حد ضرر چیست؟ + آموزش کامل نحوه محاسبه استاپ لاس در فارکس
حد ضرر یا استاپ لاس در فارکس یکی از روش ها برای افرادی که اقدام به انجام معاملات در بازارهای مالی می کنند، می باشد زیرا تخمین سود و کاهش ضرر های احتمالی بسیار حائز اهمیت است، از این رو . این در محاسبه سواپ در معامله کوتاه مدت حالیست که این دسته از معامله گران برای پوزیشن های معاملاتی خود غالبا حد سود و حد ضرر تعیین می کنند.
همانطور که در مقاله فارکس چیست خواندید، در صورتی که شما از پلتفرم های معاملاتی نظیر متاتریدر برای انجام معاملات فارکسی استفاده می کنید، حتما با گزینه Stop loss سرکار داشته اید. با انتخاب این گزینه شما ضررهایی را که در نتیجه نوسانات بازار در آینده رخ خواهد داد را تاحد زیادی محدود می سازید. بدین ترتیب شما تلاش می کنید تا از این ابزار برای کنترل هر چه بهتر و کاهش اثرات منفی معاملات خود استفاده کنید.
حد ضرر چیست؟ (Stop loss)
معامله گران برای محدود کردن ریسک معاملاتی خود نیاز به برنامه ریزی کردن و تعیین نقطه خروج از معامله را دارند. شاید از این جهت بتوان دستور حد ضرر را سفارشی جبران کننده تلقی کرد که پس از رسیدن معاملات شما به سطحی مشخص، بسته می شود. حال برای درک بهتر سوال حد ضرر چیست مثالی آورده ایم تا یادگیری Stop loss برایتان راحت تر و مفهوم تر شود.
استاپ لاس یا حدضرر چیست؟
تصور کنید شما پوزیشن فروش را برای جفت ارز GBPUSD در قیمت 1.3819 فعال کرده اید و شما پیش بینی می کنید که تا سطح 1.3720 کاهش داشته باشد. بنابراین حد سود خود را در همین سطح ثبت می کنید. اما چنانچه پیش بینی درست نباشد و بازار در جهت مخالف حرکت کند، شما برای جلوگیری از زیان استاپلاس را 1.3840 تعیین می کنید.
بدین ترتیب دستور Stop loss شما با رسیدن به سطح 1.3840 فعال می گردد و محاسبه سواپ در معامله کوتاه مدت در نتیجه از ضرر بیشتر جلوگیری می کند. این در حالیست که اگر قیمت هرگز به سطح 1.3840 نرسد، دستور استاپ لاس شما نیز اجرا نخواهد شد.
استاپ لاس یا حد ضرر چیست
حد ضرر برای چه افرادی مناسب است؟
قرار دادن حد ضرر برای تریدرهایی که به صورت اسکلپ یا همان کوتاه مدت کار می کنند بسیار مهم است. البته ناگفته نماند که در هر بازاری ممکن است متفاوت باشد، بعنوان مثال در بازار بورس ایران امکان تعیین حد ضرر وجود ندارد و باید به صورت دستی معامله را ببندید.
البته حد ضرر بیشتر برای بازارهای اهرمی بسیار مهم است و در بازارهایی که با دید بلند مدت سهامی را خریداری میکنید، شاید نیاز به گذاشتن stoploss نباشد.
نحوه تعیین استراتژی استاپ لاس
برای نحوه محاسبه استاپ لاس نباید سرخود و بدون استراتژی عمل کرد. تعیین دستور میزان ضرر یک انتخاب استراتژیک محسوب می گردد که باید بر اساس تمرین و آزمایش و تجربیات صورت گیرد. مادامی که شما اطلاعات کافی پیش از ورود به بازار کسب کرده باشید، درخدر نظر گرفتن درصدی از سرمایه واهید یافت که کدام استراتژی برای شما مناسب تر است.
همچنین با در نظر گرفتن نحوه ورود به معاملات، چگونگی کنترل ریسک و خروج از معاملات پس از رسیدن به سود، برنامه ای را تنظیم کنید. هنگامی که معاملات روزانه را انجام میدهید توجه به روند و کنترل ریسک بسیار حائز اهمیت است. درذابتدا از روش های ساده برای تجارت شروع کنید. همراه با روند کلی بازار معاملاات خود را انجام دهید. در این صورت شما می توانید با تعیین ST و در صورتی که بازار بر خلاف دستور شما حرکت نمود، زیان خود را کاهش دهید.
حدد ضرر در فارکس چیست و چطور میتوان آن را تعیین کرد
روش های محاسبه حدضرر در فارکس
در یک تقسیم بندی کلی می توان استاپ لاس را به دو نوع ثابت و متحرک تقسیم کرد. اما با توجه به سایر تقسیم بندی ها میتوان محاسبه آن را با توجه به درصدی از سرمایه، استفاده از سطوح حمایت و مقاومت و استفاده از میانگین متحرک را نیز روش هایی کاربردی برای تعیین استاپلاس دانست.
استاپ لاس ثابت
همان گونه که پیش از این نیز اشاره شد برای کاهش ریسک معاملاتی و با توجه به نوع پوزیشن معاملاتی (خرید یا فروش) رقمی را به عنوان استاپ لاس تعیین می کنید. با رسیدن بازار به این رقم دستور خرید یا فروش شما متوقف می گردد و میزان ضرر شما به حداقل میرسد.
حد ضرر متحرک (trailing stop loss)
استاپ لاس متحرک نوعی دستور معاملاتی روزانه محسوب می گردد که به شما امکان می دهد حداکثر میزان ضرری را که می توانید در یک معامله متحمل شوید، تعیین کنید. در صورتی که قیمت دارایی مورد معامله به نفع شما افزایش یا کاهش یابد، stop loss نیز با آن حرکت می کند. این در حالیست که اگر افزایش یا کاهش قیمت دارایی در نقطه مقابل شما قرار گیرد، حد ضرر به همان صورت اولیه باقی خواهد ماند.
تریلینگ استاپ یا حد ضرر متحرک چیست؟
تصور کنید شما تصمیم به خرید نفت WTI در 66.57 می کنید. این در حالیست که استاپ لاس خود را 66.40 در نظر گرفته اید. در صورتی که قیمت نفت با افزایش به سطح 66.67 برسد، استاپلاس شما نیز با تغییر به سطح 66.50 خواهد رسید. از سوی دیگر در صورتی که در یک روند نزولی قیمت به سطح 66.50 برسد، استاپ لاس برای شما فعال می گردد و شما از معامله خارج خواهید شد.
