اوراق اجاره چیست؟
در مقاله معرفی تابلوهای بورس و فرابورس انواع بازارها و تابلوهایی را که در این بازارها وجود دارند، توضیح دادیم. طی مقاله اشاره کردیم که بازار فرابورس به پنج بازار مختلف دارد که یکی از این بازارها، بازار چهارم (بازار ابزارهای نوین مالی) است. در مقالات گذشته به توضیح اوراق خزانه اسلامی که یکی از ابزارهای مالی بازار چهارم است پرداختیم. در این مقاله قصد داریم یکی دیگر از ابزارهای مالی نوین یعنی اوراق اجاره را توضیح دهیم. اگر جزء افرادی هستید که دنبال سرمایه‌گذاری در اوراق بهادار اسلامی (صکوک) که به تایید کارشناسان مالی اسلامی نیز رسیده است، هستید و یا اگر در بخش‌های مالی شرکت‌ها فعالیت می‌کنید و به دنبال راه‌های تامین مالی هستید، خواندن این مقاله می‌تواند برای شما مفید باشد.
اوراق اجاره از ابزارهای مالی است که توسط کارشناسان مالی اسلامی تایید شده و در برخی از کشورهای اسلامی نیز به‌کار می‌رود. مالزی کشوری پیشگام در استفاده از اوراق اجاره اسلامی بوده است. در کشور خودمان نیز این اوراق برای اولین بار در سال 1389، منتشر شدند.
اوراق اجاره چیست و به چه منظور منتشر می‌شوند؟
اوراق اجاره به‌منظور تامین مالی بنگاه‌های تولیدی و خدماتی منتشر می‌شوند. این اوراق براساس هدف انتشارشان می‌توانند تعریف‌های متفاوتی داشته باشند. در اوراق اجاره حق استفاده از منافع یک دارایی یا مجموعه‌ای از دارایی‌ها، در قبال دریافت اجاره‌بها، از مالک به شخص دیگری (بانی) منتقل می‌شود. تعریفی که ارائه دادیم در صورتی درست است که قصد اجاره تجهیزاتی را از مالک آن داشته باشیم.
اما اجاره کردن به روش دیگری نیز امکان‌پذیر است. با انتشار اوراق اجاره می‌توان به نمایندگی از سرمایه‌گذاران تجهیزاتی را خریداری کرد و این تجهیزات را به بانی (شرکتی که به این تجهیزات احتیاج دارد) اجاره داد. در پایان زمان اجاره می‌توان این تجهیزات را به شرکت بانی به همان قیمت اولیه فروخت و اصل پول را به سرمایه‌گذاران پس داد، در این مدت سرمایه‌گذاران هر چند وقت یک‌بار سود دریافت می‌کنند. در ادامه با مثال‌هایی واضح به توضیح بهتر اینکه این اوراق ساز و کار بازار ثانویه در بورس چیستند و به چه منظور ایجاد می‌شوند خواهیم پرداخت.
مثال) فرض کنید شرکتی برای توسعه کار خود به یک ماشین‌آلات خاص نیاز دارد، اما پول کافی برای خرید و اجاره این تجهیزات و ماشین‌آلات ندارد. اوراق اجاره، اوراقی هستند که از ساز و کار بازار ثانویه در بورس طریق انتشار آنها و فروش این اوراق به سرمایه‌گذاران، می‌توان تامین مالی کرد. شرکت در قبال دریافت سرمایه لازم جهت اجاره تجهیزات، باید مقداری سود، هر چند وقت یک‌بار به سرمایه‌گذاران بدهد. بعد از منتشر شدن این اوراق، سرمایه‌گذارانی که این اوراق ساز و کار بازار ثانویه در بورس را خریداری کردند، می‌توانند آنها را همانند سهام در بازار معامله کنند و بسته به نوع استراتژی‌های خود اقدام به خرید یا فروش این اوراق کنند.
در حال حاضر اوارق اجاره در (بازار ثانویه) بورس خرید و فروش می‌شوند. افراد برای خرید و فروش این اوراق همانند معاملات سهام، نیاز به کد معاملاتی (که همان کد سهامداری است) دارند. در تصویر زیر، تابلو مربوط به یکی از این اوراق را مشاهده می‌کنید. تابلو زیر مربوط به اوراق اجاره دولتی آموزش و پرورش است که سررسید آن در 18 بهمن 1399 است، نماد معاملاتی آن نیز «اجاد 21» است. این اورااق به منظور تامین مالی برای آموزش و پرورش منتشر شده است.
