حجم معاملات و تغییرات آن در روز

حجم مبنا در بورس چیست و چه کاربردی دارد؟

حجم مبنا چیست و چه کاربردی در بورس دارد؟ در این مطلب از سایت کارگزاری سرمایه و دانش، حجم مبنا در بورس و نحوه محاسبه و قوانین جدید حجم مبنا را معرفی می کنیم.

بورس، روزانه محل دادوستد مقدار زیادی پول و سرمایه است و بعید نیست همیشه تعدادی افراد سودجو بخواهند در روند قیمت‌ها به نفع خود تاثیرگذار باشند. در این راستا همیشه نیاز بوده تا با وضع قوانینی جلوی این سوء‌استفاده‌ها گرفته شود و دادوستدها به شکل واقعی و قابل اطمینان ادامه یابند. وضع قانون حجم مبنا در تعداد سهام یکی از همین قوانین بازدارنده است. این قانون در تعیین قیمت پایانی نمادهای بورسی دخالت دارد و این حجم مبناست که مشخص می‌کند آیا شرکتی مجوز اعمال تمام تغییرات مجاز در قیمت را برای تعیین قیمت روز بعد دارد و یا خیر.

حجم مبنا چیست و چه کاربردی در بورس دارد؟ در این مطلب از سایت کارگذاری سرمایه و دانش، حجم مبنا در بورس و نحوه محاسبه و قوانین جدید آن را معرفی می‌کنیم.

حجم مبنا چیست؟

در یک تعریف ساده می‌توان حجم مبنا را اینگونه تعریف کرد، حداقل تعداد سهامی که در یک روز باید توسط یک نماد مورد خرید و فروش قرار بگیرد تا آن شرکت بتواند نوسان قیمتی مجاز را در تعیین قیمت سهام، برای فردای آن روز اعمال کند. وجود حجم مبنا در بورس موجب می‌شود تا سرمایه‌گذارن بدانند نوسانات قیمت سهام با توجه به یک حجم معاملاتی مناسب بوده است و نه بر اساس چند خرید و فروش جزئی. در نتیجه وجود این قانون از بروز قیمت‌های غیر واقعی جلوگیری می‌کند.

نگاهی به تاریخچه شکل‌گیری حجم مبنا

حجم مبنا برای اولین بار و به منظور جلوگیری از افزایش و یا کاهش بیش از حد قیمت سهام در سال 1382 و در زمان تصدی دکتر حسین عبده تبریزی، تعیین و پایه‌گذاری شد. این رقم برای اولین بار به میزان 15% از کل سهام یک شرکت و در طول یک سال تعیین شد. با در نظر گرفتن تعداد 250 روز به عنوان روزهای کاری یک سال این میزان برابر است با 0.0006 تعداد کل سهام برای هر روز می‌شد. یعنی حداقل سهام‌هایی که باید در یک روز مورد دادوستد قرار می‌گرفت تا مجوز اعمال نوسان قانونی قیمت توسط شرکت دریافت شود میزان شش ده هزارم کل تعداد سهام شرکت می‌بود.

این رقم طی سال‌های متمادی مورد تغییرات زیادی قرار گرفت؛ اما از سال 1393 تا به امروز رقمی ثابت حجم معاملات و تغییرات آن در روز و برابر با 10% کل سرمایه برای یک سال و 0.0004 کل سرمایه برای یک روز است. همچنین حداکثر حجم مبنا برای شرکت‌هایی با سرمایه 20 هزار میلارد و بالاتر، به میزان 120 میلیارد ریال و برای شرکت‎هایی با سرمایه‌ی کم‌تر از 20 هزار میلیارد ریال، حداکثر حجم مبنا 100 میلیارد ریال در نظر گرفته شده است که در ادامه در این باره بیش‌تر توضیح داده خواهد شد.

مزایای حجم مبنا چیست؟

مهم‌ترین حسن و مزیت حجم مبنا در بورس، جلوگیری از کاهش و افزایش یک‌باره و پرشیب در روند قیمت‌هاست. به این صورت که اگر به عنوان مثال تقاضای یک سهام کاهش یابد و عرضه به همان صورت قبل باقی مانده باشد، فزونی عرضه بر تقاضا رخ خواهد داد این فزونی معمولا به ‌قدری خواهد بود که آن نماد اصطلاحا قفل می‌شود و یا به اصطلاح فعالان بازار صف فروش تشکیل می‌شود.

در صورت نبود حجم مبنا، سهام به شدت روند نزولی خواهد گرفت. اما وجود آن موجب می‌شود با کاهش تعداد سهامی که مورد خرید و فروش قرار گرفته است، نوسان قیمتی نیز کاهش یابد و از کاهش یک‎‌باره قیمت سهام جلوگیری شود. در روند صعودی نیز همین طور خواهد بود.

نحوه محاسبه حجم مبنا

همان‌طور که گفته شد برای محاسبه این عدد کافیست عدد 0.0004 را در تعداد سهام‌های یک شرکت ضرب کنید. برای مثال اگر شرکتی 20 میلیون سهام داشته باشد، حجم مبنای این شرکت برای هر روز برابر است با 8 هزار سهم. اما در این خصوص استثنائاتی نیز وجود دارد که طی قوانین جدید مصوب و اعلام شده است که به آن نیز در ادامه خواهیم پرداخت.

حجم مبنا و تعیین قیمت پایانی

برای این منظور پیش از هرچیز لازم است تا با مفهوم قیمت پایانی آشنا شویم. قیمت پایانی به معنی قیمت آخرین معاملات نیست و دو عامل میانگین وزنی تمام معاملات هر روز و نیز حجم مبنا در آن تاثیرگذار هستند. در واقع قیمت پایانی همان قیمتی است که شروع خرید و فروش در روز بعد با توجه به آن قیمت انجام خواهد شد و مبنای روز معاملاتی جدید قرار خواهد گرفت. قیمت پایانی توسط فرمول میانگین وزنی محاسبه می‌شود و برای تاثیرگذاری حجم مبنا در این قیمت و محاسبه قیمت آغازین از فرمول زیر استفاده می‌شود.