تعیین حد ضرر با توجه به درصدی از سرمایه
این روش بر اساس درصدی از پیش تعیین شده از حساب معاملاتی تنظیم می شود. برای مثال شما حاضر به ریسک معاملاتی 5 درصدی از کل سرمایه خود هستید. البته باید این نکته را نیز مد نظر داد که با توجه به درصد ریسک پذیری متفاوت در افراد، این میزان نیز می تواند تغییر کند.سپس فرد با توجه به نقطه ورود خود حد ضرر را مشخص می کند.
استفاده از سطوح حمایت و مقاومت
در میان حرکات قیمتی در یک نمودار و در برخی موارد قیمت ها نمی توانند از سطوحی خاص فراتر روند. در بیشتر موارد زمانیکه روند بازار به سطوح حمایت و مقاومت می رسد، این سطوح اجازه پیشروی بیشتر را نمیدهند. اما با توجه به اینکه این نواحی دقیق نیستند، در تعیین استاپ لاس به این روش حتما نوسانات بازار را نیز لحاظ کنید.
استفاده از میانگین متحرک
استفاده از میانگین متحرک در تعیین حد ضرر در فارکس برای کسانی که ازاستراتژی های ادامه دهنده روند بهره میبرند، مناسب به نظر می رسد. همان گونه که در مباحث قبلی نیز اشاره شد این نوع از تحلیل تکنیکال سطوح حمایت و مقاومت را برای شما مشخص می کند. اما چنانچه از میانگین متحرک برای تعیین استاپ لاس استفاده میکنید بهتر است از میانگین های با دوره محاسبه سواپ در معامله کوتاه مدت 20،50،100 که در بین معامله گران بسیار کاربرد دارد، استفاده کنید.
مهمترین نکات در تعیین حدضرر
همانطور که در ابتدای مقاله حد ضرر چیست به این موضوع اشاره کردیم که تعیین آن بسته به نوع استراتژی شما دارد، اما به تجربه ثابت شده است که برای تعیین استاپ لاس، نکتههای قابل توجهی وجود دارند که باید آنها را در نظر گرفت. مثلا میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- حد ضرر یا استاپلاس به این معنی می باشد که وقتی کاهش قیمت سهام یا ارز به حد مشخص و تعیین شدهای رسید، باید آن را بفروشیم یا پوزیشن خود را ببندیم تا جلوی ضرر بیشتر را بگیریم.
- کاهش سود معامله نیز نوعی ضرر محسوب می شود، پس با بالا رفتن قیمت و رسیدن قیمت به حد سود های تعیین شده، باید حد ضرر را نیز تغییر دهیم تا در صورت بازگشت بازار، سود حاصل از معامله را از دست ندهیم.
- یکی از اشتباهات رایج در جهت تغییر یا حذف حد ضرر، این است که پس از نزدیک شدن قیمت به استاپ لاس تعیین شده، معامله گر اقدام به حذف اوردر حد ضرر خود میکند و منتظر میماند تا روند تغییر کند و دوباره به سود بازگردد، پیشنهاد میکنیم که این کار را انجام ندهید، زیرا در نهایت منجر به کال مارجین شدن شما می شود.
- در نهایت بهتر است حد ضرر را بیش از 10 درصد مبلغ خرید تعیین نکنید. البته این مورد بسته به میزان ریسک پذیری شما دارد.
- استاپ خود را نباید در فاصله ای زیاد یا حتی خیلی کم از قیمت خرید قرار دهید. محاسبه سواپ در معامله کوتاه مدت
- اگر روند بازار و شاخص صعودی باشد بعد از رسیدن به حد سود بدون اینکه سهم را بفروشیم، فقط حد را تعریف میکنیم. ولی اگر روند بازار نزولی و شاخص در حال اصلاح باشد، باید بعد از رسیدن به حد سود، یا به طور کامل از سهم خارج شویم یا اینکه بخشی از سهام را با سود فروخته و برای مابقی، حد ضرر شناور (trailing stop) را در نظر بگیریم.
- در تعیین حد ضرر، دید زمانی سرمایهگذار بسیار مهم است. بعنوان مثال تعیین استاپ برای معامله های کوتاه مدت با تعیین حد برای معاملههای بلند مدت تفاوت زیادی دارد.
- در معاملات کوتاهمدت، حد ضرر را روی محدوده حمایت در موج نزولی قبلی قرار دهید. نکته مهم این است که بهتر است کمی پایین تر از خط قرار دهید تا در صورت بروز شادو، استاپ معامله فعال نشود.
- در خریدهای میانمدت و بلندمدت، حد ضرر را روی محدوده حمایتی معتبر تعیین کنید. (بین ۱۰ تا ۲۰ درصد پایینتر از قیمت خرید)
- زمانی که مقاومت یک ارز یا سهم شکسته شد و قیمت آن در بالای محدوده مقاومتی تثبیت شد، استاپ را روی مقاومت شکسته شده که بعد از شکست عنوان حمایت عمل میکند، قرار دهید.
- استاپ در معاملات همواره یک مقدار ثابت نیست. معمولاً با افزایش قیمت یک دارایی، معامله گر باید با بازنگری در شرایط فعلی، استاپ را تغییر دهد.
- زمان در هر معامله ای حکم سرمایه را دارد. شما نمیتوانید سالیان سال صبر کنید تا اهداف قیمتی که در نظر داشته اید، محقق شود مگر اینکه ارزش آن را داشته باشد. منظور این است که استاپ صرفاً با قیمت داراییها سر و کار ندارد؛ بلکه باید زمان را نیز بهعنوان معیاری برای ورود و خروج در معاملات در نظر گرفت و در صورت محقق نشدن اهداف در بازه زمانی مورد انتظار از آن خارج شد.
- برخی از افرادی که به دید بلندمدت سرمایه گذاری میکنند اعتقادی به تعیین حدضرر ندارند. شما هم اگر به وضعیت بنیادی شرکت مطمئن هستید و قصد سرمایه گذاری بلند مدت دارید میتوانید حدضرر تعیین نکنید.
چگونه حد ضرر خوبی انتخاب کنیم؟
یکی از پرتکرار ترین سوالاتی که همیشه پرسیده میشود این است که استاپ معامله را در کدام ناحیه قرار دهیم. پاسخ این سوال بسته به نوع روند دارد که در ادامه به آموزش آن خواهیم پرداخت.