تابلو اوراق اجاره دولتی
اما آیا انتشار اوراق اجاره به همین آسانی انجام می‌شود؟ و هر فردی می‌تواند به‌راحتی این اوراق را منتشر و سرمایه مورد انتظار جهت خرید یا اجاره تجهیزات مورد نیاز را جمع‌آوری کند؟ می‌توان با اطمینان گفت که خیر. برای اینکه با سازوکار این اوراق بیشتر آشنا شوید، ابتدا ارکان آن را توضیح می‌دهیم و سپس به‌طور کامل به توضیح روال انتشار، عرضه و فروش این اوراق می‌پردازیم.
ارکان اوراق اجاره چیست؟
1) اولین رکن اوراق اجاره را می‌توان بانی نامید. اما بانی به چه کسی گفته می‌شود؟ به شرکتی تجاری یا شخص ساز و کار بازار ثانویه در بورس عمومی دولتی که به یک دارایی نیازمند است، اما توان خرید آن را ندارد، بانی گفته می‌شود. در واقع بانی در قرارداد اجاره نقش مستاجر را بازی می‌کند. برای مثال در قرارداد اجاره یک خانه، به فردی که به خانه احتیاج دارد اما مبلغ کافی برای خرید آن را ندارد و به‌عنوان مستاجر در یک خانه زندگی می‌کند، بانی گفته می‌شود. (این مثال فقط برای درک بهتر نقش بانی مطرح شده است وگرنه هر شخصی نمی‌تواند درخواست انتشار اوراق اجاره بدهد.)
2) نهاد واسط که دومین رکن اوراق اجاره است به‌عنوان عامل انتشار اوراق بهادار شناخته می‌شود. این نهاد بر اساس مقررات به عنوان یک وکیل، نقش وکالتی دوجانبه ایفا می‌کند. یعنی هم نقش وکیل بانی را ایفا می‌کند و هم نقش وکیل سرمایه‌گذاران را.
بیشتر فعالیت نهاد واسط تا زمان انتشار و قبل از انتقال اوراق به سرمایه‌گذاران است. وظایفی چون انعقاد قرارداد با عامل فروش، بازارگردان و متعهد پذیره‌نویسی برعهده نهاد واسط است. همچنین بعد از انتشار اوراق و تحویل آنها به سرمایه‌گذاران، این نهاد نسبت به دریافت سود و تقسیم آن بین دارندگان این اوراق اقدام می‌کند. در بعضی مواقع پرداخت سود و اصل اوراق به شرکت سپرده‌گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه به عنوان عامل پرداخت واگذار می‌شود.
سازوکار انتشار اوراق اجاره
3) سومین رکن این اوراق را می‌توان عامل فروش نامید. عامل فروش شخصی حقوقی است، که از طرف ناشر به فروش و عرضه اوراق اجاره می‌پردازد. این عامل از بین بانک‌ها یا موسسات مالی و اعتباری، شرکت‌های تامین سرمایه و کارگزاری‌های بورس و فرابورس انتخاب می‌شوند.
انتخاب عامل فروش به‌وسیله بانی انجام می‌شود. عامل فروش با نهاد واسط قراردادی منعقد می‌کند. طی این قرارداد عامل فروش به‌عنوان نماینده با وکالتی که از نهاد ناشر دارد اقدام به فروش اوراق اجاره می‌کند. به‌طور کلی عامل فروش با کسب وکالت از نهاد واسط به عرضه اوراق به مردم می‌پردازد.
4) چهارمین رکن، عامل پرداخت است. عامل پرداخت، پرداخت‌های مرتبط با سود اوراق بهادار و اصل مبلغ اوراق را برعهده دارد. در ایران شرکت سپرده‌گذاری مرکزی به‌عنوان عامل پرداخت، فعالیت می‌کند و منجر به انتقال تمامی وجوه از بانی به سرمایه‌گذاران می‌شود.
البته در پایان سررسید اوراق، دارایی مورد اجاره فروخته می‌شود و پس از کسر هزینه‌هایی مثل هزینه استهلاک، باقی وجوه بین دارندگان این اوراق تقسیم می‌شود.