قیمت پایانی روز قبل+(میانگین وزنی قیمت‌ها-قیمت پایانی روز قبل)*(حجم مبنا/حجم معاملات) = قیمت آغازین

به عنوان مثال فرض کنید حجم مبنا برای شرکتی 4 میلیون سهم بوده است و حجم معاملات آن برابر با 2 میلیون سهم یعنی نیمی از 4 میلیون حجم تعیین شده، است. در این مثال قیمت روز پایانی توسط میانگین وزنی برای امروز 1400 و برای روز قبل 1300 ریال بوده است. در این صورت قیمت آغازین برابر خواهد بود با

بنابراین عدد 1400 با توجه به کم‌تر بودن معاملات نسبت به حجم مبنای مشخص شده تعدیل شد و به رقم 1350 ریال رسید. بنابراین سقف مجاز نوسان قیمت در روز بعد از مثبت 5 درصد تا منفی 5 درصد خواهد بود. یعنی میزان معاملات تقسیم بر حجم مبنا.

حال اگر حجم معاملات در شرکتی بیش‌ از حجم مبنا باشد، قیمت پایانی و نیز آغازین روز بعد همان میانگین وزنی تمام معاملات طی یک روز خواهد بود. شما می‌توانید برای محاسبه میانگین وزنی و افزودن به سایر معلومات خود با مشاوران کارگزاری دانش و سرمایه تماس بگیرید.

چگونه می‌توان حجم مبنا را مشاهده کرد؟

این عدد توسط سامانه معاملات و به صورت خودکار اندازه‌گیری می‌شود و هیچ یک از معامله‌گران و سرمایه‌گذاران تاثیر و دخالتی در آن ندارد. این عدد همیشه و برای همه‌ی نمادها در سایت مدیریت فناوری بورس تهران (tsetmc) قابل مشاهده است و فقط کافی است سری به این سایت زده شود و نیازی به آموزش حجم مبنا در بورس برای تمام کاربران نیست.

منظور از حجم مبنای یک چیست؟

حجم مبنای یک مختص شرکت‌های عضو فرابورس و تا قبل از سال 1398 بوده است. برای این شرکت‌ها تا پیش از سال حجم معاملات و تغییرات آن در روز 1398 قانونی در این زمینه در نظر گرفته نشده بود و قیمت ها بر اساس عرضه و تقاضا و فقط میانگین وزنی تعیین می‌شد. اما در سال 1398 قانون جدیدی در رابطه با حجم مبنای شرکت‌های فرابورس نیز تصویب شد تا از تاثیرگذاری بیش‌ازحد معاملات کوچک بر روی قیمت‌ها جلوگیری شود.

قوانین جدید حجم مبنا در بورس

برای ذکر این قوانین جدید که همان استثنائات محاسبه حجم مبنا در سهام است، باید ابتدا ارزش مبنا مشخص شود که عبارت است از ضرب حجم مبنا در قیمت پایانی آخرین روز معاملاتی در پایان هفته که معمولا روز چهارشنبه است. حال این عدد برای شرکت‌هایی با سرمایه کم‌تر از 20 هزار میلیارد ریال به شکل زیر است:

اگر ارزش مبنا بین 50 تا 100 میلیارد ریال بود، حجم مبنا همان عدد محاسبه شده خواهد بود، یعنی همان 0.0004 کل سرمایه

اگر ارزش مبنا کمتر از 50 میلیار ریال بود، این عدد برابر است با 50 میلیار ریال تقسیم بر قیمت پایانی در آخرین روز معاملاتی

و اگر ارزش مبنا بیش از 100 میلیار ریال بود، حجم مبنا برابر است با 100 میلیارد ریال تقسیم بر قیمت پایانی در آخرین روز معاملاتی

برای شرکت‌هایی با سرمایه بیش‌ از 20 هزار میلیارد ریال، حجم مبنای معین یعنی همان 0.0004 برای ارزش مبنای بین 50 تا 120 میلیار ریال است و کم‌تر و بیش‌تر از این مقدار مانند بالا محاسبه می‌شود، یعنی برای کم‌تر از 50 میلیارد ریال همین عدد تقسیم بر قیمت پایانی خواه شد و برای ارزش مبنای بیش‌از 120 میلیار ریال نیز همین عدد بر قیمت پایانی آخرین روز معاملاتی تقسیم خواهد شد. در این قانون حجم مبنای شرکت‌های فرابورس نیز به شکل زیر معین شده است:

این فرمول در بازار اول و دوم فرابورس و برای شرکت‌هایی با سرمایه کمتر حجم معاملات و تغییرات آن در روز از 20 هزار میلیارد ریال در بازه ارزش مبنای 50 تا 100 میلیارد ریال و با سرمایه بیش از 20 هزار میلیارد ریال در بازه ارزش مبنای 50 تا 120 میلیار ریال، همان 0.0004 کل معاملات و در غیر این صورت مانند بالا محاسبه خواهد شد. یعنی حداقل و حداکثر معین شده تقسیم بر قیمت پایانی.

در بازار پایه زرد تفاوت در حداقل ارزش مبناست که 20 میلیار ریال است و سایر قوانین و محاسبات مانند بازار پایه خواهد بود.

در بازار پایه نارنجی فرابورس نیز همه چیز به جز حداقل ارزش مبنا که 10 میلیار ریال است مانند سایر بازارها خواهد بود.

در بازار پایه قرمز فراوبورس این حداقل میزان 5 میلیار ریال است.