انتخاب کردن حدضرر در روند نزولی
چگونه حد ضرر را مشخص کنیم
با توجه به مثال بالا، همانطور که در تصویر مشاهده میکنید ما براساس شکست خط روند نزولی وارد معامله buy می شویم که ناحیه ورود در قسمت پول بک به خط روند نزولی می باشد. در حالت کم ریسک تر ما باید حدضرر را کمی پایین تر از کف قبلی قرار دهیم.
انتخاب کردن حدضرر در روند صعودی
تعیین حد ضرر در روند صعودی
مثال بالا نمونه ای از یک روند صعودی می باشد که برای ورود به معامله sell باید منتظر شکست خط روند نزولی باشیم. پس از شکست، برای ورود به معامله صبر میکنیم تا قیمت دوباره سطح شکسته شده بازگردد یا اصطلاحا پول بک بزند. برای انتخاب حدضرر در این مدل معاملات، باید نقاط مقاومت را پیدا کرده و کمی بالاتر از آن استاپ خود را قرار دهیم.
نتیجه گیری
همان گونه که بارها در مباحث اشاره شد، اولین گام در سرمایه گذاری در بازارهای مالی به ویژه فارکس آموزش و کسب اطلاعات است. این امر به شما کمک می کند تا استراتژی مناسب خود را بیابید و بر اساس آن معامله کنید. در مرحله بعد آنچه شما را از گرفتار شدن در ضرر و زیان فراوان نجات میدهد تعیین Stop loss در معاملات است. برای تعیین آن نیز باید به حجم معاملات، قیمت و سایر فاکتورها دقت کنید. همچنین از تعیین استاپ لاس تصادفی و یا عدم تعیین حد ضرر که صرفا به دلیل ترس از دست دادن موقعیت های معاملاتی صورت میگیرد، بپرهیزید.
کارمزد و نرخ بهره شبانه
برای یک معامله گر فارکس بسیار مهم است که قبل از باز کردن یک حساب معاملاتی، در خصوص کارگزار (broker) مربوطه و هزینه های معامله در بازار فارکس مطلع باشد. مدیریت یک حساب معاملاتی تنها به معنای برنامه ریزی در راستای انجام معاملات سودآور نبوده، بلکه باید موارد موثر بر بالانس حساب را نیز بشناسیم. از جمله این عوامل موثر کارمزد و نرخ بهره شبانه می باشند که قبل از بازگشایی حساب کاربری از طریق هر کارگزاری، نیاز است به خوبی با آنها آشنا شوید.
در هر جفت ارز، تفاوت میان نرخ (ask) و نرخ (bid) را اسپرد (Spread) گویند.
- Ask نرخی است که اگر جفت ارز را بخرید، با این قیمت به شما فروخته می شود.
- Bid نرخی است که اگر جفت ارز را بفروشید، با این قیمت از شما خریداری می شود.
برای مثال اگر در جفت ارز EUR/USD نرخ bid معادل ۱.۱۲۳۰۱ و نرخ ask معادل ۱.۱۲۳۱۴ باشد، میزان spread برابر تفاوت این دو قیمت و معادل ۱.۳ پیپ می باشد. به عبارت دیگر هر بار که وارد معامله فارکس شوید، به میزان ۱.۳ پیپ از شما کارمزد (spread) کسر خواهد گردید. بنابراین واضح است که استفاده از کارگزارانی (brokers) که از شما اسپرد (spread) کمتری کسر می کنند، به خصوص در معاملات کم حجم و کوتاه مدت، مناسب تر است.
میزان کارمزد (spread) معاملات شما بر اساس نوع کارگزاری که انتخاب کرده اید محاسبه و تعیین می گردد. اگر کارگزار حساب فارکس شما از نوع market-maker باشد. (کارگزاران market-maker به طور کلی در طرف مقابل شما هستند و برای آنها بهتر است شما در معاملات خود متحمل ضرر شوید) میزان اسپرد معاملات ثابت خواهد بود و مسلما” اولین مورد تبلیغاتی این کارگزاران همین مورد است.
البته داشتن میزان اسپرد ثابت یک مزیت است، به ویژه هنگامی که در بازار های پر تحرک مانند بازارهای ارز خارجی معامله می کنید. اما در کل، میزان اسپرد ثابت ارایه شده توسط کارگزاران market-maker از نمونه مشابه کارگزارانی که از تکنولوژی های Straight Through Processing (STP) و Electronic Communication Network (ECN) برای محاسبات خود استفاده می کنند بالاتر است. به طور معمول در این نمونه ها میزان اسپرد از حدود ۱ پیپ برای EUR / USD تا حدود ۴ تا ۵ پیپ برای جفت ارزهایی کمتر رایج در معاملات، مانند GBP/CHF افزایش می یابد.
اگر کارگزاری نرخ اسپرد ثابت ارائه نکند، معمولا” به این معنی است که به احتمال زیاد این کارگزار از انواعno-dealing-desk broker ، STP یا STP+ECN می باشد ( در بخش کارگزاران به همه انواع کارگزار خواهیم پرداخت).
در شرایطی که نوع کارگزار شما No-Dealing –Desk یا ECN یا STPو یا STP+ ECN باشد، کارگزار دسترسی مستقیم به بازار بین بانکی داشته و بدون هیچ واسطه ای تلاش خواهد کرد که سفارشات شما را با شرایط دیگر شرکت کنندگان بازار مانند بانکها، hedge fund ها و حتی دیگر کارگزاران همگام سازد. از این رو با توجه به شرایط سرمایه گذاری ها و نقدینگی بازار، میزان اسپرد به شکل متغییر در خواهد آمد.
آیا ممکن است کارگزاری میزان اسپرد صفر ارائه دهد؟ پاسخ بله است.
چرا همه معامله گران از حساب کاربری اسپرد صفر استفاده نمی کنند؟ پاسخ این است که میزان اسپرد در این حسابها واقعا” صفر نیست، اما مقدارآن معمولا” بسیار ناچیز است و از سوی دیگر، کارگزاران، خدمات خود را هیچگاه به رایگان ارایه نمی دهند و بنابراین به ازای هر معامله ای که انجام می دهید مبلغی به عنوان کمیسیون (Commission) پرداخت خواهید کرد، متأسفانه، برخی از کارگزاران میزان کمیسیون خود را حتی بالاتر از اسپرد در نظر می گیرند.
