالیاتی موثر برای محدود کردن فعالیت این گروه از متقاضیان مسکن به نفع تقاضای مصرفی است.

در شرایطی که بازار معاملات مسکن از یکسو نسبت به تحولات اقتصادی و غیر اقتصادی دیرتر از سایر بازارها واکنش نشان داده و تحولات با تاخیر زمانی بیشتر و اثر کمتر به بازار ملک سرایت می‌کند، نبود ریسک در این بازار منجر به تبدیل آن به حیاط خلوت سفته‌بازها و سرمایه‌گذاران شده است. این موضوع آثار تورمی در بازار ملک را تشدید کرده است. در برهه‌های زمانی مختلف همزمان با افزایش ریسک سرمایه‌گذاری در سایر بازارها، سرمایه‌گذارها و سفته‌بازها به دلیل فاقد ریسک بودن بازارمسکن، به این بازار ورود کرده و تقاضای خرید ملک را افزایش می‌دهند.

از آنجا که سود این گروه در گرو افزایش مداوم سطح قیمت‌هاست و فعالیت‌های آنها خود موجب ایجاد تنش و التهاب قیمتی در بازار ملک می‌شود، عملا افزایش تقاضای سرمایه‌ای و تعداد سرمایه‌گذاران و سفته‌بازهای ملکی، شرایط قیمتی بازار مسکن را به ضرر متقاضیان مصرفی ملتهب خواهد کرد. هم‌اکنون نیز اگر چه بازار معاملات مسکن در یکی از عمیق‌ترین دوره‌های رکودی خود به سر می‌برد و قدرت خرید مردم در ضعیف‌ترین سطح قرار گرفته است اما آنچه منجر به ایجاد اختلال در مسیر اصلاح قیمت‌ها و متعارف‌سازی آن می‌شود، حضور و فعالیت تقاضای سرمایه‌ای و سفته‌بازی در نبود اهرم‌های مالیاتی موثر و ایجاد‌کننده هزینه و ریسک ملاکی است. در غیاب این اهرم موثر (دریافت مالیات سالانه از املاک مسکونی برای ایجاد ریسک و هزینه ملاکی)، حجم زیادی از واحدهای مسکونی خریداری‌شده از سوی سفته‌بازها و سرمایه‌گذاران هم‌اکنون به املاک منجمد تبدیل شده است. عرضه این واحدها به بازار می‌تواند فضای قیمتی بازار را به نفع تقاضای مصرفی در نتیجه افزایش عرضه مسکن، تا حدی تعدیل کند. با این حال این اهرم مالیاتی هنوز از سوی سیاستگذار و متولی بخش مسکن مورد توجه قرار نگرفته است. حجم معاملات خرید مسکن در شهر تهران در شهریور ماه 1400 در حالی بعد از 11 ماه در محدوده 8 هزار واحد مسکونی قرار گرفت که برخی انتظارات از ادامه این روند در ماه‌های آتی حکایت دارد.

پیش‌بینی ادامه روند شهریور

پیش‌بینی می‌شود دست‌کم بنا به دو علت مهم این سطح از معاملات مسکن در ماه‌های بعد نیز ادامه داشته باشد. البته در صورتی که شرایط و مولفه‌های درونی و بیرونی اثرگذار بر حجم و قیمت مسکن در ماه‌های بعد نیز بدون تغییر باشد.

اولین علت به احتمال ادامه حضور تقاضای سرمایه‌ای در بازار مسکن به دنبال ادامه بیم و امید سرمایه‌گذاران در نتیجه مذاکرات برجامی برمی‌گردد. از آنجا که این موضوع، روندی کوتاه‌مدت نیست انتظار می‌رود برداشت متقاضیان سرمایه‌ای درباره آینده ملک در ارتباط با پیش‌بینی‌های مربوط به نرخ بازدهی در سایر بازارها در ماه‌های پیش‌رو نیز ادامه داشته باشد. همان برداشتی که در شهریور ماه گروهی از آنها را به دلیل نگرانی از ریزش بازدهی در سایر بازارها به سمت بازار ملک هدایت کرد.