به عبارت دیگر در این بازار ها اگر میزان سرمایه بیش از 20 هزار میلیار ریال باشد و ارزش مبنای به دست آمده در رنج تعیین شده در هر بازار که به عنوان نمونه در بازار قرمز 5 تا 120 میلیار ریال است، باشد حجم مبنا همان عدد معین شده و چهار ده هزارم است. اما در خارج از این مقدار و به عنوان مثال در حالت کم‌تر از 5 میلیار ریال، حجم مبنا با فرمول 5 میلیار ریال تقسیم بر قیمت پایانی آخرین روز معاملاتی، مشخص خواهد شد.

تاثیر حجم مبنا در معاملات بورس

گفتیم که از جمله تاثیرات وجود این قانون جلوگیری از کاهش و افزایش ناگهانی قیمت سهام از طریق ساز و کار تعیین کف تعداد سهام مورد معامله است. اما ایراد اصلی حجم مبنا در سهام نیز همین جاست، یعنی تشکیل صف‌های خرید و فروش و بلوکه شدن مقدار زیادی سرمایه که شاید با دادوستد در نمادهای دیگر موجب رونق بیش‌تر بازار سرمایه می‌شد.

در این صورت اگر سرمایه‌گذاری که در صف فروش سهم خود قرار دارد به شدت نیاز به پول داشته باشد مجبور خواهد شد سهام خود را به صورت وکالتی و با قیمتی کم‌تر به سرمایه‌گذاری دیگر واگذار کند و این یعنی برهم خوردن روال و روانی بازار سرمایه و ضرر سرمایه‌گذاران. همین‌طور اگر تشکیل صف فروش و اصطلاحا قفل شدن نماد هم‌زمان شود با تشکیل جلسات مجمع و توقف نماد، قیمت سهم به قدری کاهش خواهد یافت که به تعادل برسد و این یعنی برهم خوردن هدف تعیین حجم مبنا و ناکارآمد شدن آن.

با این حال اگر این قانون همان‌طور که باید و در یک شرایط معمولی و ایده‌آل عمل کند، در شرایط قیمت‌گذاری‌ها تاثیر مثبتی خواهد داشت و موجب می‌شود یک نفر و با خرید و فروشی جزئی نتواند در روند قیمت‌ها تاثیر بگذارد و به این طریق از ضرر و زیان افراد زیادی جلوگیری می‌کند.

این مقاله سعی شد تا حجم مبنا و قوانین و محاسبات آن به زبان ساده معرفی شود. به طور کلی دانستیم حجم مبنا، حداقل میزان معاملات یک شرکت در یک روز است، برای دریافت مجوز اعمال تغییرات مجاز در قیمت سهام‌ها و در پایین‌تر از این حجم، این عدد نیز در قیمت‌گذاری تاثیرگذار خواهد بود. همچنین با میزان آن برای شرکت‌های مختلف و با میزان سرمایه‌ی متفاوت آشنا شدیم. با این حال شما می‌توانید برای آشنا شدن و آگاهی از میزان حجم مبنا با شرکت کارگزاری سرمایه و دانش تماس گرفته و از خدمات این شرکت بهره ببرید.

حجم معاملات چیست و چه تاثیری بر حرکت نماد دارد؟

خبرگزاری بازار قصد دارد سلسه مباحث آموزشی را تحت عنوان آموزش های بورسی به مخاطبان ارائه کند.که در این قسمت با حجم معاملات و تاثیر ان بر حرکت نمادها می پردازیم.

وحید بلالی؛ خبرگزاری بازار_ به علت اقبال زیاد مردم به بازار سرمایه و وجود افراد تازه وارد در این فضا خبرگزاری بازار قصد دارد سلسه مباحث آموزشی را تحت عنوان آموزش های بورسی به مخاطبان ارائه کند، در این سلسله مباحث به آموزش های بنیادی ،تکنیکال و تابلوخوانی خواهیم پرداخت، در اول عناوین مهم بورسی را بیان خواهیم کرد:
حجم معاملات
حجم معاملات تنها با قدرت و تضعیف روند ارتباط مستقیم دارد، اگر حجم معامله ای بیش از سه تا پنج برابر افزایش یا کاهش پیدا کند می گوییم تغییر چشمگیری رخ داده است، اگر روند قیمتی مثبت بوده و حجم نیز رو به افزایش باشد مشکلی نداشته و اتفاقا بسیار مناسب نیز بوده و ممکن است تا روزهای زیادی سهم را در محدوده صف خرید قفل کند.

اگر روند افزایشی بوده و حجم کاهشی باشد نشان دهنده آغاز تغییرات به سمت منفی بوده و ممکن است به سرعت با واگرایی بازار مواجه شده و روند مثبت به منفی تغییر کند، در نتیجه مولفه حجم بسیار اساسی بوده و می توان از آن به عنوان یک عامل تعیین کننده یاد کرد.

در روندهای منفی نیز باید صبر کرد تا حجم معاملات به کمترین حد خود برسد، وقتی حجم معاملات در یک روند منفی کاهشی شد احتمال تغییر روند به مثبت بسیار قوت خواهد گرفت،تشخیص این موضوع که حجم معاملات چگونه می تواند به ما کمک کند بسیار مهم است، چرا که در ایران با پدیده صف خرید و فروش مواجه هستیم که در هیچ بازار بورس دنیایی این پدیده را شاهد نخواهیم بود، محدود بودن دامنه نوسان به پنج درصد و محدودیت حجم مبنا در معاملات دو نکته ای است که می تواند محاسبات یک معامله گر حرفه ای در بازار بورس ایران را دچار مشکل کند.