5) متعهد پذیره‌نویسی، شخص یا نهادی است که تعهد می‌دهد که اگر تمامی اوراق هنگام پذیره‌نویسی، توسط سرمایه‌گذاران خریداری نشد، آن میزان از اوراقی که خریداری نشده را بخرد.
6) سرمایه‌گذاران (خریداران اوراق اجاره)
دارندگان این اوراق تنها کسانی نیستند که در دریافت بهره و سود سهیم باشند. این افراد در تامین منابع مالی مورد نیاز برای انجام یک فعالیت خاص به‌طور مستقیم نقش دارند.
این افراد با روی هم گذاشتن سرمایه‌های خود، به شرکتی که این اوراق به‌نام آن منتشر شده است، کمک می‌کنند تا کالا یا وسیله مد‌نظر خود را تهیه کند. با تهیه این وسیله که می‌تواند منجر به راه‌اندازی یک خط تولید جدید شود و به نوعی درآمدزایی برای شرکت کند. شرکت چند وقت یک بار، سودی ساز و کار بازار ثانویه در بورس به دارندگان اوراق اجاره تخصیص می‌دهد، این سود نقش همان اجاره پرداختنی به سرمایه‌گذاران را دارد.
برای مثال زمانی که شما یک خانه را اجاره می‌کنید ماهانه مبلغی را به‌عنوان اجاره‌بها پرداخت می‌کنید. شرکت این اجاره‌بها را در قالب یک سود به دارندگان اوراق پرداخت می‌کند.
7) وجود ضامن از دیگر ارکان اوراق بهادار اسلامی است. ضامن به چه کسی می‌گویند؟ ضامن فردی مستقل از بانی است که باید از توانایی مالی کافی برخوردار باشد تا اگر بانی از ایفای تعهداتش سرباز زد، توانایی پرداخت سود و اصل وجه سرمایه‌گذاران را داشته باشد.
شرکت‌هایی که رتبه اعتباری خوبی دارند، می‌توانند بدون وجود ضامن نیز به فعالیت‌های خود ادامه دهند و وجود ضامن برای آنها الزامی نیست.
8) آخرین رکن این اوراق وجود بازارگردان است. بازارگردانان با کسب تعهد، به تنظیم عرضه و تقاضای بازار می‌پردازند. به‌عبارتی دیگر بازارگردانان باید به روان‌سازی بازار بپردازند، بنابراین نیاز است که همیشه مقدار زیادی وجه نقد داشته باشند که بتوانند با خرید و فروش‌هایی به‌موقع به تنظیم بازار کمک کنند.
ساز و کار انتشار اوراق اجاره چگونه است؟
فرض کنید یک شرکت قصد دارد کالاهای خود را که پیش از این تنها در بازار داخلی فروخته می‌شد، از طریق کشتی به یکی از کشورها صادر کند.
کشتی باربری اجاره‌ای
این شرکت که پیش از این تنها از طریق حمل‌و‌نقل زمینی کالاهای خود را در داخل کشور می‌فروخت، حال به کشتی باربری نیاز دارد. اما یکی از مشکلات پیش روی این شرکت این است که وجه نقد کافی برای خرید کشتی اختصاصی برای حمل کالاهای خود ندارد، بنابراین باید کشتی‌های مورد نیاز خود را از طریق دیگری فراهم سازد. یکی از اوراقی که می‌تواند به این سازمان کمک کند، اوراق اجاره هستند. در مثالی که زده شد به شرکتی که قصد صادرات دارد اما پول ندارد بانی می‌گوییم. در ادامه سازوکار را به صورت مرحله‌ای توضیح می‌دهیم.
- این شرکت برای تامین مالی خود قصد دارد از اوراق اجاره استفاده کند. بنابراین ابتدا به یک مشاور عرضه مراجعه می‌کند و تقاضا می‌کند که این مشاور در تامین مالی شرکت به او کمک کند. شرکت مشاور عرضه در مرحله اول وضعیت شرکت بانی را بررسی می‌کند تا بفهمد که آیا شرکت شرایط اولیه برای انتشار اوراق اجاره را دارد یا نه.
- سپس مشاور عرضه مستندات لازم را به شرکت بورس اوراق بهادار می‌فرستد تا بتواند به‌طور اصولی موافقت این سازمان را جذب کند.