از سوی دیگر، با ابلاغ مصوبه افزایش سقف وام خرید مسکن در روزهای پایانی شهریور و اجرایی شدن آن، احتمال می‌رود تقاضای خرید مسکن (عمدتا سرمایه‌ای یا تبدیلی) در مناطق جنوبی نیز که وام درصد بیشتری از هزینه خرید آپارتمان را در مقایسه با نیمه شمالی پایتخت پوشش می‌دهد افزایش یابد. هر چند با توجه به فاصله بسیار زیادی که هنوز بین قدرت خرید متقاضیان و رقم وام وجود دارد و همچنین در استطاعت نبودن رقم اقساط ماهانه آن برای بسیاری از خانوارها، این موضوع عملا نمی‌تواند منجر به ایجاد تقاضای گسترده برای خرید آپارتمان حتی در نواحی جنوبی پایتخت شود. بنابراین همچنان سناریوی خروج از رکود معاملاتی مسکن در نتیجه ورود تقاضای مصرفی به بازار مسکن در ماه‌های پیش‌رو کمرنگ است. وام خرید مسکن در روزهای اخیر و به دنبال مصوبه شورای پول و اعتبار در همه شهرهای کشور به دو برابر افزایش یافت. این تسهیلات در شهر تهران برای متقاضیان انفرادی از 100 میلیون تومان به 200 میلیون تومان و برای زوجین متقاضی از 200 میلیون تومان به 400 میلیون تومان رسید. در سایر شهرهای کشور نیز سقف تسهیلات قبلی به دنبال مصوبه جدید به دو برابر افزایش یافت. ضمن آنکه متقاضیان خرید مسکن از محل تسهیلات خرید ملک با استفاده از اوراق می‌توانند در زمان دریافت این تسهیلات وام 80 میلیون تومانی جعاله (تعمیرات) را نیز دریافت کنند. این وام پیش از این و تا قبل از ابلاغ مصوبه جدید 40 میلیون تومان بود.

چرا افزایش ساعت معاملات در بورس و فرابورس مفید است؟

همایون دارابی مدیرعامل شرکت سبدگردان داریوش در گفت‌وگو با پایگاه خبری بورس 24 به مزیت‌های افزایش ساعت معاملاتی در بازار سهام اشاره کرد و گفت: افزایش ساعت معاملات از جمله تصمیم‌هایی به شمار می‌رود که در حال حاضر بازار به آن احتیاج دارد؛ چراکه ساعت معاملات بازار ایران به دلیل اختلاف با بازارهای مهم جهانی، اکثر سرمایه‌گذاران و به‌خصوص تحلیلگران را دچار مشکل می‌کند.

بورس24 : بازارهای ایران در دو بخش اوراق بهادار و همچنین کالایی نیازمند تطبیق ساعتی و تقویمی با بازارهای جهانی هستند تا با پوشش این تفاوت زمانی موجود بین بازارها، تحلیلگران و فعالان بازار سهام فرصت بیشتری برای آنالیز داده‌های بازارهای جهانی داشته باشند، به‌این‌ترتیب هرچقدر ساعت معاملاتی بازتر شود حجم معاملات نیز افزایش خواهد یافت.

همایون دارابی، مدیرعامل شرکت سبدگردان داریوش در گفت‌وگو با پایگاه خبری بورس24 به مزیت‌های افزایش ساعت معاملاتی در بازار سهام اشاره کرد و گفت: افزایش ساعت معاملات از جمله تصمیم‌هایی به شمار می‌رود که در حال حاضر بازار به آن احتیاج دارد؛ چراکه ساعت معاملات بازار ایران به دلیل اختلاف با بازارهای مهم جهانی، اکثر سرمایه‌گذاران و به‌خصوص تحلیلگران را دچار مشکل می‌کند.