تعریف بهره شبانه (swap) نیز به همان اندازه اسپرد پیچیده می باشد، معمولا” کسی درباره هزینه های مرتبط با باز نگاه داشتن شبانه پوزیشن های معاملاتی صحبت نمی کند. به طور کلی بهره شبانه (swap) تفاوت بین نرخ بهره بانکی دو ارز موجود در یک ترکیب جفت ارز می باشد، وقتی که معامله خود را پس از اتمام بازار در ساعت ۲۴:۰۰ به وقت نرم افزار معاملاتی خود نبندید.
به طور مثال فرض کنید شما یک پوزیشن فروش Short روی جفت ارز یورو – دلار باز کرده باشید ( یورو فروخته اید و دلار خریده اید) و آن را قبل از ساعت ۲۴:۰۰ به وقتی که در نرم افزار معاملاتی آمده است نبسته باشید. در این شرایط اگر نرخ بهره بانکی سالانه یورو ۵ درصد و دلار آمریکا ۳ درصد باشد، شما می بایست بابت یک شب نگهداری دلار خریداری شده بهره اخذ کرده و بابت یک شب یورو ی فروخته شده نیز بهره پرداخت کنید و لذا کارگزار شما تفاوت این دو نرخ بهره را به نسبت حجم پوزیشن شما برای یک شب محاسبه کرده و چه مثبت و چه منفی، به حساب شما منظور می نماید.
نکته: جالب توجه این است که چنانچه نرخ بهره بانکی سالانه ارز پایه محاسبه سواپ در معامله کوتاه مدت بیشتر از نرخ بهره بانکی سالانه ارز متقابل باشد و شما وارد پوزیشن خرید آن جفت ارز شده و برای چندین شب آن را باز نگاه دارید، SWAP دریافت خواهید کرد و در صورت باز کردن پوزیشن فروش در شرایط مشابه میبایست SWAP پرداخت نمائید.
سوآپ ارز کراس (Cross currency swap) چیست؟
سوآپ ارز کراس (Cross currency swap) یک توافق قراردادی بین دو طرف برای مبادله پرداختهای بهره و اصل پول، به صورت پول قرضشده، در دو ارز جداگانه است. سوآپ ارز کراس نوعی از محصولات فرابورس است که در بازار ارز وجود دارد؛ جایی که سرمایه گذاران جفت ارزهای مختلف را از طریق یک پلتفرم فارکس مبادله میکنند. از آنجایی که آنها در یک صرافی متمرکز معامله نمیشوند، میتوانند در هر نقطه از قرارداد سفارشی شوند.
سوآپ ارز کراس چیست؟
روش کار قرارداد سوآپ به این صورت است: طرف اول مقدار مشخصی ارز خارجی را با نرخ ارز فعلی از طرف مقابل قرض میکند. در عوض، مبلغ مربوطه را به طرف مقابل ارز خود وام میدهد. هر دو طرف در طول مدت قرارداد به ارزهایی که هر دو دریافت کردهاند بهره میپردازند. نرخ بهره با توجه به شاخص ارز محاسبه میشود و میتواند ثابت، متغیر و یا هر دو حالت باشد.
سه هدف اصلی برای سوآپ ارز کراس متقابل وجود دارد که به شرح زیر است:
- برای جلوگیری از نوسانات نرخ ارز. این امر به ویژه برای سرمایه گذاران نهادی مفید است؛ زیرا پوشش ارزی به کاهش ریسک قرار گرفتن در معرض تغییرات قیمت ارز کمک میکند.
- برای تضمین بدهی ارزان تربا استفاده از وامهای متوالی، تریدرها ارز را با بهترین نرخ موجود وام میگیرند و سپس آن را با بدهی به ارز مورد نظر خود مبادله میکنند.
- برای استفاده در مواقع بحران مالی به عنوان یک پوشش ریسک. سوآپهای مبتنی بر ارز متقابل به کشورها این امکان را میدهد تا ارزهای خود را به سایر کشورهایی که در وضعیت بحران نقدینگی قرار دارند، به عنوان وامی که باید با سود بازپرداخت شود، قرض دهند.
پوشش سوآپ ارز کراس
همانطور که گفته شد، سوآپ ارز کراس میتواند به عنوان یک استراتژی پوشش ریسک در بازار فارکس استفاده شود. اگر یک شرکت معاملاتی معاملهای در سطح بین المللی انجام دهد، ممکن است نوعی ریسک ارزی را تجربه کند. این موضوع زمانی رخ میدهد که قبل از تبدیل مجدد ارز خارجی به ارز مورد نظر خود، نرخ تبدیل تغییر میکند. در دورههای اقتصادی محاسبه سواپ در معامله کوتاه مدت محاسبه سواپ در معامله کوتاه مدت یا سیاسی پرنوسان، نرخ مبادله بین ارزها میتواند نوسان داشته باشد و این ممکن است منجر به کاهش ارزش کل پرتفوی شود. در چنین شرایطی سوآپ ارز کراس برای پوشش ارزی مفید است.
تفاوت بین سواپ ارز کراس و سواپ فارکس
اگرچه آنها شباهتهایی با سایر محصولات دارند، مانند سواپ فارکس و قرارداد فوروارد در فارکس، تفاوتهای قابل توجهی وجود دارد که معاملات ارز کراس را کنار میگذارد. سوآپهای مبتنی بر ارز کراس، مشتقات ارزی هستند که عمدتاً بر پرداختهای بهره متمرکز شدهاند. از سوی دیگر، سوآپ های فارکس هیچ سودی را بین طرفین مبادله نمیکنند و مبلغ اصلی مبادله شده در پایان قرارداد با ارزش اولیه متفاوت است. هر دو ابزار فارکس توسط شرکتهای بزرگ و سرمایه گذاران نهادی استفاده میشود. سوآپ های ارز کراس را میتوان به عنوان ابزار بلند مدت در نظر گرفت، زیرا قراردادهای آنها اغلب میتواند چندین دهه طول بکشد، در حالی که سرمایه گذاران میتوانند سوآپ های فارکس را روزانه مبادله کنند؛ این موضوع آنها را برای سرمایه گذاری کوتاه مدت مناسبتر میکند.