روند چیست؟

برای اینکه بتوانیم روند منفی یا مثبت و نقش حجم را در معاملات بررسی کنیم ابتدا نیاز به تعریف روند داریم، روند عبارت است از سه روز متوالی افزایش یا کاهش، اگر بیش از سه روز متوالی بازار صعودی بود می گوییم روند سهم مثبت و اگر سه روز متوالی قیمت سهام کاهشی بود می گوییم روند کاهشی پیدا کرده است، در غیر این صورت روند نوسانی را در پیش گرفته که ممکن است یک روز مثبت و روز دیگر منفی باشد.

تصور کنید در روند مثبت قرار داریم اگر در روزی که سهم کاهشی شد حجم معاملات نیز سه تا پنج برابر افزایشی شد می تواند اولین نشانه از تغییر روند به منفی باشد و باید در آن روز بازار را به دقت رصد کرد، همین عامل در روند منفی نیز صدق کرده و ممکن است روند به مثبت تغییر پیدا کند.

سطح مقاومت و حمایت

در روندهای مثبت یا منفی باید سطح های حمایت یا مقاومت را شناسایی کرده تا بتوان آن روند را تشخیص داد، سطح حمایتی نقطه ای است که سهم را حمایت کرده و اجازه ریزش بیش از آن مقدار را نمی دهد، سطح مقاومتی نیز نقطه ای است که هر وقت سهم به آن قیمت می رسد با بازگشت به عقب مواجه شده و به عبارتی برای صعود مقاومت کرده و تن به صعود نمی دهد، پیدا کردن سطح حمایتی و مقاومتی می تواند کمک به سزایی معامله گر کرده تا بتواند بهترین تصمیم را بگیرد.حجم معاملات و تغییرات آن در روز

فرمول حجم مبنا

اگر با بازار سرمایه و بورس اوراق بهادار آشنا باشید احتمالا واژه حجم مبنا را بر روی تابلو معاملات دیده‌اید. ممکن است این سوال برای شما هم پیش آمده باشد که فرمول حجم مبنا چیست و حجم مبنا چگونه محاسبه می‌شود؟! اصلا حجم مبنا چه کاربردی دارد؟!

به طور کلی حجم مبنا با هدف کاهش میزان نوسانات سهام و ریسک معاملات در بازار سرمایه ایران استفاده می‌شود. اما برای رسیدن به پاسخ دقیق‌تر سوالاتمان، ابتدا باید کمی در مورد قیمت آخرین معامله و قیمت پایانی توضیح دهیم. اگر شما هم علاقمند به درک فرمول حجم مبنا و نحوه محاسبه آن هستید تا پایان این مقاله همراه ما باشید …

قیمت آخرین معامله

همان طور که از نام آن مشخص است، به آخرین قیمتی که سهام یک شرکت بر روی تابلوی معاملات بین خریدار و فروشنده معامله می‌شود، قیمت آخرین معامله می‌گویند. این عدد در تابلوی معاملات با عنوان “معامله” یا “آخرین معامله” نوشته شده است.

قیمت پایانی

قیمت پایانی در واقع عبارت است از “ میانگین وزنی قیمت سهام در طول زمان معاملات با در نظر گرفتن حجم مبنا “.

لازم به ذکر است که قیمت پایانی هر روز، مبنای نوسانات قیمت روز بعد معاملاتی قرار می‌گیرد. مثلا اگر قیمت پایانی روز چهارشنبه برای یک سهم عدد ۱۰۰۰ ریال باشد، بازه مجاز نوسان قیمت در روز معاملاتی بعد یعنی شنبه، ۵% مثبت (۱۰۵۰ ریال) و ۵% منفی آن (۹۵۰ ریال) است.

نحوه تأثیر حجم مبنا بر قیمت پایانی سهام

برای درک بهتر اثر حجم مبنا بر قیمت پایانی اجازه دهید با یک مثال بحث را ادامه دهیم:

مثال : فرض کنید بازه مجاز معاملات سهام یک شرکت در روز شنبه از ۹۵۰ ریال تا ۱۰۵۰ ریال بوده و حجم مبنای آن ۲۰۰۰ سهم باشد. دو حالت ممکن است پیش بیاید :

الف – اگر حجم معاملات سهام کمتر از حجم مبنا باشد:

فرضا ۸۰۰ برگه سهم با میانگین وزنی قیمت ۱۰۳۰ ریال معامله شده باشد، قیمت پایانی عبارت است از :

قیمت پایانی روز قبل + [حجم مبنا / (تعداد سهام معامله شده * (قیمت پایانی روز قبل – میانگین وزنی قیمت معامله شده))] = قیمت پایانی

با توجه به داده های زیر :

میانگین وزنی قیمت معامله شده = ۱۰۳۰ ریال
قیمت پایانی روز قبل = ۱۰۰۰ ریال
تعداد معامله شده = ۸۰۰ برگه سهم
حجم مبنا = ۲۰۰۰ سهم

قیمت پایانی برابر با ۱۰۱۲ ریال خواهد بود.

ب- اگر حجم معاملات سهام بیشتر از حجم مبنا باشد:

قیمت پایانی برابر است با میانگین وزنی همه قیمت‌های معامله شده در طی یک روز معاملاتی.

حال می‌رسیم به نحوه محاسبه حجم مبنا برای سهام شرکت‌های مختلف …

فرمول حجم مبنا

بر اساس ابلاغیه دو شرکت بورس اوراق بهادار تهران و فرابورس ایران، روش جدید محاسبه حجم مبنا از تاریخ ۱۲ اسفند ۹۸ اجرا می‌شود. بر این اساس محاسبات حجم مبنا مطابق روال گذشته بعد از پایان آخرین روز معاملاتی هر هفته حجم معاملات و تغییرات آن در روز انجام شده و برای هفته آینده لحاظ می‌گردد.

• برای محاسبه فرمول حجم مبنا کافیست عدد ۰/۰۰۰۴ را در تعداد سهام شرکت مورد نظر ضرب کنیم تا حجم مبنای آن شرکت محاسبه شود.