وی با تأکید بر اینکه بازارهای ما در هر دو بخش اوراق بهادار و همچنین معاملات کالایی نیازمند تطبیق ساعتی و تقویمی معاملات با بازارهای جهانی است، گفت: در بخش سهام، ساعت معاملاتی محدود است، البته بازار اوراق بدهی و صندوق‌های فرابورسی تا ساعت 15:00 فعال هستند که این افزایش ساعت معاملات تجربه خوبی بود و نشان داد بازار سهام نیز ظرفیت این افزایش را دارد.

وی به اختلاف سه ساعت و نیمه بازارهای ایران با بازارهای اروپایی به‌ویژه لندن (بازار LME ) اشاره کرد و گفت: با افزایش ساعت بازارها می‌توانیم تطبیق ساعتی بیشتری با بازارهای بین‌المللی داشته باشیم.

دارابی همچنین ساعت فعلی را عاملی برای محدود شدن دسترسی افراد به بازار دانست و گفت: زمان شروع و پایان بازار در اوج ساعت کارهای اداری و فعالیت‌های آموزشی است.

وی با تأکید بر اینکه بازار سرمایه ظرفیت افزایش ساعت معاملاتی حتی تا ساعت 15:00 را دارد، گفت: قطعا هر چقدر این زمان بازتر باشد تعداد بیشتری از سرمایه‌گذاران بدون نیاز به آن ‌که در اوج فعالیت‌های روزانه در جریان بازار سرمایه قرار بگیرند، وارد بازار می‌شوند و فعالیت برای عموم تسهیل خواهد شد.

مدیرعامل سبدگردان داریوش افزایش ساعت معاملات را باعث افزایش حجم معاملات دانست و افزود: این اتفاق می‌تواند زمان بیشتری را برای تحلیل داده‌ها به فعالان بازار بدهد.

وی با اشاره به اینکه بازار سرمایه نیاز دارد به لحاظ تقویمی نیز با تصمیم‌گیری جدیدی مواجه شود، گفت: بازار سرمایه در کشور ما روزهای پنجشنبه و جمعه تعطیل است، بازارهای جهانی نیز روزهای شنبه و یک‌شنبه تعطیل هستند و درواقع فقط سه روز تطبیق تاریخی بازارها را داریم، درصورتی‌که بازار سرمایه ایران در روز پنجشنبه نیز فعال باشد می‌تواند تا حدودی با بازارهای جهانی مطابقت بیشتری پیدا کند.

از شنبه آینده ساعات معاملات فرابورس ایران به 4 ساعت افزایش پیدا می کند و تا ساعت 13 معاملات در این بازار جریان دارد.

پیش از این حدود 400 فعال بازار سرمایه در یک نظرسنجی بورس24 با افزایش ساعت معاملات موافقت کرده بودند.

آخرین افزایش ساعت معاملات مربوط به دوران علی صالح آبادی است که طی آن تایم معاملات با نیم ساعت افزایش به 12:30 دقیقه رسیده بود.

لزوم افزایش نقد شوندگی ، نزدیک شدن به استاندارد های جهانی ، افزایش حجم معاملات ، انطباق با ساعت کار بازار ارز برای سهم های چرا حجم معاملاتی در معاملات مهم است؟ دلاری و افزایش زمان برای انجام معاملات بلوک و عمده از دلایل این اقدام فرابورس ایران به شمار می رود.

حجم معاملات توکن لونا ۲۰۰ درصد افزایش یافت: آیا شبکه ترا بازگشته است؟

تنها در مدت هفت روز اکوسیستم ترا (لونا) از هم پاشید و توکن این شبکه از قیمت ۸۵ دلار در ۵ می به نزدیک قیمت ۰ دلار در ۱۲ می، ‌رسید. بازار با از بین رفتن این شوک ناگهانی، به آرامی در حال بهتر شدن است و حجم معاملات توکن لونا شاهد بهبودی خوبی بوده است و در چند روز گذشته بیش از ۲۰۰ درصد رشد داشته است.