سواپ ارز کراس در مقابل قرارداد فوروارد فارکس
سوآپ های ارز متقابل به روشی مشابه قراردادهای فیوچرز کار میکنند. این توافق بین خریدار و فروشنده برای معامله یک ابزار مالی با قیمتی مشخص در مقطعی در آینده است. قرارداد فیوچرز نوعی محصول مشتقه است که مشابه قراردادهای فیوچرز و معاملات آپشن است. با این حال، معاملات فیوچرز نیز با ریسک نرخ بهره سروکار ندارد و تنها میتواند برای پوشش ریسک تغییر نرخ ارز و بازپرداخت اصل وام استفاده شود. بنابراین، قراردادهای فیوچرز و معاملات فیوچرز فارکس تمام جنبههای ریسک ارز را پوشش نمیدهند، که این موضوع جذابیت سوآپ ارز متقابل را برای سرمایه گذاران توضیح میدهد.
سواپ ارز کراس چگونه قیمت گذاری میشود؟
قیمت گذاری سواپ ارز کراس معمولاً به دلیل قیمت متفاوت هر ارز دشوار است. طبق قوانین سنتی معاملاتی که هزینه تامین مالی در هر ارز برابر با نرخ شناور آن است، اسپرد ارز کراس صفر خواهد شد. با این حال، سرمایهگذاران از نظر دسترسی به ارزها سطح محاسبه سواپ در معامله کوتاه مدت متفاوتی دارند، و بنابراین، هزینه های تامین مالی محاسبه نمیشود.
سرمایه گذاران راهی برای حل این مشکل پیدا کردهاند. آنها اکنون میتوانند یک ارز را به عنوان ارز تامین مالی انتخاب کنند. سپس جریانهای نقدی آتی با نرخ بهره بازار که در زمان ارزیابی قابل اعمال است تنزیل میشوند. مجموع جریانهای نقدی حاصل از ارز خارجی به قیمت نقدی آن مبادله شده و سپس تنزیل میشود. سواپ ارز کراس با سایر مشتقات نرخ بهره متفاوت است؛ زیرا همیشه مبادلهای با مبلغ واقعی یا اسمی وجود دارد.
جمع بندی
سوآپهای مبتنی بر ارز کراس میتوانند به طور موثر برای پوشش ریسک ارز در بازار فارکس استفاده شوند. البته این ابزار ممکن است برای تریدرهای کوتاه مدت که ابزار ساده تری مانند سوآپ فارکس را ترجیح دهند مناسب نباشند.
با این حال، برای تریدرهای نهادی و شرکتهای بزرگ که با معامله ارز خارجی (فارکس) در مقیاس بین المللی سر و کار دارند، سوآپ ارز کراس ممکن است راه حل مناسبی برای معامله فارکس باشد.
روش درست محاسبه حد سود چگونه است؟
روش محاسبه حد سود در دو دستهی ریاضی و گرافیکی قرار دارد. این تقسیم بندی مرسوم است، و گفتن اینکه کدام روش بهتر است دشوار است زیرا بستگی به وضعیت بازار دارد. بهتر است یاد بگیریم تا از تمامی آنها استفاده کنیم.
تنظیم حد سود بر اساس سطوح کلیدی
سطوح حمایت و مقاومت مناطقی هستند که احتمال تغییر جهت روند در آن بیشتر است. قیمت احتمالاً به یکی از این سطوح خواهد رسید، اما اینکه آیا بتواند آن را بشکند یا نه، مشخص نیست. دستورات حد سود، سودها را قبل از بازگشت قیمت تثبیت میکند.
چنین سطوحی به دلایل روانی پدیدار میشوند. به عنوان مثال، اکثر سرمایه گذاران حد سود را در سطحی قرار میدهند که در دفعه قبل قیمت در یک روند صعودی از آن نقطه کاهش یافته است (حد سود یک دستور برای فروش است). بنابراین، وقتی همه دستورات فروش به طور همزمان آغاز میشوند، رشد قیمت متوقف میشود.
تنظیم حد سود بر اساس نوسان
شما باید اندازه متوسط کندل که نوسانات قیمت را در نمودار TF کوچکتر تعیین میکند را بدانید.
مثال. میانگین اندازه کندل روزانه یک دارایی 80 واحد در نرخهای 4 رقمی است. قیمت از روز باز شدن در نمودار H1، طی پنج ساعت، 30 واحد را پوشش داده است. این بدان معناست که در بهترین حالت 50 واحد دیگر را در بقیه روز پوشش خواهد داد، و قرار دادن حد سود در سطحی بالاتر عاقلانه نیست.
تنظیم حد سود با استفاده از فیبوناچی اصلاحی
سطوح کورکشن در استراتژیهای معاملاتی سویینگ و سیستمهای معاملاتی کوتاه-مدت مفید هستند. ایده اصلی آنها این است که قیمت به سطوح قبلی خود باز میگردد و پس از اصلاح بازار به روند اصلی خود ادامه میدهد. یک معامله در انتهای کورکشن پس از آنکه یک حرکت معکوس خود را آشکار کرد باز میشود و یک دستور حد سود در سطح بعدی یا شروع کورکشن تنظیم میشود.
تنظیم حد سود مبتنی بر زمان
این روش تنظیم حد سود، برای استراتژیهای روزانه مناسب است. برای پرداخت نکردن سوآپ، حد سود را میتوان یک ساعت قبل از بسته شدن روز تنظیم کرد. اگر قیمت نتواند به آن برسد، معامله به صورت دستی بسته میشود. این رویکرد همچنین میتواند در معاملات خبری، درست قبل از انتشار نشریات مهم مورد استفاده قرار گیرد.
استفاده از حد ضرر متحرک
این یک نوع دستور stop-loss است و اغلب جایگزین دستور محدود کنندهی حد سود میشود. برخلاف حد سود، حد ضرر متحرک یک معامله سودآور را نمیبندد و قیمت را در یک فاصله از پیش تعریف شده دنبال میکند و زمانی که قیمت بازار معکوس میشود ثابت میماند.
تنظیم حد سود بر اساس اهداف یا محاسبات ریاضی
ترید کردن باید سودی قابل مقایسه با سایر روشهای سودآوری جایگزین داشته باشد. اگر هدف شما کسب 100 واحد در روز است، حد سود برای یک معامله باید 100 واحد، و یا برای دو معامله باید برای هر کدام 50 واحد باشد. هنگامی که به هدف اولیه خود رسیدید، میتوانید آرامش داشته باشید و بدون دستورات حد سود معامله کنید. ایراد این روش این است که شما میزان دقیق روند را نمیدانید. قیمت ممکن است به حد سود مورد هدف که در فاصلهای دور قرار دارد نرسد. یا برعکس، یک دستور حد سود ممکن است زمانی که روند باب میل شما باشد، معامله شما را خیلی زود ببندد.