- سازمان بورس مستندات ارسالی را بررسی می‌کند و اگر در مدارک و مستندات ارائه شده مشکلی وجود نداشت، موافقت خود را اعلام می‌کند. در این مرحله نهاد واسطی که مسئولیت انتشار اوراق را برعهده دارد، توسط شرکت مدیریت دارایی مرکزی بازار سرمایه معرفی می‌شود.
- مشاور عرضه تمامی قراردادها را در قالب اعلام شده توسط سازمان بورس تنظیم و بعد از تایید ناشر، این فرم‌ها را به ناشر تحویل می‌دهد.
- شرکت ناشر (نهاد واسط) مدارک لازم جهت صدور مجوز انتشار را بررسی می‌کند، در صورت عدم وجود مشکل در حساب‌ها و. ، اعلامیه پذیره‌نویسی را منتشر می‌کند.
- با مشخص شدن مدت زمان پذیره‌نویسی، سرمایه‌گذاران می‌توانند این اوراق را خریداری کنند، در صورتی که همه اوراق منتشر شده در مدت زمان مشخص شده، به فروش نرفت، متعهد پذیره‌نویسی اقدام به خرید اوراق باقی‌مانده می‌کند.
- پس از تکمیل فرآیند عرضه اوراق و صدور تاییدیه تکمیل پذیره‌نویسی، سازمان بورس اجازه برداشت وجوه واریزی را به ناشر می‌دهد و سپس ناشر یا همان نهاد واسط، وجوه حاصل از سرمایه‌گذذاری افراد را به حساب بانی می‌ریزد.
- در آخر هم معاملات ثانویه شروع می‌شوند و بانی سود حاصل از به کار بردن دارایی جدید را به صورت قسطی تا سررسید می‌پردازد.
ریسک و بازده این اوراق چه اندازه است؟
همان‌طور که در ابتدای مقاله گفتیم، اوراق اجاره یکی از ابزارهای سرمایه‌گذاری اسلامی است و مثل اوراق مشارکت، با بازدهی مشخص و مطمئن همراه هستند.
این اوراق در مقایسه با سهام شرکت‌ها ریسک بسیار پایینی دارند. در ادامه انواع ریسک‌هایی که این اوراق با آنها رو‌به‌رو می‌شوند را بررسی می‌کنیم.
این اوراق با دو نوع ریسک مالی و غیرمالی همراه هستند.
ریسک غیرمالی
ریسک‌های غیر مالی نظیر ریسک استهلاک تدریجی دارایی، ریسک از بین رفتن کل و یا قسمتی از دارایی که این ریسک با بیمه کردن دارایی‌های مد‌نظر قابل کاهش است. این اوراق با‌توجه به مواردی که در عقد قرارداد ذکر می‌شود، ریسک قوانین و مقررات پایینی دارند و با توجه به اینکه نهادهای اسلامی بر تعریف این اوراق نظارت داشته‌اند بنابراین ریسک شریعت پایینی نیز دارند.
ریسک مالی
اگر بخواهیم از مرحله انتشار، این اوراق را بررسی کنیم، می‌توان گفت اولین ریسکی که بعد از پذیرفتن شرکت و صدور اجازه به نهاد واسط جهت انتشار اوراق ایجاد می‌شود، ریسک جمع‌آوری وجوه نقد به اندازه کافی است، این ریسک متوجه سرمایه‌گذاران نمی‌شود و فقط مربوط به بانی و نهاد واسط است، جهت پوشش این ریسک از متعهد پذیره‌نویسی می‌توان استفاده کرد. از دیگر ریسک‌های مالی این اوراق می‌توان به ریسک نقدینگی که بانی با آن مواجه می‌شود و ریسک نکول (عدم ایفای تعهدات توسط بانی) که خریداران این اوراق با آن مواجه می‌شوند، اشاره کرد.
اجاره‌بهایی که به خریداران این اوراق تعلق می‌گیرد، در گذر زمان ثابت است. بنابر این در صورت تغییر نرخ بازده سایر اوراق موجود در بازار ممکن است سرمایه‌گذاران در بازار ثانویه اقدام به فروش این اوراق کنند، فروش این اوراق در بازار ثانویه منجر به کاهش ارزش بازاری آن می‌شود، به این ریسک، ریسک نرخ بهره می‌گویند.