سقوط دهشتناک لونا به دنبال کاهش قیمت استیبل‌کوین شبکه ترا، ترا یو‌اس‌دی (UST) رخ داده بود. سرمایه‌گذاران با فروش ناگهانی توکن خود در این آشفتگی شریک شدند و پلتفرم تحلیلی کوین‌گکو در ۱۳ می کاهش حجم معاملات به ۱۷۸٫۶ میلیون دلار را ثبت کرد، عددی که اخرین بار در فوریه سال ۲۰۲۱ دیده شده بود.

دا کوان (Do Kwon)، مدیرعامل و یکی از بنیان‌گذاران بنیاد و آزمایشگاه ترا، پیشنهاد‌هایی را در جهت احیای اکوسیستم ترا مطرح کرده بود، پیشنهاد‌هایی که شامل غرامت به دارندگان توکن ترا یو‌اس‌دی و لونا بود که شامل افرادی می‌شد که در زمان کاهش قیمت توکن‌ها اقدام به فروش ناگهانی نکرده‌ بودند.

علیرغم کاهش‌های ناگهانی و ریسک‌های موجود، نوسانات دیوانه کننده توکن‌های شبکه ترا همچنان به عنوان یک عامل مهم برای جذب تریدرهای کوتاه مدت عمل می‌کند، این نوع تریدرها برای کسب سود چرا حجم معاملاتی در معاملات مهم است؟ لحظه‌ای وارد می‌شوند و انتخاب توکن لونا دلیل منطقی دارد چرا که این رمزارز در ۱۴ می به طور لحظه‌ای حدود ۶۰۰ درصد افزایش یافت.

در حالی که بسیاری در تلاش هستند ضرر خود را جبران کنند و بسیاری دیگر منتظر فرصتی مناسب برای خروج سرمایه خود از ترا هستند، به نظر می‌رسد که حجم معاملاتی توکن لونا بیش از ۲۰۰ درصد افزایش یافته و به ۶ میلیارد دلار رسیده است. با این حال، باید به سرمایه‌گذارانی که به دنبال خروج یا کسب سود هستند توجه کرد، چرا که این می‌تواند به طور ناگهانی مجدد باعث کاهش قیمت شود.

در حال حاضر به نظر می‌رسد که توکن لونا در حال بازگشت است و موفق شده که حجم معاملاتی خودش را به دست بیاورد. در زمان نگارش این مقاله، توکن لونا با ۱۰۰ درصد افزایش در قیمت ۰٫۰۰۰۳۱۸ دلار معامله می‌شود. اکنون باید دید که آیا شبکه ترا واقعاً می‌تواند بازگردد و اعتماد کاربران را جلب کند یا خیر.

فرمول حجم مبنا

اگر با بازار سرمایه و بورس اوراق بهادار آشنا باشید احتمالا واژه حجم مبنا را بر روی تابلو معاملات دیده‌اید. ممکن است این سوال برای شما هم پیش آمده باشد که فرمول حجم مبنا چیست و حجم مبنا چگونه محاسبه می‌شود؟! اصلا حجم مبنا چه کاربردی دارد؟!

به طور کلی حجم مبنا با هدف کاهش میزان نوسانات سهام و ریسک معاملات در بازار سرمایه ایران استفاده می‌شود. اما برای رسیدن به پاسخ دقیق‌تر سوالاتمان، ابتدا باید کمی در مورد قیمت آخرین معامله و قیمت پایانی توضیح دهیم. اگر شما هم علاقمند به درک فرمول حجم مبنا و نحوه محاسبه آن هستید تا پایان این مقاله همراه ما باشید …

قیمت آخرین معامله

همان طور که از نام آن مشخص است، به آخرین قیمتی که سهام یک شرکت بر روی تابلوی معاملات بین خریدار و فروشنده معامله می‌شود، قیمت آخرین معامله می‌گویند. این عدد در تابلوی معاملات با عنوان “معامله” یا “آخرین معامله” نوشته شده است.