یک رویکرد ریاضی در نظر گرفتن نسبت حد سود به حد ضرر (TP/SL) را پیشنهاد میکند. ابتدا، اندازه حد ضرر خود را بر اساس مقدار پوزیشن، لوریج، هزینه یک واحد، و ریسک از دست دادن پول در هر معامله در رابطه با اندازه سپرده خود محاسبه کنید. سپس، مقدار حد سود را محاسبه کنید. محبوب ترین نسبتها در معاملات نسبتهای 3/1 و 2/1 هستند. حد سود باید 2-3 برابر بیشتر از حد ضرر باشد. این نظریه مبتنی بر ریاضیات است، اما شما نباید خیلی سفت و سخت به آن پایبند باشید.
سواپ در فارکس چیست؟
اگر معامله در فارکس انجام داده باشید، قطعاً واژهی سواپ(swap) را شنیدهاید. شاید هم برای شما سواپ سه برابر حسابشده باشد. اگر میخواهید با مفهوم سواپ در فارکس و سایر بازارهای مالی آشنا شوید و بدانید چرا گاهی سواپ سه برابر پرداخت میشود، همراه تیم آرسی فارکس باشید.
سواپ (SWAP) در فارکس چیست؟ سواپ یا rollover fee یا بهره شبانه نوعی سود یا بهره است که ممکن است شما آن را بپردازید یا دریافت کنید. سواپ برای معاملاتی در نظر گرفته میشود که حداقل یک شب (overnight) بهوقت سرور بازمیمانند. بسته به نرخ بهرهی جفت نماد مورد معامله، ارزش سواپ میتواند منفی یا مثبت باشد. بهعبارتدیگر، یا باید هزینهای بپردازید یا بابت نگهداشتن پوزیشن یک شبه به شما کارمزد پرداخت میشود.
هنگام معامله با لوریج، نرخهای سواپ محاسبه میشود. دلیل آن این است که وقتی یک پوزیشن اهرمی را باز میکنید، اساساً برای باز کردن پوزیشن، وجوهی قرض میگیرید.
در بازار فارکس، هر بار که یک پوزیشن را باز میکنید، بهطور مؤثر دو معامله انجام میدهید، یک ارز را در جفت میخرید و دیگری را میفروشید. بهمنظور فروش یکی از ارزها، بهطور مؤثر آن مقدار را برای فروش قرض میگیرید، که منجر به نیاز به پرداخت سود مبلغ وام گرفتهشده، میشود. بااینحال، ارزی که میخرید، سود شما را به همراه خواهد داشت.
اگر نرخ بهره پایه برای ارز خریداری شده بالاتر از ارزی باشد که میفروشید، این امکان وجود دارد که برای نگهداشتن پوزیشن یک شبه، سود دریافت کنید. بااینحال، با توجه به ملاحظات دیگر، مانند پیپ یک کارگزار، این احتمال وجود دارد که، صرفنظر از پوزیشن باز شده (خرید یا فروش)، از شما سود دریافت شود.
بنابراین، نرخ سواپ با توجه به جفت ارز و نمادی که معامله میکنید بستگی دارد. بهعنوانمثال، نرخ سواپ معامله پایاپای فارکس برای EUR/USD برابر با USD/CAD نخواهد بود.
مفهوم سواپ در فارکس
بانکهای مرکزی هر کشور نرخ بهره را تعیین میکنند. این نرخی است که بانک مرکزی با آن به بانکهای دیگر وام میدهد. ممکن است این نرخ در طول سال تغییر کند. اما ارزش شروع آن در اولین جلسه سال جاری بانک مرکزی مشخص میشود. به نقل از اینوستوپدیا، درواقع مبادله پایاپای به دولتها و کسبوکارها، دسترسی به استقراض با هزینه کمتر را میدهد.
در بازار فارکس، جفت ارز مورد معامله قرار میگیرد. دو ارز مختلف در این معامله دخیل هستند و هرکدام از آنها نرخ بهره خاص خود را دارند. جفت ارز شامل ارز مبنا و ارز مظنه است. اولی ارزی است که میخریم و دومی ارزی است که میفروشیم.
- به ارز پایه، ارز سپرده نیز گفته میشود. این واحد پولی ما است و صرافی بهصورت روزانه از آن استفاده میکند. بنابراین باید درصد مشخصی بابت آن به ما بپردازد.
- به ارز مظنه، ارز متقابل نیز گفته میشود. متعلق به بانک است و ما آن را از بانک وام میگیریم. بنابراین ما برای استفاده از ارز آن مانند وام مصرفی به بانک سود پرداخت میکنیم.
زمانی که شما هزینه رول اور یا همان سواپ را پرداخت میکنید، مقدارش منفی است و زمانی که به شما پرداخت میشود، مقداری مثبت دارد.
- اگر معامله پایاپای منفی (با علامت منفی) وجود داشته باشد، اعتبار آن به حساب معاملاتی شما با برداشت وجه (پیپ) پایان مییابد. (سواپ منفی)
- اگر تفاوت در نرخهای سود معامله پایاپای مثبت باشد، پول از حساب شما برداشت نمیشود، بلکه مقدار مشخصی پیپ به حساب شما واریز میشود. (سواپ مثبت)
بنابراین، اگر مشتری در پایان جلسه معاملاتی نیویورک یک پوزیشن باز داشته باشد، عملیات سواپ ارز اعمال میشود. این بدان معنی است که پوزیشن بهطور همزمان بستهشده و برای روز جدید باز میشود. اما در حساب مشتری بسته شدن و باز کردن واقعی وجود ندارد. بلکه سود اعتباری یا شارژ شده بهسادگی نمایش داده میشود.