انواع اوراق اجاره
اگر بخواهیم این اوراق را بر اساس هدف انتشار تقسیم‌بندی کنیم، می‌توان آن را به سه دسته زیر تقسیم کرد:
اوراق اجاره تامین دارایی
در این نوع از اجاره، نهاد واسط (منتشر کننده اوراق اجاره) با جمع‌آوری وجوه سرمایه‌گذاران، کالای مورد نیاز بانی (شرکتی که اقدام به تامین مالی می‌کند)، را خریداری می‌کند و به بانی اجاره می‌دهد. اگر قراردادی که بین بانی و نهاد واسط بسته می‌شود از نوع قرارداد اجاره عادی باشد، دارایی یا تجهیزات مورد نیاز برای مدت مشخصی به بانی اجاره داده می‌شود. اما اگر قرارد اجاره از نوع قراردادهای اجاره به شرط تملیک باشد، پس از پرداخت آخرین مبلغ اجاره، دارایی به بانی تعلق می‌گیرد.
اوراق اجاره تامین نقدینگی
نوع جالب دیگری از قرارداد اجاره، اجاره دارایی برای کسب وجه نقد است. در این روش چون شرکت به وجه نقد نیاز دارد، دارایی خود را به نهاد واسط (ناشر اوراق) می‌فروشد. در این نوع از اجاره ناشر، از طریق انتشار اوراق اجاره ، وجه مورد نیاز جهت خرید دارایی از بانی را جمع‌آوری می‌کند و سپس همان دارایی را به همان بانی اجاره می‌دهد.
اوراق اجاره رهنی
در این نوع از اوراق، بانی معمولا یک موسسه مالی اعتباری یا بانک است. نهاد واسط اوراق اجاره منتشر می‌کند و دارایی‌هایی که بانی (بانک یا موسسه اعتباری) در قالب عقد اجاره به شرط تملیک به دیگران داده، خریداری می‌کند و واسط از طرف سرمایه‌گذاران مالک دارایی‌هایی می‌شود که بانی آنها را قبلا به صورت اجاره به شرط تملیک به گیرندگان تسهیلات واگذار نموده است.
نظرات ارزشمند شما
لطفا اگر این مقاله برایتان مفید بود، سوال و یا نظری درباره آن داشتید، در انتهای همین صفحه نظر خود را ثبت بفرمایید.
می‌توانید ویدیوهای بیشتری از تالاربورس را در آپارات (شبکه اشتراک ویدیو) و همچنین کانال یوتیوب تالاربورس مشاهده کنید.
با چقدر می‌توان از بورس خانه خرید؟
زمزمه‌های انتشار اوراق سلف مسکن در بورس کالا قوت گرفته و طبق آنچه تاکنون اعلام شده، سازوکار این طرح به این صورت است که هر فرد می تواند به میزان سرمایه‌ای که دارد از یک متر تا یک واحد کامل از طریق اوراق سلف خانه پیش‌خرید کند و اگر در زمان سررسید اوراق به اندازه متراژ یک واحد اوراق در اختیار داشته باشد، می‌تواند آن واحد را تحویل بگیرد، در غیر این صورت به ارزش روز می‌تواند اوراق خود را بفروشد و نقدی تسویه کند.
به گزارش ایسنا، به گفته مسئولان قرار است در بازار سرمایه بستری فراهم شود تا متقاضیان بتوانند به راحتی مسکن پیش خرید کنند. در واقع قرار است این امکان فراهم شود که افراد بتوانند حتی به اندازه یک متر مربع و به میزان نقدینگی خود پیش خرید خانه انجام دهند تا از این طریق قدرت خرید پس‌انداز خود را نگه دارند؛ بنابراین مسکن به قطعات کوچک تبدیل شده و ساز و کار بازار ثانویه در بورس امکان فروش آن و نیز امکان انجام معاملات ثانویه فراهم می‌شود.
به عبارت دیگر، بورس کالا به دنبال آن است که بتواند مسکن را به شکل متری و در قالب اوراق سلف استاندارد مسکن پیش فروش کند و این کار را در بستری که تضامین لازم از سازنده گرفته شود و خریدار با خیال راحت اقدام به خرید کند، انجام دهد.
همچنین اگر در سررسید، سازنده تعهدات خود را ایفا نکرد بتواند از سازنده خسارت بگیرد و ضرر احتمالی خریدار جبران شود.
این طرح در حال حاضر با نظر موافق کمیته فقهی سازمان بورس همراه بوده و در مرحله تدوین مقررات قرار دارد.