قیمت پایانی

قیمت پایانی در واقع عبارت است از “ میانگین وزنی قیمت سهام در طول زمان معاملات با در نظر گرفتن حجم مبنا “.

لازم به ذکر است که قیمت پایانی هر روز، مبنای نوسانات قیمت روز بعد معاملاتی قرار می‌گیرد. مثلا اگر قیمت پایانی روز چهارشنبه برای یک سهم عدد ۱۰۰۰ ریال باشد، بازه مجاز نوسان قیمت در روز معاملاتی بعد یعنی شنبه، ۵% مثبت (۱۰۵۰ ریال) و ۵% منفی آن (۹۵۰ ریال) است.

نحوه تأثیر حجم مبنا بر قیمت پایانی سهام

برای درک بهتر اثر حجم مبنا بر قیمت پایانی اجازه دهید با یک مثال بحث را ادامه دهیم:

مثال : فرض کنید بازه مجاز معاملات سهام یک شرکت در روز شنبه از ۹۵۰ ریال تا ۱۰۵۰ ریال بوده و حجم مبنای آن ۲۰۰۰ سهم باشد. دو حالت ممکن است پیش بیاید :

الف – اگر حجم معاملات سهام کمتر از حجم مبنا باشد:

فرضا ۸۰۰ برگه سهم با میانگین وزنی قیمت ۱۰۳۰ ریال معامله شده باشد، قیمت پایانی عبارت است از :

قیمت پایانی روز قبل + [حجم مبنا / (تعداد سهام معامله شده * (قیمت پایانی روز قبل – میانگین وزنی قیمت معامله شده))] = قیمت پایانی

با توجه به داده های زیر :

میانگین وزنی قیمت معامله شده = ۱۰۳۰ ریال
قیمت پایانی روز قبل = ۱۰۰۰ ریال
تعداد معامله شده = ۸۰۰ برگه سهم
حجم مبنا = ۲۰۰۰ سهم

قیمت پایانی برابر با ۱۰۱۲ ریال خواهد بود.

ب- اگر حجم معاملات سهام بیشتر از حجم مبنا باشد:

قیمت پایانی برابر است با میانگین وزنی همه قیمت‌های معامله شده در طی یک روز معاملاتی.

حال می‌رسیم به نحوه محاسبه حجم مبنا برای سهام شرکت‌های مختلف …

فرمول حجم مبنا

بر اساس ابلاغیه دو شرکت بورس اوراق بهادار تهران و فرابورس ایران، روش جدید محاسبه حجم مبنا از تاریخ ۱۲ اسفند ۹۸ اجرا می‌شود. بر این اساس محاسبات حجم مبنا مطابق روال گذشته بعد از پایان آخرین روز معاملاتی هر هفته انجام شده و برای هفته آینده لحاظ می‌گردد.

• برای محاسبه فرمول حجم مبنا کافیست عدد ۰/۰۰۰۴ را در تعداد سهام شرکت مورد نظر ضرب کنیم تا حجم مبنای آن شرکت محاسبه شود.

اما استثناهایی هم وجود دارد که در ادامه توضیح می‌دهیم …

تعریف ارزش مبنا

با ضرب کردن حجم مبنای به دست آمده (در بالا) در قیمت پایانی آخرین روز معاملاتی هفته، ارزش مبنا به دست می‌آید.