اما استثناهایی هم وجود دارد که در ادامه توضیح می‌دهیم …

تعریف ارزش مبنا

با ضرب کردن حجم مبنای به دست آمده (در بالا) در قیمت پایانی آخرین روز معاملاتی هفته، ارزش مبنا به دست می‌آید.

فرمول حجم مبنا در شرکت‌های بورسی

• برای شرکت‌های با تعداد سهام کمتر از ۲۰ میلیارد سهم
  • اگر عدد به دست آمده (حجم مبنا ضربدر قیمت پایانی) بین ۵۰ تا ۱۰۰ میلیارد بود، حجم مبنا به درستی محاسبه شده است.
  • اگر عدد به دست آمده کمتر از ۵۰ میلیارد ریال باشد : حجم مبنا = ۵۰ میلیارد ریال تقسیم بر قیمت پایانی سهم در پایان آخرین روز معاملاتی هفته
  • اگر عدد به دست آمده بیشتر از ۱۰۰ میلیارد ریال باشد : حجم مبنا = ۱۰۰ میلیارد ریال تقسیم بر قیمت پایانی سهم در پایان آخرین روز معاملاتی هفته
  • برای شرکت‌های با تعداد سهام بیشتر از ۲۰ میلیارد سهم
    • اگر عدد به دست آمده (حجم مبنا ضربدر قیمت پایانی) بین ۵۰ تا ۱۲۰ میلیارد بود، حجم مبنا به درستی محاسبه شده است.
    • اگر عدد به دست آمده کمتر از ۵۰ میلیارد ریال باشد : حجم مبنا = ۵۰ میلیارد ریال تقسیم بر قیمت پایانی سهم در پایان آخرین روز معاملاتی هفته
    • اگر عدد به دست آمده بیشتر از ۱۲۰ میلیارد ریال باشد : حجم مبنا = ۱۲۰ میلیارد ریال تقسیم بر قیمت پایانی سهم در پایان آخرین روز معاملاتی هفته

    

    فرمول حجم مبنا در شرکت‌های فرابورسی (بازار اول و دوم فرابورس)

    • برای شرکت‌های با تعداد سهام کمتر از ۲۰ میلیارد سهم
      • اگر عدد به دست آمده (حجم مبنا ضربدر قیمت پایانی) بین ۵۰ تا ۱۰۰ میلیارد بود، حجم مبنا به درستی محاسبه شده است.
      • اگر عدد به دست آمده کمتر از ۵۰ میلیارد ریال باشد : حجم مبنا = ۵۰ میلیارد ریال تقسیم بر قیمت پایانی سهم در پایان آخرین روز معاملاتی هفته
      • اگر عدد به دست آمده بیشتر از ۱۰۰ میلیارد ریال باشد : حجم مبنا = ۱۰۰ حجم معاملات و تغییرات آن در روز میلیارد ریال تقسیم بر قیمت پایانی سهم در پایان آخرین روز معاملاتی هفته
      • برای شرکت‌های با تعداد سهام بیشتر از ۲۰ میلیارد سهم
        • اگر عدد به دست آمده (حجم مبنا ضربدر قیمت پایانی) بین ۵۰ تا ۱۲۰ میلیارد بود، حجم مبنا به درستی محاسبه شده است.
        • اگر عدد به دست آمده کمتر از ۵۰ میلیارد ریال باشد : حجم مبنا = ۵۰ میلیارد ریال تقسیم بر قیمت پایانی سهم در پایان آخرین روز معاملاتی هفته
        • اگر عدد به دست آمده بیشتر از ۱۲۰ میلیارد ریال باشد : حجم مبنا = ۱۲۰ میلیارد ریال تقسیم بر قیمت پایانی سهم در پایان آخرین روز معاملاتی هفته

        

        فرمول حجم مبنا در بازار پایه زرد فرابورس

        • برای شرکت‌های با حجم معاملات و تغییرات آن در روز تعداد سهام کمتر از ۲۰ میلیارد سهم
          • اگر عدد به دست آمده (حجم مبنا ضربدر قیمت پایانی) بین ۲۰ تا ۱۰۰ میلیارد بود، حجم مبنا به درستی محاسبه شده است.
          • اگر عدد به دست آمده کمتر از ۲۰ میلیارد ریال باشد : حجم مبنا = ۲۰ میلیارد ریال تقسیم بر قیمت پایانی سهم در پایان آخرین روز معاملاتی هفته
          • اگر عدد به دست آمده بیشتر از ۱۰۰ میلیارد ریال باشد : حجم مبنا = ۱۰۰ میلیارد ریال تقسیم بر قیمت پایانی سهم در پایان آخرین روز معاملاتی هفته
          • برای شرکت‌های با تعداد سهام بیشتر از ۲۰ میلیارد سهم
            • اگر عدد به دست آمده (حجم مبنا ضربدر قیمت پایانی) بین ۲۰ تا ۱۲۰ میلیارد بود، حجم مبنا به درستی محاسبه شده است.
            • اگر عدد به دست آمده کمتر از ۲۰ میلیارد ریال باشد : حجم مبنا = ۲۰ میلیارد ریال تقسیم بر قیمت پایانی سهم در پایان آخرین روز معاملاتی هفته
            • اگر عدد به دست آمده بیشتر از ۱۲۰ میلیارد ریال باشد : حجم مبنا = ۱۲۰ میلیارد ریال تقسیم بر قیمت پایانی سهم در پایان آخرین روز معاملاتی هفته

            