در بازار اوراق سلف موازی مسکن، بازار ثانویه وجود دارد؛ یعنی امکان خرید یا فروش مجدد برای افراد محیا است. بنابراین اگر افراد بتوانند در زمان سررسید اوراق به اندازه متراژ یک واحد اوراق در اختیار داشته باشند می‌توانند آن واحد را تحویل بگیرند و اگر تمایل به تحویل نداشتند اقدام به تسویه نقدی کنند.
برای مثال فردی که سرمایه ۱۰۰ میلیون تومانی ساز و کار بازار ثانویه در بورس در اختیار دارد و امکان خرید یک واحد آپارتمان را نداشته باشد با استفاده از طرح فروش متری در بورس و تعیین قیمتی واحد برای هر آپارتمان توسط انبوه‌سازان (به عنوان مثال هر متر آپارتمان ۱۰ میلیون تومان) این امکان فراهم می‌شود که ۱۰ متر آپارتمان پیش خرید کند و ریسک نوسانات قیمت را به این اندازه برای خودش پوشش دهد و در آینده با پس‌اندازهایی که ایجاد می‌کند می‌تواند مجددا اوراق سلف خریداری کرده و یک واحد را خریداری کند.
گفتنی است؛ ساز و کار بازار ثانویه در بورس جزئیات کامل این طرح هنوز اعلام نشده و قرار است به زودی شرایطش مشخص و اعلام شود.
سازوکار بازار ثانویه ارز چگونه است؟
در این ویدئوی تجارت‌نیوز، محمد لاهوتی، احمد صادقیان و مهدی پورقاضی، سه عضو اتاق بازرگانی تهران توضیح می‌دهند که سازوکار بازار ثانویه ارز چگونه است و در چه صورت این بازار می‌تواند به اهدافش دست پیدا کند.
لغو پاسخ
آخرین گزارش رسمی دولت از میزان صادرات طلای سیاه از رشد هشت برابری درآمد نفتی ایران در پنج ماه ابتدایی سال جاری حکایت ساز و کار بازار ثانویه در بورس دارد. اما این آمار چگونه به دست آمده است؟
کسب‌وکارهای فعال در حوزه صنایع دستی این روزها شرایط خوبی ندارند. چرا که از یک سو حمایت‌های کافی از آنها نمی‌شود و از سوی دیگر فروش اینترنتی آنها با افت قابل توجه مواجه شده است.
مراسم روز ملی صادرات امروز برگزار شد. دولت در حالی این روز را جشن گرفت که بسیاری از فعالان اقتصادی معتقدند صادرات قبل از برگزاری جشن، نیاز به زیرساخت دارد. با این حال مسئولان دولت هنوز در باد افزایش ارزش صادراتی خوابیده‌اند.
آغاز به کار بازار ثانویه ارز/ نرخ جدید ارز چگونه تعیین می‌شود؟
بازار ثانویه ارز از امروز سه‌شنبه رسما کار خود را آغاز خواهد کرد و با تعیین نرخ‌های توافقی در این بازار، پیش‌بینی‌ها حاکی از آن است که روند نرخ ارز بزودی کاهشی خواهد شد.
به گزارش ویکی پلاست به نقل از ایبِنا، دوازدهم تیرماه سال جاری مسعود کرباسیان؛ وزیر امور اقتصادی و دارایی اعلام کرد ساز و کارهای لازم برای عرضه ارز توافقی تدارک دیده شده است و ظرف ۴۸ ساعت آینده بازار ثانویه ارزی تشکیل می‌شود.
در عین حال، یک روز بعد ولی الله سیف؛ رییس کل بانک مرکزی از ایجاد رسمی این بازار خبر داد و بیان داشت: با پیگیری اقداماتی که در رابطه با ساماندهی بازار ارز انجام شد، خوشبختانه بازار ثانویه کار خود را شروع کرد که ارز آن از محل ۲۰ درصد صادرات کالاهای غیرنفتی که عمدتا شامل بخش خصوصی و اقلام خُرد است تامین می شود.
سیف گفت: روال بازار ثانویه اینگونه است که وارد کننده با صادرکننده تفاهم می کند و با ثبت این تفاهم در سامانه جامع تجارت این کار می تواند عملیاتی شود در مرحله بعدی وارد کننده با مراجعه به بانک گواهی ثبت آماری خود را می گیرد و سپس با مراجعه به صادرکننده مربوط، توافق نهایی خود را انجام می دهد؛ این توافق هم در سامانه جامع تجارت ثبت و عملیاتی می شود.