فرمول حجم مبنا در شرکت‌های بورسی

• برای شرکت‌های با تعداد سهام کمتر از ۲۰ میلیارد سهم
  • اگر عدد به دست آمده (حجم مبنا ضربدر قیمت پایانی) بین ۵۰ تا ۱۰۰ میلیارد بود، حجم مبنا به درستی محاسبه شده است.
  • اگر عدد به دست آمده کمتر از ۵۰ میلیارد ریال باشد : حجم مبنا = ۵۰ میلیارد ریال تقسیم بر قیمت پایانی سهم در پایان آخرین روز معاملاتی هفته
  • اگر عدد به دست آمده بیشتر از ۱۰۰ میلیارد ریال باشد : حجم مبنا = ۱۰۰ میلیارد ریال تقسیم بر قیمت پایانی سهم در پایان آخرین روز معاملاتی هفته
  • برای شرکت‌های با تعداد سهام بیشتر از ۲۰ میلیارد سهم
    • اگر عدد به دست آمده (حجم مبنا ضربدر قیمت پایانی) بین ۵۰ تا ۱۲۰ میلیارد بود، حجم مبنا به درستی محاسبه شده است.
    • اگر عدد به دست آمده کمتر از ۵۰ میلیارد ریال باشد : حجم مبنا = ۵۰ میلیارد ریال تقسیم بر قیمت پایانی سهم در پایان آخرین روز معاملاتی هفته
    • اگر عدد به دست آمده بیشتر از ۱۲۰ میلیارد ریال باشد : حجم مبنا = ۱۲۰ میلیارد ریال تقسیم بر قیمت پایانی سهم در پایان آخرین روز معاملاتی هفته

    

    فرمول حجم مبنا در شرکت‌های فرابورسی (بازار اول و دوم فرابورس)

    • برای شرکت‌های با تعداد سهام کمتر از ۲۰ میلیارد سهم
      • اگر عدد به دست آمده (حجم مبنا ضربدر قیمت پایانی) بین ۵۰ تا ۱۰۰ میلیارد بود، حجم مبنا به درستی محاسبه شده است.
      • اگر عدد به دست آمده کمتر از ۵۰ میلیارد ریال باشد : حجم مبنا = ۵۰ میلیارد ریال تقسیم بر قیمت پایانی سهم در پایان آخرین روز معاملاتی هفته
      • اگر عدد به دست آمده بیشتر از ۱۰۰ میلیارد ریال باشد : حجم مبنا = ۱۰۰ میلیارد ریال تقسیم بر قیمت پایانی سهم در پایان آخرین روز معاملاتی هفته
      • برای شرکت‌های با تعداد سهام بیشتر از ۲۰ میلیارد سهم
        • اگر عدد به دست آمده (حجم مبنا ضربدر قیمت پایانی) بین ۵۰ تا ۱۲۰ میلیارد بود، حجم مبنا به درستی محاسبه شده است.
        • اگر عدد به دست آمده کمتر از ۵۰ میلیارد ریال باشد : حجم مبنا = ۵۰ میلیارد ریال تقسیم بر قیمت پایانی سهم در پایان آخرین روز معاملاتی هفته
        • اگر عدد به دست آمده بیشتر از ۱۲۰ میلیارد ریال باشد : حجم مبنا = ۱۲۰ میلیارد ریال تقسیم بر قیمت پایانی سهم در پایان آخرین روز معاملاتی هفته

        

        فرمول حجم مبنا در بازار پایه زرد فرابورس

        • برای شرکت‌های با تعداد سهام کمتر از ۲۰ میلیارد سهم
          • اگر عدد به دست آمده (حجم مبنا ضربدر قیمت پایانی) بین ۲۰ تا ۱۰۰ میلیارد بود، حجم مبنا به درستی محاسبه شده است.
          چرا حجم معاملاتی در معاملات مهم است؟
          • اگر عدد به دست آمده کمتر از ۲۰ میلیارد ریال باشد : حجم مبنا = ۲۰ میلیارد ریال تقسیم بر قیمت پایانی سهم در پایان آخرین روز معاملاتی هفته
          • اگر عدد به دست آمده بیشتر از ۱۰۰ میلیارد ریال باشد : حجم مبنا = ۱۰۰ میلیارد ریال تقسیم بر قیمت پایانی سهم در پایان آخرین روز معاملاتی هفته
          • برای شرکت‌های با تعداد سهام بیشتر از ۲۰ میلیارد سهم
            • اگر عدد به دست آمده (حجم مبنا ضربدر قیمت پایانی) بین ۲۰ تا ۱۲۰ میلیارد بود، حجم مبنا به درستی محاسبه شده است.
            • اگر عدد به دست آمده کمتر از ۲۰ میلیارد ریال باشد : حجم مبنا = ۲۰ میلیارد ریال تقسیم بر قیمت پایانی سهم در پایان آخرین روز معاملاتی هفته
            • اگر عدد به دست آمده بیشتر از ۱۲۰ میلیارد ریال باشد : حجم مبنا = ۱۲۰ میلیارد ریال تقسیم بر قیمت پایانی سهم در پایان آخرین روز معاملاتی هفته