همچنین این نکته را مدنظر داشته باشید که میزان سواپ با توجه به موارد زیر متفاوت است:
- نوع بروکر
- نوع پوزیشن خرید یا فروش
- نماد معاملاتی
- تعداد روزهای باز بودن پوزیشن
- ارزش پیپ نماد مربوطه
سواپ سهگانه چیست؟
برخی روزها، میزان سواپ سه برابر میشود که به آن سواپ سهگانه میگویند. برای جفت ارزهای فارکس، این رویداد در چهارشنبه تا پنجشنبه شب اتفاق میافتد. دلیلش این است که تسویه حسابها در بازار برای پوزیشنی که در روز چهارشنبه باز است، در روز جمعه انجام میشود. بنابراین، محاسبات برای پوزیشن از چهارشنبه به پنجشنبه برای روز بعد انجام میشود و روز کاری بعدی که به بعد از جمعه موکول میشود، دوشنبه است.
swap در معاملات برای هر ابزار متفاوت است. محاسبه مداوم آنها راحت نیست، بنابراین کارگزاران جداول مبادله ویژهای را ارائه میدهند.
نحوه محاسبه سواپ در فارکس
برای اینکه بفهمیم چه زمانی معامله پایاپای را میپردازیم و چه زمانی آن را دریافت میکنیم، اجازه دهید در مورد نحوه محاسبه آن هنگام خرید یا فروش در بازار فارکس صحبت کنیم. به فرمول زیر دقت کنید.
همانطور که در فرمول محاسبه سواپ مشاهده میکنید، مهمترین پارامتر این فرمول، نرخهای بانک مرکزی یا بهتر است بگوییم تفاوت نرخ سود ارزهای پایه و مظنه(متقابل) است.
بهعنوانمثال، بیایید نرخهای جفت ارز EURUSD را باهم مقایسه کنیم. نرخ بانک مرکزی اروپا اکنون ۰ درصد است (وامها عملاً رایگان هستند) و نرخ فدرال رزرو روی ۰.۲۵درصد تعیینشده است.
بنابراین اگر یک جفت ارز بخریم، باید نرخ ارز مظنه را از نرخ ارز پایه کم کنیم: ۰-۰.۲۵=-۰.۲۵. این بدان معناست که هنگام خرید این جفت، اختلاف نرخها منفی است و بنابراین سواپ منفی خواهد بود.
اما برعکس، هنگام فروش یک جفت، باید ارز پایه را از ارز مظنه کم کنیم: ۰.۲۵-۰=۰.۲۵ سواپ مثبت خواهد بود.
این عملیات فقط علامت مثبت یا منفی سواپ را به ما میدهد (یعنی یا پرداخت میکنید یا دریافت میکنید). اگر بخواهیم خود مقدار swap را محاسبه کنیم، باید همه مقادیر را در فرمول جایگزین کنیم.
امروزه تقریباً هیچکس دیگر از فرمول برای محاسبه سواپ استفاده نمیکند. معاملهگران یا آن را در جداول جستجو میکنند یا با استفاده از ماشینحساب سواپ فارکس آن را پیدا میکنند. هر کارگزار قابلاعتمادی چنین ماشینحسابی را در وبسایت خود دارد.
نحوه پیدا کردن میزان سواپ در متاتریدر
همانطور که قبلاً هم در مورد بخش مشخصات قرارداد در متاتریدر صحبت کردیم، در این بخش میتوانید تمام جزییات مربوط به نماد موردنظر خود را ببینید. برای این منظور کافی است در پنجره مارکتواچ (Market watch) روی نماد موردنظر کلیک راست کنید و گزینه specification را انتخاب کنید.
در پنجرهای که باز میشود، تمام جزییات مربوط به آن نماد را خواهید دید. در انتهای این پنجره میزان سواپ خرید(swap long)، سواپ فروش(swap short)، و روزی که سواپ سهگانه کسر میشود را مشخص کرده است. مثلاً برای یورو دلار در بروکر روبو فارکس، چهارشنبهها سواپ سه برابر است. و همچنین واحد این سواپ به پیپت یا پوینت است که میتوانید با توجه به حجم معاملاتی خود حساب کنید که چقدر مقدار پول به حساب شما اضافه یا کسر خواهد شد.
برای اینکه این مسئله واضحتر شود، فرض میکنیم ما در حال حاضر یک پوزیشن یک لاتی از یورو دلار در روبو فارکس داریم. اگر این پوزیشن را تا یک روز میخواهیم نگهداریم. بنابراین به سواپ تعلق میگیرد ولی با توجه به اینکه سواپ پوزیشن فروش مثبت است، ما به ازای هر یک روز باز نگهداشتن این پوزیشن 1.08 دلار سود خواهیم کرد. اگر شما هم در این بروکر حساب دارید، میتوانید از ماشینحساب روبوفارکس برای محاسبات سواپ و اسپرد… استفاده کنید.
انواع سواپ فارکس و مبادله ارزهای متقابل
همانطور که در بالا گفتیم، انواع مختلفی از سواپ وجود دارد. حالا بیایید تفاوت بین سه نوع اصلی آن را بررسی کنیم.
سواپ فارکس
معامله پایاپای فارکس تفاوت بین بهره بانکی نرخهای دو ارز در یک جفت است و زمانی که در یک پوزیشن باز یک شب بازمیماند، اعتبار گرفته یا اضافه میشود.
سواپ ارز متقاطع
معامله پایاپای ارز متقاطع یک معامله ارزی است که خرید یا فروش یک ارز را بهصورت نقدی با فروش (یا خرید) همزمان همان ارز برای یک دوره مشخص بهصورت پیشنمایش ترکیب میکند. این به این معنی است که معاملهگر ترکیبی از دو تراکنش تبدیل مخالف را برای یک مقدار، اما با تاریخهای ارزش متفاوت انجام میدهد.
این تعریف رسمی است. حالا بگذارید به زبان ساده آن را توضیح دهیم؛ سواپ ارز متقاطع در فارکس زمانی رخ میدهد که دو شرکتکننده در معاملات در بازار ارز با یکدیگر توافقنامهای را امضا کنند. در چارچوب این قرارداد، آنها بلافاصله پسازآنجام عملیات سواپ، ارز یکدیگر را به همان میزان به ارزهای مختلف بر اساس نرخ ارز فعلی خود میفروشند. پس از یک دوره از پیش تعیینشده، که آنها طبق قرارداد آتی تعیین کردهاند، آنها این مبالغ را مطابق با نرخ مبادله خود در قرارداد آتی به یکدیگر میفروشند.
سواپ نرخ بهره ارز در فارکس
سواپ نرخ بهره ارز در فارکس یک سواپ ساده نرخ بهره است که با ارزهای مختلف انجام میشود. علیرغم این واقعیت که چنین عملیاتی برای مؤسسات مالی بزرگ رایج است، در زندگی روزمره نیز رخ میدهد.