وی افزود: با این اقدام بازار ثانویه ارز می‌تواند ساماندهی شود، البته با فعال شدن این بازار و آرامشی که در این بازار ایجاد می شود می توانیم برای رفع بعضی از ابهامات موجود اقدامات دیگری را نیز انجام دهیم.
سیف ادامه داد: در بازار ثانویه نیز نرخ ارز متناسب با عرضه و تقاضا خواهد بود و بر همان اساس عمل می شود. البته تبادل ارز برای مصارف دیگر نیز به تدریج به بازار ثانویه محول خواهد شد، اما در شروع به واردات کالا و خدمات اختصاص دارد.
همچنین اینکه کسانی که بخواهند ارزی بیشتر از آنچه که دولت به آنها تخصیص می دهد دریافت کنند نیز برای تامین آن از بازار ثانویه، در مراحل بعدی تعریف خواهد شد.
رییس کل بانک مرکزی گفت: در ارتباط میان صادرکننده و وارد کننده، صرافی ها نیز می توانند ایفای نقش کنند و ممکن است یک صادرکننده کل ظرفیتی که برای عرضه به این بازار دارد از طریق صرافی ها عرضه کند که هیچ مانعی در اینباره وجود ندارد و می‌تواند مبنای کار باشد. البته قیمت‌گذاری آن تابع عرضه و تقاضا و هیچ محدودیتی نخواهد داشت.
سیف افزود: در بازار ثانویه، ارز به صورت فیزیکی تحویل نمی شود؛ بلکه از حساب های صادر کننده به مقصدی که وارد کننده برای واردات کالا نیاز دارد پرداخت می شود. در همین حال، مدیرکل سیاست ها و مقررات ارزی بانک مرکزی از آغاز به کار بازار ثانویه ارز از امروز سه‌شنبه خبر داد.
مهدی کسرایی پور؛ مدیرکل سیاست ها و مقررات ارزی بانک مرکزی با اعلام این خبر، افزود: با انجام معاملات مربوط به ۲۰ درصد صادرات غیر نفتی و اختصاص ارز آن به واردات کالاهای مصرفی در سامانه نیما، به طور خودکار اطلاعات مربوط به نرخ توافق شده مبادله ارز در سامانه اطلاعات بانک مرکزی موسوم به سنا قابل دسترس خواهد بود.
وی درباره ساز و کار تعیین نرخ و مبادله ارز در بازار ثانویه گفت: صادر کنندگان می توانند ارز حاصل از ۲۰ درصد صادرات غیر نفتی را با واردکنندگان کالاهای دسته سوم مبادله کنند.
مدیرکل سیاست ها و مقررات ارزی بانک مرکزی، گفت: دو طرف می‌توانند هم از سامانه های تجارت وزارت صنعت، معدن و تجارت استفاده کنند که در این صورت ارز و ریال و امتیاز واردات صادرکننده مورد مبادله قرار می‌گیرد و یا اینکه این امکان در سامانه نیما نیز وجود دارد که این بخش از صادرکنندگان بتوانند ارز خود را در سامانه نیما به نرخ رقابتی که به صورت عرضه و تقاضا تعیین می‌شود بفروشند.
کسرایی پور گفت: صرافی‌ها نیز به عنوان واسطه بین واردکننده و صادرکننده عمل می‌کنند و برای نرخ توافقی بازار ثانویه سقفی تعیین نشده است. وی پیش‌بینی کرد: ایجاد بازار ثانویه بتوانند نرخ‌های بازار غیر رسمی را کنترل کند.
یکی از مسائلی که در هفته های اخیر و پس از آغاز به کار سامانه نیما مطرح بود، بحث شفافیت بود به نحوی که برخی معتقد بودند به دلیل نرخ گذاری یکسان ارز در این سامانه و اختصاص آن به تمامی واردکنندگان، در هفته های اخیر میزان ثبت سفارش ها به بالاترین حد خود رسیده و برخی با ثبت سفارش کالاهای غیرضرور، از نوعی رانت ارزی برخوردار شدند.
کارشناسان با تاکید بر لزوم ایجاد نرخ دوم ارز، از دولت خواستند در این زمینه اقداماتی را داشته باشد که حاصل آن راه اندازی بازار ثانویه ارز در کشور و آغاز به کار آن در روز جاری است.