            

            فرمول حجم مبنا در بازار پایه نارنجی فرابورس

            • برای شرکت‌های با تعداد سهام کمتر از ۲۰ میلیارد سهم
              • اگر عدد به دست آمده (حجم مبنا ضربدر قیمت پایانی) بین ۱۰ تا ۱۰۰ میلیارد بود، حجم مبنا به درستی محاسبه شده است.
              • اگر عدد به دست آمده کمتر از ۱۰ میلیارد ریال باشد : حجم مبنا = ۱۰ میلیارد ریال تقسیم بر قیمت پایانی سهم در پایان آخرین روز معاملاتی هفته
              • اگر عدد به دست آمده بیشتر از ۱۰۰ میلیارد ریال باشد : حجم مبنا = ۱۰۰ میلیارد ریال تقسیم بر قیمت پایانی سهم در پایان آخرین روز معاملاتی هفته
              • برای شرکت‌های با تعداد سهام بیشتر از ۲۰ میلیارد سهم
                • اگر عدد به دست آمده (حجم مبنا ضربدر قیمت پایانی) بین ۱۰ تا ۱۲۰ میلیارد بود، حجم مبنا به درستی محاسبه شده است.
                • اگر عدد به دست آمده کمتر از ۱۰ میلیارد ریال باشد : حجم مبنا = ۱۰ میلیارد ریال تقسیم بر قیمت پایانی سهم در پایان آخرین روز معاملاتی هفته
                • اگر عدد به دست آمده بیشتر از ۱۲۰ میلیارد ریال باشد : حجم مبنا = ۱۲۰ میلیارد ریال تقسیم بر قیمت پایانی سهم در پایان آخرین روز معاملاتی هفته

                

                فرمول حجم مبنا در بازار پایه قرمز فرابورس

                • برای شرکت‌های با تعداد سهام کمتر از ۲۰ میلیارد سهم
                  • اگر عدد به دست آمده (حجم مبنا ضربدر قیمت پایانی) بین ۵ تا ۱۰۰ میلیارد بود، حجم مبنا به درستی محاسبه شده است.
                  • اگر عدد به دست آمده کمتر از ۵ میلیارد ریال باشد : حجم مبنا = ۵ میلیارد ریال تقسیم بر قیمت پایانی سهم در پایان آخرین روز معاملاتی هفته
                  • اگر عدد به دست آمده بیشتر از ۱۰۰ میلیارد ریال باشد : حجم مبنا = ۱۰۰ میلیارد ریال تقسیم بر قیمت پایانی سهم در پایان آخرین روز معاملاتی هفته
                  • برای شرکت‌های با تعداد سهام بیشتر از ۲۰ میلیارد سهم
                    • اگر عدد به دست آمده (حجم مبنا ضربدر قیمت پایانی) بین ۵ تا ۱۲۰ میلیارد بود، حجم مبنا به درستی محاسبه شده است.
                    • اگر عدد به دست آمده کمتر از ۵ میلیارد ریال باشد : حجم مبنا = ۵ میلیارد ریال تقسیم بر قیمت پایانی سهم در پایان آخرین روز معاملاتی هفته
                    • اگر عدد به دست آمده بیشتر از ۱۲۰ میلیارد ریال باشد : حجم مبنا = ۱۲۰ میلیارد ریال تقسیم بر قیمت پایانی سهم در پایان آخرین روز معاملاتی هفته