برای مثال شما وام ارزی دارید. تنها گزینه پیش روی شما گرفتن وام جدید برای پوشش وام قبلی است. اما گرفتن وام جدید به ارز گزینه بدی است زیرا ریسک آن زیاد است. اما به ارز محلی قابلقبول هستند. در همان زمان، اتفاقاً دوستی در خارج از کشور دارید که مشکلات مشابه شما را دارد. بنابراین شما به پول محلی خود وام میگیرید و او به پول محلی خود که برای شما خارجی است، وام میگیرد. و سپس شما بهسادگی این مبالغ را ردوبدل میکنید. درنتیجه شما به وام او سود میپردازید و او به وام شما سود پرداخت میکند. هردوی شما برنده میشوید و در سود صرفهجویی کردهاید.
معامله پایاپای ارز در فارکس چگونه کار میکند؟
حال بیایید نگاهی دقیقتر به نحوه عملکرد معامله پایاپای ارز بیندازیم. همانطور که گفتیم، سواپ فارکس در اصل تفاوت در نرخهای بهره بانکهای مرکزی دو کشور است که ارزهای آنها در این جفت نمایش داده میشود.
در بالا، فرمول محاسبه نرخ مبادله پایه را به شما ارائه کردیم. پارامترهای اصلی این فرمول در طول سال بدون تغییر باقی میمانند. برخی از ارزها، حتی محاسبه سواپ در معامله کوتاه مدت برای چندین سال تغییر نمیکنند.
- پارامترهای اصلی، مقادیر نرخهای بهره است. بهجز برای سال جاری، تغییرات در نرخ بهره مکرر نیست. این در بهترین حالت سالی یکبار اتفاق میافتد.
- پارامترهای متغیر عبارتاند از نشانهگذاری و مظنه جفت ارز. این پارامترها میتوانند حتی بیشتر از یک بار در روز تغییر کنند. بنابراین، اگر بخواهیم مقدار دقیق سواپ را بدانیم، باید دائماً مقدار را با استفاده از یک فرمول یا یک ماشینحساب مخصوص دوباره محاسبه کنیم.
swap علاوه بر مثبت و منفی بودن، میتواند طولانی و کوتاه باشد. بهعبارتدیگر خواهیم داشت swap خرید و swap فروش. یک نمونه از آن را در جدول زیر مشاهده میکنید.
این مقادیر در ستونهای قرمز نشاندهنده ارزش مبادله برحسب پیپ به ازای هر لات فارکس است که در صورت وجود پوزیشن باز، به حساب معاملهگر واریز میشود یا از آن کسر میشود. برای مثال اگر جفت ارز AUDCHF را پوزیشن فروش بگیرم و آن را یک شب باز نگهداریم معادل 0.248 پیپ در حدود ساعت 12 بامداد بهوقت سرور از حساب ما کم میشود. ولی اگر در همین جفت ارز پوزیشن خرید(long) بگیریم، معادل مبلغ 0.042 پیپ به حساب ما واریز خواهد شد و سود خواهیم کرد. برای اینکه بدانید دقیقه به دلار چقدر پول به حساب شما اضافه یا کسر خواهد شد، لازم است مفهوم ارزش پیپ در فارکس را مطالعه کنید.
تسویه حسابها در بازار فارکس چگونه انجام میشود؟
در بازار پایه، معاملات نقدی فارکس تمایل دارند دو روز کاری پس از تاریخ معامله تسویه شوند. اگر موسسهای EURUSD را در بازار نقدی فارکس خریداری کند، دو روز پس از روز معامله، یورو را با نرخ توافق شده دریافت میکند. استثناهایی برای این قانون وجود دارد، بهعنوانمثال USDCAD، یک روز پس از معامله تسویه میشود.
زمان اعمال swap در حساب معاملاتی
لحظه دقیقی که سواپ در حساب معاملاتی شما لحاظ میشود به کارگزار شما بستگی دارد. برای اکثر بروکرها، حدود نیمهشب، معمولاً بین ساعت ۲۳:۰۰ تا ۰۰:۰۰ بهوقت سرور، لحاظ میشود. چیزی که همیشه شناختهشده نیست، این است که گاهی اوقات سواپ برای حفظ پوزیشن در آخر هفته هزینه میشود، حتی زمانی که در آخر هفته معامله انجام نمیشود.
برای جبران این واقعیت که بازارها در تعطیلات آخر هفته تعطیل هستند، بسته به بازار خاص، معامله پایاپای آخر هفته در روزهای جمعه یا چهارشنبه لحاظ میشود. بهعبارتدیگر، اگر در روزی که سواپهای آخر هفته اعمال میشود، پوزیشن خود را یک شبه باز نگهدارید، سه برابر سواپ معمولی در معامله شما هزینه خواهد شد.
برای تأیید اینکه دقیقه چه زمانی کارگزار شما هزینه مبادلهای را بر روی حساب معاملاتی شما اعمال میکند، بهتر است یا به مشخصات قرارداد نمادی که معامله میکنید نگاهی بیندازید یا مستقیماً از کارگزار خود سؤال کنید.
آیا میتوانیم در معاملات فارکس از سواپ درآمد کسب کنیم؟
پسازاینکه معاملهگران متوجه شدند که میتوانند از سواپ در فارکس درآمد کسب کنند، شروع به جستجوی جفت ارز با سواپ مثبت میکنند. چنین جفت ارزهایی موجود هستند اما یادتان باشد که هیچ جفتی وجود ندارد که در آنهمه معاملات پایاپای مثبت باشد، اما جفتهایی وجود دارند که بسته به نوع عملیات، سواپشان مثبت است.
در جدول زیر، جفت ارزهای دارای swap مثبت در فارکس را فهرست کردهایم. تحت شرایط خاصی، ما میتوانیم در مبادلات این جفتها درآمد کسب کنیم.
تیم تحریریه آرسی فارکس
تیم تحریریه آرسی فارکس بهشدت علاقهمند به بازارهای مالی است. بیشتر از ده سال در بازارهای مالی جهانی و بهخصوص فارکس تجربهی ترید و تحلیل داریم. میلیونها کیلومتر در محتوای وبسایتهای آموزش فارکس، بورس جهانی و ارز دیجیتال اسکرول کردیم تا دانش الآن را به دست بیاوریم! با نظرات خود به ما انرژی بدهید:)
دیدگاه شما