چرا بورس از بازار ثانویه ارز حذف شد
بالاخره بعد ساز و کار بازار ثانویه در بورس از چند هفته وعده و وعید درباره راه‌اندازی بازار ثانویه ارز در بورس، روز سه شنبه این بازار در «سامانه نیما» راه‌اندازی شد و نخستین کشف قیمت ارز توافقی در آن سامانه صورت گرفت. اما چرا به‌رغم تاکیدات زیاد این اتفاق مهم در بورس صورت نگرفت
اقتصاد گردان - در اصل بزرگ‌ترین مانع راه‌اندازی بازار ثانویه ارزی در بازار سرمایه را می‌توان در عدم آشنایی فعالان بازار ارز با سامانه‌ها و سازوکار‌های بورس تهران دانست. در واقع، راحتی کارکرد‌های سامانه نیما برای فعالان این بازار می‌تواند علت دیگری در عدم اقبال تشکیل این بازار ارزی در بورس کشور درنظر گرفته شود. به‌طور کلی در تمام دنیا از بورس به عنوان یکی از شفاف‌ترین بخش‌های بازارهای مالی یاد می‌شود. چرا‌که در این حوزه بر خلاف سایر بازارها عرضه‌کنندگان و تقاضاکنندگان مشخص نیستند و معاملات در بازار سهام به صورت پیوسته و خودکار با یک‌دیگر تطابق داده می‌شوند. این موضوع که هر کالا و خدماتی وارد بازار سرمایه شوند و از طریق سامانه‌های رسمی بورس معاملات آنها به وقوع بپیوندد به‌طور قطع شفاف‌ترین حالت ممکن در داد و ستد‌ها را شکل خواهد داد.
این در حالی است که، گاهی اوقات مشاهده می‌شود برخی از فعالان اقتصادی در صنف‌های متفاوت اعم از ساختمان، مسکن، ارز و. دانش، اطلاعات و شناخت کافی از بورس را ندارند و متاسفانه این افراد بر این باورند که سازوکار معاملاتی در بورس خیلی سخت‌تر از سایر بازارهای مالی است که این مورد هم در جای خود می‌تواند دلیلی برای حذف بورس از راه‌اندازی بازار ثانویه ارزی کشور محسوب شود. از طرفی، طی چند وقت گذشته گمانه‌زنی‌هایی در خصوص خرید و فروش ملک و املاک به بورس تهران مطرح بود که متاسفانه شاهد موضوع‌گیری‌های غیرکارشناسی در این زمینه بودیم و تقریبا تمام منتقدان با اجرای چنین فرآیند معاملاتی در بورس مخالفت می‌کردند. چنین مخالفت‌هایی از این مهم نشات گرفته می‌شود که منتقدان با سازوکار بورس به صورت کامل آشنایی ندارند، این دست از افراد تصوراتی همانند نادیده‌گرفته شدن یا به عبارتی دیگر حذف کامل بنگاه‌های مالی را دارند که درنهایت با فشار این فعالان معاملات آپارتمان در بورس منتفی شد. به‌طور معمول خدمات و کالاهایی در بورس مورد معامله قرار می‌گیرند که در واقع از توازن مشخصی برخوردار باشند. علت دیگر حذف بورس از بازار ثانویه ارز را می‌توان در این موضوع دانست ساز و کار بازار ثانویه در بورس که صرافی‌ها، بانک مرکزی یا فعالان کنونی بازار ارز بر این باور هستند که اگر بازار ثانویه ارزی وارد بورس تهران شود به نوعی آنها در جریان معاملاتی نادیده گرفته می‌شوند و همین موضوع عاملی در راستای مخالفت با راه‌اندازی این بازار در شفاف‌ترین بخش اقتصادی کشور شد.
بر این اساس، می‌توان گفت متاسفانه چنین عدم رغبتی توانست منجر به فشار یا هر چیز دیگری شود که بازار ثانویه در بورس راه‌اندازی نشود. فعالان و بازیگران اقتصادی کشور بهتر است بدانند که هر چیزی اگر به این بازار راه پیدا کند باید این نکته را مورد توجه قرار دهند که نهاد بورس فقط یک بستر شفافی است که در بلند مدت معاملات در آنجا به‌طور قطع به نفع اقتصاد کشور و بازیگران آن خواهد شد.
دیدگاه شما