                    

                    در گذشته نحوه محاسبه فرمول حجم مبنا اندکی متفاوت بود. همچنین حجم مبنا در نمادهای فرابورس و بازار پایه لحاظ نمی‌شد. لذا بسیاری از نظرات این مقاله بر اساس روش قدیمی محاسبه (قبل از تاریخ ۱۲ اسفند ۹۸) پاسخ داده شده‌اند.

                    روش قدیمی فرمول حجم مبنا

                    خب حالا به نحوه محاسبه حجم مبنا می‌پردازیم.

                    تا پیش از اسفند سال ۱۳۹۳ حجم مبنا برای هر سهم تقریبا عدد ثابتی بوده و هر سال یک بار توسط شرکت مدیریت فناوری بورس تهران محاسبه می‌شد.

                    اما در حال حاضر این عدد به صورت هفتگی محاسبه می‌شود و در ابتدای هر هفته داخل صفحه نماد هر سهم قرار می‌گیرد.

                    این مصوبه از ابتدای اسفندماه ۱۳۹۳ در حال اجراست.

                    حجم مبنای کلیه شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار برابر با ۰/۰۰۰۴ تعداد سهام شرکت است. حداکثر ارزش حجم مبنا می‌بایست ۱۰ میلیارد ریال و حداقل آن ۵۰۰ میلیون ریال باشد که تعداد آن براساس قیمت پایانی سهم در آخرین روز معاملاتی هر هفته محاسبه و از اولین روز معاملاتی هفته بعد اعمال می‌شود.

                    طبق این قانون برای محاسبه حجم مبنا کافی است به سادگی روش زیر را دنبال کنید:

                    ابتدا تعداد سهام شرکت را در عدد ۴ ضرب و بر عدد ۱۰۰۰۰ تقسیم می‌کنیم.

                    عدد بدست آمده حجم مبنای ما خواهد بود.

                    اما لازم است یک تبصره را در آن رعایت کنیم.

                    عدد بدست آمده را در قیمت پایانی سهم در روز چهارشنبه ضرب می‌کنیم:

                    1. اگر عدد بدست آمده در آخرین روز کاری هفته (معمولا چهارشنبه) عددی بین ۵۰۰ میلیون ریال و ۱۰ میلیارد ریال بود: حجم مبنای ما برای روز شنبه همان عدد بدست آمده در بالا خواهد بود.
                    2. اگر عدد بدست آمده کمتر از ۵۰۰ میلیون ریال بود حجم مبنای ما برای روز شنبه برابر خواهد بود با ۵۰۰ میلیون ریال تقسیم بر قیمت پایانی روز چهارشنبه.
                    3. اگر عدد بدست آمده بیشتر از ۱۰ میلیارد ریال بود حجم مبنای ما برای روز شنبه برابر خواهد بود با ۱۰ میلیارد ریال تقسیم بر قیمت پایانی روز چهارشنبه.

                    چکیده مطلب :

                    همان‌طور که گفته شد حجم مبنا یکی از ابزارهایی است که در بازار سرمایه کشور ما برای کاهش ریسک سرمایه‌گذاری و کنترل کردن نوسانات شدید بازار به وجود آمده است. در این مقاله علاوه بر تعریف حجم مبنا و نحوه اثرگذاری آن بر قیمت پایانی سهام، به فرمول حجم مبنا و نحوه محاسبه آن پرداختیم.

                    به طور کلی و به صورت خلاصه فرمول محاسبه حجم مبنا را می‌توان به این صورت بیان کرد: تعداد سهام شرکت ضربدر ۰.۰۰۰۴

                    اما در محاسبات حجم مبنا استثناهایی هم وجود دارد که در این مقاله به صورت تفکیک شده توضیح داده شدند.