            فرمول حجم مبنا در بازار پایه نارنجی فرابورس

            • برای شرکت‌های با تعداد سهام کمتر از ۲۰ میلیارد سهم
              • اگر عدد به دست آمده (حجم مبنا ضربدر قیمت پایانی) بین ۱۰ تا ۱۰۰ میلیارد بود، حجم مبنا به درستی محاسبه شده است.
              • اگر عدد به دست آمده کمتر از ۱۰ میلیارد ریال باشد : حجم مبنا = ۱۰ میلیارد ریال تقسیم بر قیمت پایانی سهم در پایان آخرین روز معاملاتی هفته
              • اگر عدد به دست آمده بیشتر از ۱۰۰ میلیارد ریال باشد : حجم مبنا = ۱۰۰ میلیارد ریال تقسیم بر قیمت پایانی سهم در پایان آخرین روز معاملاتی هفته
              • برای شرکت‌های با تعداد سهام بیشتر از ۲۰ میلیارد سهم
                • اگر عدد به دست آمده (حجم مبنا ضربدر قیمت پایانی) بین ۱۰ تا ۱۲۰ میلیارد بود، حجم مبنا به درستی محاسبه شده است.
                • اگر عدد به دست آمده کمتر از ۱۰ میلیارد ریال باشد : حجم مبنا = ۱۰ میلیارد ریال تقسیم بر قیمت پایانی سهم در پایان آخرین روز معاملاتی هفته
                • اگر عدد به دست آمده بیشتر از ۱۲۰ میلیارد ریال باشد : حجم مبنا = ۱۲۰ میلیارد ریال تقسیم بر قیمت پایانی سهم در پایان آخرین روز معاملاتی هفته

                

                فرمول حجم مبنا در بازار پایه قرمز فرابورس

                • برای شرکت‌های با تعداد سهام کمتر از ۲۰ میلیارد سهم
                  • اگر عدد به دست آمده (حجم مبنا ضربدر قیمت پایانی) بین ۵ تا ۱۰۰ میلیارد بود، حجم مبنا به درستی محاسبه شده است.
                  • اگر عدد به دست آمده کمتر از ۵ میلیارد ریال باشد : حجم مبنا = ۵ میلیارد ریال تقسیم بر قیمت پایانی سهم در پایان آخرین روز معاملاتی هفته
                  • اگر عدد به دست آمده بیشتر از ۱۰۰ میلیارد ریال باشد : حجم مبنا = ۱۰۰ میلیارد ریال تقسیم بر قیمت پایانی سهم در پایان آخرین روز معاملاتی هفته
                  • برای شرکت‌های با تعداد سهام بیشتر از ۲۰ میلیارد سهم
                    • اگر عدد به دست آمده (حجم مبنا ضربدر قیمت پایانی) بین ۵ تا ۱۲۰ میلیارد بود، حجم مبنا به درستی محاسبه شده است.
                    • اگر عدد به دست آمده کمتر از ۵ میلیارد ریال باشد : حجم مبنا = حجم معاملات و تغییرات آن در روز ۵ میلیارد ریال تقسیم بر قیمت پایانی سهم در پایان آخرین روز معاملاتی هفته
                    • اگر عدد به دست آمده بیشتر از ۱۲۰ میلیارد ریال باشد : حجم مبنا = ۱۲۰ میلیارد ریال تقسیم بر قیمت پایانی سهم در پایان آخرین روز معاملاتی هفته

                    

                    در گذشته نحوه محاسبه فرمول حجم مبنا اندکی متفاوت بود. همچنین حجم مبنا در نمادهای فرابورس و بازار پایه لحاظ نمی‌شد. لذا بسیاری از نظرات این مقاله بر اساس روش قدیمی محاسبه (قبل از تاریخ ۱۲ اسفند ۹۸) پاسخ داده شده‌اند.

                    روش قدیمی فرمول حجم مبنا

                    خب حالا به نحوه محاسبه حجم مبنا می‌پردازیم.

                    تا پیش از اسفند سال ۱۳۹۳ حجم مبنا برای هر سهم تقریبا عدد ثابتی بوده و هر سال یک بار توسط شرکت مدیریت فناوری بورس تهران محاسبه می‌شد.

                    اما در حال حاضر این عدد به صورت هفتگی محاسبه می‌شود و در ابتدای هر هفته داخل صفحه نماد هر سهم قرار می‌گیرد.

                    این مصوبه از ابتدای اسفندماه ۱۳۹۳ در حال اجراست.

                    حجم مبنای کلیه شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار برابر با ۰/۰۰۰۴ تعداد سهام شرکت است. حداکثر ارزش حجم مبنا می‌بایست ۱۰ میلیارد ریال و حداقل آن ۵۰۰ میلیون ریال باشد که تعداد آن براساس قیمت پایانی سهم در آخرین روز معاملاتی هر هفته محاسبه و از اولین روز معاملاتی هفته بعد اعمال می‌شود.

                    طبق این قانون برای محاسبه حجم مبنا کافی است به سادگی روش زیر را دنبال کنید:

                    ابتدا تعداد سهام شرکت را در عدد ۴ ضرب و بر عدد ۱۰۰۰۰ تقسیم می‌کنیم.

                    عدد بدست آمده حجم مبنای ما خواهد بود.

                    اما لازم است یک تبصره را در آن رعایت کنیم.

                    عدد بدست آمده را در قیمت پایانی سهم در روز چهارشنبه ضرب می‌کنیم:

                    1. اگر عدد بدست آمده در آخرین روز کاری هفته (معمولا چهارشنبه) عددی بین ۵۰۰ میلیون ریال و ۱۰ میلیارد ریال بود: حجم مبنای ما برای روز شنبه همان عدد بدست آمده در بالا خواهد بود.
                    2. اگر عدد بدست آمده کمتر از ۵۰۰ میلیون ریال بود حجم مبنای ما برای روز شنبه برابر خواهد بود با ۵۰۰ میلیون ریال تقسیم بر قیمت پایانی روز چهارشنبه.
                    3. اگر عدد بدست آمده بیشتر از ۱۰ میلیارد ریال بود حجم مبنای ما برای روز شنبه برابر خواهد بود با ۱۰ میلیارد ریال تقسیم بر قیمت پایانی روز چهارشنبه.

                    چکیده مطلب :

                    همان‌طور که گفته شد حجم مبنا یکی از ابزارهایی است که در بازار سرمایه کشور ما برای کاهش ریسک سرمایه‌گذاری و کنترل کردن نوسانات شدید بازار به وجود آمده است. در این مقاله علاوه بر تعریف حجم مبنا و نحوه اثرگذاری آن بر قیمت پایانی سهام، به فرمول حجم مبنا و نحوه محاسبه آن پرداختیم.

                    به طور کلی و به صورت خلاصه فرمول محاسبه حجم مبنا را می‌توان به این صورت بیان کرد: تعداد سهام شرکت ضربدر ۰.۰۰۰۴

                    اما در محاسبات حجم مبنا استثناهایی هم وجود دارد که در این مقاله به صورت تفکیک شده توضیح داده شدند.

                    اگر در معاملات یک سهم حجم مبنا پر نشود چه میشود؟

                    

                    وجود یک چهارچوب درست و ایده آل در هر زمینه ای باعث نظم و ترتیب می شود در داد و ستد های بورس با استفاده از حجم مبنا به سادگی این نظم و ترتیب اتفاق افتاده است. قابل ذکر است که حجم مبنای هر سهمی متفاوت است و به تعداد کل سهام شرکت بستگی دارد و بر طبق آن محاسبه می شود. حجم مبنا شیب تند روند های صعودی و نزولی را متعادل می کند و هدف اصلی حجم مبنا معقول کردن روند قیمتی سهام شرکت های داخل بورس است در این قسمت قصد داریم درباره حجم مبنا و اتفاقاتی که بعد از پر نشدن حجم مبنا می افتد صحبت کنیم و بگوییم اگر در معاملات یک سهم حجم مبنا پر نشود چه اتفاقی می افتد؟

                    حجم مبنا در بورس به چه معنی است؟

                    حجم مبنا به میزان عددی که باید در طول یک روز از هر سهم یا اوراق بهادار به فروش و یا خرید برسد می گویند. در نظر گرفتن حجم مبنا در معاملات یک سهم به این علت است تا تمام درصد تغییرات مجاز در آن روز در تعیین قیمت روز بعد لحاظ شود، در واقع وجود حجم مبنا باعث جلوگیری از به وجود آمدن قیمت های کاذب و غیر واقعی می شود. به طور خلاصه و ساده حجم مبنا به کمترین و حداقل تعداد سهام یک شرکت که باید در طول روز، معامله شود و داد و ستد بشود تا قیمت آن سهم، بتوانـد براساس سقف دامنه نوسان، افزایش یا کاهش یابد گفته می شود. با وجود حجم مبنا، سرمایه گذاران مطمئن می شوند که اگر نوساناتی در قیمت سهام رخ داده است به علت خرید و فروش تعداد مشخصی از سهام شرکت است. برای محاسبات قیمت پایانی نماد های فعال در بورس تهران از حجم مبنا استفاده می شود. در ادامه به چیستی قیمت پایانی و قیمت معامله می پردازیم.

                    در صورتی که حجم مبنا پر نشود چه می شود؟

                    به زبان ساده اگر در معاملات یک سهم حجم مبنای آن سهم پر نشود، به همان نسبت درصد نوسان قیمت آن سهم کاهش پیدا می کند. اگر در چند روز معاملاتی یک سهم حجم مبنا پر نشود مشکل خاصی بوچود نخواهد آمد، اما اگر معاملات مربوط به یک سهم در سه روز متغیر در قیمت های مثبت و منفی 4 باشد گره معاملاتی ایجاد می شود و برای رفع گره در روز آتی تغییرات قیمت 8 تا 12 درصد مجاز می باشد.

                    قیمت معامله به چه معناست؟

                    قیمت معامله در اصل به همان آخرین قیمتی که در تابلو مورد معامله قرار می‌گیرد گفته می شود.

                    قیمت پایانی چیست؟

                    به میانگین وزن معاملات هر سهام در یک روز را قیمت پایانی می گوییم. اما به علت تفاوت در حجم مبنای تعیین شده در فرابورس و بورس تهران، قیمت پایانی آن ها هم باهم متفاوت هستند. باید گفت که اگر حجم مبنای یک سهم با حجم معاملات در یک روز مساوی باشد، قیمت پایانی معاملات آن روز برابر با میانگین وزنی تمامی معاملات در روز ذکر شده خواهد بود اما اگر میزان معاملات انجام شده در یک روز تنها درصدی از حجم مبنا باشد چه اتفاقی رخ می دهد؟ خب، دیگر نمی توانیم قیمت پایانی را تنها با گرفتن میانگین وزنی از همه معاملات آن روز به دست بیاوریم.

                    محاسبه حجم مبنا به چه صورت است؟

                    اکنون حجم مبنای شرکت های پذیرفته شده در بورس، 0.0008 «هشت ده هزارم» است پس اگر به فرض مثال شرکتی 30 میلیون سهم داشته باشد،حجم مبنای این سهم از شرکت 24 هزار است. اگر حجم معاملات در یک روز به اندازه ای باشد که بتواند حجم مبنا را پر کند، قیمت پایانی سهم با میانگین موزون قیمت‌های معامله شده برابر می شود ولی اگر حجم مبنا کمتر از مقدار در نظر گرفته شده باشد و یا به اصطلاح حجم مبنا پر نشود، قیمت پایانی نیز به همان اندازه، کم خواهد شد.

                    نحوه محاسبه حجم مبنا برای شرکت های پذیرفته شده در فرابورس

                    حجم مبنا بر اساس قانون و مقرارات سازمان ها تعیین می شود . حجم مبنای شرکت های فرابورس برابر با ۱ است. جهت تغییر قیمت پایانی باید حداقل ۱۰ درصد تعداد سهام کل شرکت مورد معامله قرار بگیرد. این یک درصد برای تمامی یک سال سهم است و باید این عدد را تقسیم بر تعداد روزهای کاری کنیم که 250 روز می شود و تقسیم یک درصد در 250 عددی که بدست می آید ۰٫۰۰۰۴ است و برای محاسبه حجم مبنا باید تعداد سهام کل شرکت * ۰٫۰۰۰۴ شود.

                    تغییر حجم مبنا

                    در مباحث قبل اشاره به افزایش سرمایه کردیم و گفتیم که شرکت ها به دلیل نیاز به تامین مالی از روش های گوناگون اقدام به افزایش سرمایه می کنند که با این افزایش سرمایه تمامی سهام های شرکت دستخوش تغییرات میشود پس حجم مبنای سهم آن ها هم باید تغییر کند و به روز شود.

                    رابطه حجم معاملات و حجم مبنا

                    حجم معاملات یک سهم هیچ تاثیری بر حجم مبنا و قیمت پایانی سهم یک شرکت ندارد.در اصل حجم معاملات در قیمت معامله تاثیری ندارد به این معنی که اگر حتی ۱ سهم مورد معامله قرار بگیرد قیمت معامله تغییر خواهد کرد.

                    امیدواریم با خواندن این متن کوتاه به خوبی متوجه شده باشید که اگر حجم مبنا پر نشود چه می شود.

                    حجم معاملات چیست و چه تاثیری بر حرکت نماد دارد؟

                    خبرگزاری بازار قصد دارد سلسه مباحث آموزشی را تحت عنوان آموزش های بورسی به مخاطبان ارائه کند.که در این قسمت با حجم معاملات و تاثیر ان بر حرکت نمادها می پردازیم.

                    وحید بلالی؛ خبرگزاری بازار_ به علت اقبال زیاد مردم به بازار سرمایه و وجود افراد تازه وارد در این فضا خبرگزاری بازار قصد دارد سلسه مباحث آموزشی را تحت عنوان آموزش های بورسی به مخاطبان ارائه کند، در این سلسله مباحث به آموزش های بنیادی ،تکنیکال و تابلوخوانی خواهیم پرداخت، در اول عناوین مهم بورسی را بیان خواهیم کرد:
                    حجم معاملات
                    حجم معاملات تنها با قدرت و تضعیف روند ارتباط مستقیم دارد، اگر حجم معامله ای بیش از سه تا پنج برابر افزایش یا کاهش پیدا کند می گوییم تغییر چشمگیری رخ داده است، اگر روند قیمتی مثبت بوده و حجم نیز رو به افزایش باشد مشکلی نداشته و اتفاقا بسیار مناسب نیز بوده و ممکن است تا روزهای زیادی سهم را در محدوده صف خرید قفل کند.

                    اگر روند افزایشی بوده و حجم کاهشی باشد نشان دهنده آغاز تغییرات به سمت منفی بوده و ممکن است به سرعت با واگرایی بازار مواجه شده و روند مثبت به منفی تغییر کند، در نتیجه مولفه حجم بسیار اساسی بوده و می توان از آن به عنوان یک عامل تعیین کننده یاد کرد.

                    در روندهای منفی نیز باید صبر کرد تا حجم معاملات به کمترین حد خود برسد، وقتی حجم معاملات در یک روند منفی کاهشی شد احتمال تغییر روند به مثبت بسیار قوت خواهد گرفت،تشخیص این موضوع که حجم معاملات چگونه می تواند به ما کمک کند بسیار مهم است، چرا که در ایران با پدیده صف خرید و فروش مواجه هستیم که در هیچ بازار بورس دنیایی این پدیده را شاهد نخواهیم بود، محدود بودن دامنه نوسان به پنج درصد و محدودیت حجم مبنا در معاملات دو نکته ای است که می تواند محاسبات یک معامله گر حرفه ای در بازار بورس ایران را دچار مشکل کند.

                    روند چیست؟

                    برای اینکه بتوانیم روند منفی یا مثبت و نقش حجم را در معاملات بررسی کنیم ابتدا نیاز به تعریف روند داریم، روند عبارت است از سه روز متوالی افزایش یا کاهش، اگر بیش از سه روز متوالی بازار صعودی بود می گوییم روند سهم مثبت و اگر سه روز متوالی قیمت سهام کاهشی بود می گوییم روند کاهشی پیدا کرده است، در غیر این صورت روند نوسانی را در پیش گرفته که ممکن است یک روز مثبت و روز دیگر منفی باشد.

                    تصور کنید در روند مثبت قرار داریم اگر در روزی که سهم کاهشی شد حجم معاملات نیز سه تا پنج برابر افزایشی شد می تواند اولین نشانه از تغییر روند به منفی باشد و باید در آن روز بازار را به دقت رصد کرد، همین عامل در روند منفی نیز صدق کرده و ممکن است روند به مثبت تغییر پیدا کند.

                    سطح مقاومت و حمایت

                    در روندهای مثبت یا منفی باید سطح های حمایت یا مقاومت را شناسایی کرده تا بتوان آن روند را تشخیص داد، سطح حمایتی نقطه ای است که سهم را حمایت کرده و اجازه ریزش بیش از آن مقدار را نمی دهد، سطح مقاومتی نیز نقطه ای است که هر وقت سهم به آن قیمت می رسد با بازگشت به عقب مواجه شده و به عبارتی برای صعود مقاومت کرده و تن به صعود نمی دهد، پیدا کردن سطح حمایتی و مقاومتی می تواند کمک به سزایی معامله گر کرده تا بتواند بهترین تصمیم را بگیرد.